Nhu cầu giảm sút, nhất là từ Trung Quốc và Ấn Độ, trong khi nguồn cung dồi dào ở Indonesia và Australia, cộng thêm áp lực từ sản xuất khí thiên nhiên tăng lên và thị phần lớn dần của năng lượng tái tạo đồng loạt gây áp lực giảm giá mặt hàng than.
Kết thúc quý II/2020, giá than chở bằng đường biển tại châu Á giảm xuống mức thấp nhất trong hơn một thập kỷ. Tiêu thụ cả than nhiệt và than cốc ở Châu Á đều đang chậm các chính sách bảo hộ ở Trung Quốc và Ấn Độ, đại dịch Covid-19 và đang mùa nhu cầu thấp (giao thời giữa mùa Đông và mùa Hè).
Giá than nhiệt của Australia (chỉ số giá than Newcastle hàng tuần, do Argus công bố) đã giảm xuống 48,14 USD/tấn trong tuần kết thúc vào 26/6/2020, mức thấp nhất kể từ tháng 11/2006 và thấp hơn 31% so với mức cao nhất của năm 2020 (là 69,59 USD/tấn, đạt được giữa tháng 1/2020).
Giá than cốc giao dịch trên sàn Singapore kết thúc ngày 29/6/2020 giá 111,43 USD/tấn, không cách xa mấy so với mức thấp 106 USD/tấn của ngày 1/6/2020 – mức thấp nhất kể từ tháng 8/2016.
Than Indonesia - chất lượng thấp hơn, có hàm lượng năng lượng 4.200 kilocalories/kilogram) trong tuần kết thúc vào ngày 26/6 là 23,89 USD/tấn, thấp nhất kể từ khi Argus bắt đầu công bố giá than – tháng 8/2008.
Tính chung 6 tháng đầu năm 2020, giá than các loại trên thị trường thế giới giảm khoảng 20%. Nguyên nhân chủ yếu do Ấn Độ và Trung Quốc giảm mạnh nhập khẩu than.
Thị trường Ấn Độ
Ấn Độ đã phong tỏa toàn quốc trong hơn hai tháng để ngăn chặn sự lây lan của virus SARS-CoV-2 khiến nhu cầu điện ở nước này giảm mạnh, kéo theo nhu cầu than giảm sút giữa bối cảnh than vốn đang phải cạnh tranh khó khăn với các năng lượng tái tạo có giá thành rẻ hơn. Nhập khẩu cả than luyện cốc và than nhiệt của Ấn Độ trong 6 tháng đầu năm 2020 đều thấp nhất kể từ khi Refinitiv bắt đầu theo dõi số liệu tàu chở hàng và hàng lưu kho ở cảng – tháng 1/2015. Chỉ có 8,08 triệu tấn than được bốc dỡ lên bãi tập kết ở các cảng biển Ấn Độ tính từ đầu tháng 6/2020 đến ngày 29/6; và ước tính cả tháng 6/2020 không vượt quá mức 10,3 triệu tấn của tháng 5/2020, càng thấp hơn nữa nếu so với mức trung bình 17,05 triệu tấn/tháng của 4 tháng đầu năm 2020.
Ấn Độ đã nhập khẩu 3,1 triệu tấn than Indonesia trong 29 ngày đầu tháng 6/2020, mức thấp nhất kể từ khi Refinitiv bắt đầu thu thập số liệu này – năm 2015, chưa bằng một nửa mức 8 triệu tấn nhập khẩu trong tháng 2/2020 và là tháng nhập ít nhất trong năm nay.
Australia – nhà cung cấp gần như toàn bộ than luyện cốc cho Ấn Độ - cũng bị giảm mạnh lượng xuất khẩu khi Ấn Độ chỉ nhập 1,56 triệu tấn trong 29 ngày đầu tháng 6/2020, giảm mạnh so với mức cao nhất cua năm nay là 3,7 triệu tấn (tháng 1/2020).

Dự báo, trong những tháng tới nhu cầu than của Ấn Độ sẽ dần hồi phục, song phải mất một thời gian không ít để nhập khẩu than tăng trở lại, nhất là khi các chính sách của Chính phủ hướng tới việc giảm dần nhập khẩu để hỗ trợ ngành than trong nước.

Thị trường Trung Quốc
Hiện đã có một số dấu hiệu cho thấy nhập khẩu than vào Trung Quốc chậm lại. Theo dữ liệu của Refinitiv, trong 29 ngày đầu tháng 6/2020, có 22,65 triệu tấn than được bốc xếp lên các cảng Trung Quốc, chứng tỏ nhập khẩu than qua đường biển vào nước này cả tháng 6 chỉ tương đương mức 23,28 triệu tấn của tháng 5/2020 và thấp hơn nhiều so với mức 26,06 triệu tấn của tháng 6/2019.
Là nước sản xuất, tiêu thụ và nhập khẩu than lớn nhất thế giới song Trung Quốc có thể sẽ giảm nhập khẩu trong những tháng tới, khi mà Chính phủ đang nỗ lực hạn chế nhập khẩu than để giữ cho giá than nội ở mức đủ cao để mang lại lợi nhuận cho các công ty khai mỏ.
Thị trường Nhật Bản
Nhật Bản là nước nhập khẩu than lớn thứ 3 châu Á. Nhập khẩu vào Nhật Bản đã ổn định trong suốt 5 tháng đầu năm, với tổng lượng nhập khẩu trong 5 tháng là 75,27 triệu tấn. Tuy nhiên, dữ liệu của Refinitiv cho thấy nhập khẩu của Nhật Bản trong tháng 6/2020 là 11,5 triệu tấn, giảm so với mức 12,6 triệu của tháng 5/2020 và cũng là mức thấp nhất hàng tháng kể từ khi Refinitiv bắt đầu thu thập dữ liệu - tháng 1/2015.
Thị trường Hàn Quốc
Nước nhập khẩu lớn thứ 4 ở Châu Á - Hàn Quốc- đã bốc dỡ 7,3 triệu tấn than trong tháng 6/2020, giảm so với 8,83 triệu tấn của tháng 5/2020 và thấp hơn mức 9,08 triệu tấn tháng 6/2019.
Dự báo
Mặc dù kinh tế khu vực Châu Á có thể bắt đầu hồi phục, song những thay đổi về cơ cấu loại năng lượng ở Trung Quốc và Ấn Độ có thể khiến xu hướng giảm giá và nhu cầu than sẽ còn kéo dài.
Tại Hội thảo trực tuyến về ngành than Australia, nhà phân tích Ghee Peh thuộc Viện Kinh tế Năng lượng và Phân tích Tài chính (IEEFA) cho biết, lý do dự báo giá than sẽ thấp đến cuối năm vì nhu cầu của Trung Quốc và Ấn Độ - hai nước nhập khẩu than nhiệt lớn nhất khu vực – sẽ còn yếu đến hết năm nay.
Về nguồn cung, người đứng đầu Hiệp hội sản xuất than Indonesia, Hendra Sinadia, cho biết, các nước sản xuất, nhất là Indonesia và Australia, hiện vẫn đảm bảo nguồn cung dồi dào. Tại Indonesia, một số nhà sản xuất than có thể cắt giảm sản lượng trong những tháng tới, song nhiều nhà sản xuất khác không muốn làm như vậy vì lo ngại mất thị phần. Trung Quốc và Ấn Độ chiếm hơn một nửa lượng than xuất khẩu của Indonesia, trong đó khách hàng Trung Quốc sẽ chỉ mua khi giá giảm thấp.
 

Nguồn: VITIC tổng hợp từ Reuters và một số nguồn tin khác