Nhưng nước này có thể cần giá và doanh thu cao hơn nữa trong vài năm tới để thanh toán cho chương trình chuyển đổi đầy tham vọng của mình trong khi duy trì ổn định nội bộ.
Dự trữ ngoại tệ của vương quốc này đứng ở mức 493 tỷ USD vào cuối tháng 3/2018 và đã cơ bản ổn định trong 8 tháng sau khi sụt giảm ổn định trong gần 3 năm. Chính phủ đã giới thiệu thuế giá trị gia tăng và nâng phí, các loại thuế khác để bù cho sự sụt giảm doanh thu dầu mỏ trong giai đoạn sụt giảm và đa dạng hóa doanh thu.
Giá tiện tích đã được tăng lên và một số trợ cấp bị cắt giảm để giảm áp lực lên ngân sách và làm sạch các tài khoản của công ty dầu mỏ nhà nước Saudi Aramco trước đợt chào bán cổ phần. Nhưng đóng góp lớn nhất trong cải thiện ngân sách của chính phủ và cân bằng thanh toán là từ sự gia tăng của giá dầu. Dầu Brent đã tăng khoảng 47 USD/thùng hay 175% kể từ mức thấp nhất trong tháng 1/2016.
Theo số liệu từ Cơ quan Tiền tệ Saudi Arabia, khi giá dầu tăng, sự suy giảm trong dự trữ ngoại hối của vương quốc này đã giảm bớt và hiện nay ổn định.
Sự gia tăng trong doanh thu dầu mỏ đã cung cấp tài chính cần thiết và Quỹ tiền tệ Quốc tế IMF đã khuyến khích chính phủ chậm lại tốc độ tăng thuế và cắt giảm chi tiêu.
Chính phủ này đã thông báo các tham vọng lớn chuyển đổi bằng cách đa dạng hóa nền kinh tế và thực hiện ít phụ thuộc vào chi tiêu nhà nước là một phần trong “Vision 2030”.
Trong khi đó, vương quốc này vẫn phụ thuộc vào một hàng hóa duy nhất và gần như toàn bộ nền kinh tế liên quan tới chi tiêu nhà nước. Xuất khẩu hàng hóa chiếm 30 - 40% GDP và gần như tất là là dầu thô, LPG và sản phẩm dầu mỏ. Không có sự giảm bớt sự phụ thuộc vào xuất khẩu dầu mỏ của vương quốc này từ năm 1995 tới 2015 mặc dù liên tục cam kết về đa dạng hóa nền kinh tế.
Đổi lại, doanh thu dầu thô hỗ trợ rất nhiều cho các việc làm của chính phủ. Vương quốc này phụ thuộc nhiều vào các việc làm công cộng hơn so với hầu hết các quốc gia khác. Số việc làm lĩnh vực công chiếm gần 35% tổng việc làm và riêng thanh toán lương chiếm 12% GDP, theo IMF.
Tổng sản phẩm quốc nội thực giảm 0,7% trong năm 2017, sự sụt giảm lần đầu tiên kể từ năm 2009. Sự sụt giảm này bởi sản lượng dầu giảm và tác động bất lợi của chính sách thắt lưng buộc bụng với nền kinh tế.
Chính phủ muốn chuyển đổi trọng tâm của nền kinh tế sang lĩnh vực tư nhân phi dầu mỏ nhưng quá trình chuyển đổi sẽ đòi hỏi đầu tư rất lớn. Sự chuyển đổi kinh tế sẽ cần hàng trăm tỷ USD và tài chính chỉ có thể đến từ nguồn lực trong nội bộ nước này hay từ dạng vay nước ngoài, hoặc bán cổ phẩn hay đầu tư trực tiếp.
Chuyến công du kéo dài gần đây của Thái tử Saudi Arabia tới Mỹ và châu Âu được dự định như một phần để khuyến khích đầu tư nước ngoài và một phần củng cố liên minh các chính phủ. Nhưng đầu tư nước ngoài dường như không thể đủ, do quy mô nhiệm vụ này và những lo ngại kéo dài về xu hướng chính trị và môi trường kinh doanh tại vương quốc này.
Các tài sản nước ngoài chính thức chiếm gần 500 tỷ USD và có thêm trong các quỹ chính phủ khác. Nhưng vương quốc này cần duy trì một lượng lớn tài sản nhiên liệu lỏng để đảm bảo tự tin trong tỷ giá ngoại hối cố định của nó với đồng USD.
Việc tịch thu tài sản của người giàu Saudi Arabia và quốc hữu hóa các công ty trong nước có thể tăng thêm nguồn vốn nhưng nguy cơ làm tổn hại niềm tin của nhà đầu tư, vì thế khả năng các biện pháp như vậy bị hạn chế.
Kết quả là vương quốc này cần phải tố đa hóa lợi nhuận dầu mỏ hiện nay để thanh toán cho sự chuyển đổi sang nền kinh tế ít phụ thuộc vào dầu mỏ trong tương lai. Trớ trêu thay, mong muốn di chuyển từ sự phụ thuộc vào dầu mỏ đã khiến vương quốc này thậm chí phụ thuộc nhiều hơn vào dầu mỏ trong ngắn hạn.
Nguồn: VITIC/Retuers