Đánh giá tác động của EVFTA tới thương mại hàng hoá Việt Nam - EU 11 tháng đầu năm 2025

Theo số liệu thống kê của Cục Hải quan Việt Nam, trong tháng 11/2025, kim ngạch thương mại hai chiều giữa Việt Nam và 27 nước thành viên EU tiếp tục duy trì nhịp độ ổn định. Kim ngạch xuất khẩu của Việt Nam sang EU trong tháng đạt khoảng 4,66 tỷ USD, giảm nhẹ so với tháng trước nhưng tăng so với cùng kỳ năm 2024, phản ánh khả năng duy trì thị trường và mức độ ổn định tương đối của hoạt động xuất khẩu sang EU. Diễn biến này cho thấy các doanh nghiệp Việt Nam tiếp tục thích ứng với điều kiện thị trường và các yêu cầu của EU trong giai đoạn cuối năm.

Triển vọng:

Trong bối cảnh tình hình kinh tế thế giới tiếp tục có nhiều biến động, triển vọng hợp tác thương mại và đầu tư giữa Việt Nam và Liên minh châu Âu (EU) trong thời gian tới vẫn được đánh giá tích cực nhờ những nền tảng quan trọng mà EVFTA đã tạo dựng sau hơn 5 năm thực thi. Xu hướng dịch chuyển chuỗi cung ứng toàn cầu, chiến lược đa dạng hóa thị trường của các doanh nghiệp châu Âu, cùng nhu cầu tìm kiếm điểm đến ổn định, môi trường đầu tư minh bạch và lực lượng lao động trẻ đang tạo ra lợi thế mới cho Việt Nam. Đồng thời, EU đẩy mạnh các chính sách về chuyển đổi xanh, kinh tế tuần hoàn, tiêu chuẩn phát thải và trách nhiệm chuỗi cung ứng, mở ra cơ hội để Việt Nam tham gia sâu hơn vào các chuỗi giá trị bền vững, nhưng đồng thời cũng đặt ra yêu cầu cấp thiết về nâng cao năng lực sản xuất, quản trị và tuân thủ tiêu chuẩn. Trên cơ sở đó, triển vọng hợp tác trong những năm tới sẽ phụ thuộc lớn vào khả năng tận dụng ưu đãi của EVFTA, nâng cao chất lượng hàng hóa xuất khẩu, đa dạng hóa cơ cấu sản phẩm và cải thiện môi trường đầu tư – kinh doanh phù hợp với tiêu chuẩn cao của EU.

Dự báo trong năm 2026 và giai đoạn tiếp theo, thương mại song phương tiếp tục duy trì đà tăng trưởng nhờ nhu cầu nhập khẩu ổn định từ châu Âu đối với nông sản, thủy sản, hàng điện tử, dệt may và sản phẩm gỗ. Ở chiều ngược lại, nhiều mặt hàng công nghệ cao, thiết bị công nghiệp, dược phẩm và nguyên liệu sản xuất từ EU vẫn được doanh nghiệp Việt Nam ưu tiên nhờ chất lượng và độ tin cậy cao. Bên cạnh đó, triển vọng hợp tác đầu tư cũng được củng cố khi ngày càng nhiều doanh nghiệp EU quan tâm tới việc mở rộng hoạt động tại Việt Nam trong các lĩnh vực như năng lượng tái tạo, sản xuất chế biến – chế tạo, tài chính xanh, logistics và chuyển đổi số. Sự dịch chuyển này phù hợp với chiến lược nâng cấp hạ tầng, phát triển công nghiệp xanh và kinh tế số mà Chính phủ Việt Nam đang theo đuổi. Tất cả những yếu tố này cho thấy dư địa phát triển hợp tác Việt Nam – EU còn rất lớn, đặc biệt khi EVIPA được phê chuẩn trong thời gian tới, dự kiến sẽ tạo ra khuôn khổ pháp lý toàn diện hơn cho các dòng vốn đầu tư chất lượng cao từ châu Âu.

Đề xuất

Để tận dụng hiệu quả triển vọng tích cực này, cần có những giải pháp đồng bộ nhằm nâng cao năng lực cạnh tranh quốc gia và đáp ứng được các tiêu chuẩn ngày càng cao từ thị trường EU. Trước hết, Việt Nam cần tiếp tục hoàn thiện các chính sách pháp lý và cải cách thủ tục hành chính theo hướng đơn giản, minh bạch và dự đoán được, tạo điều kiện thuận lợi cho doanh nghiệp EU tiếp cận thị trường và triển khai các dự án đầu tư quy mô lớn. Việc đẩy nhanh chuyển đổi số trong quản lý thương mại, hải quan, logistics và cấp phép cũng giúp giảm chi phí và nâng cao hiệu quả giao dịch thương mại giữa hai bên. Song song với đó, doanh nghiệp Việt Nam cần tăng cường năng lực đáp ứng các tiêu chuẩn bền vững của EU như CBAM, luật chống phá rừng (EUDR) hay quy định về trách nhiệm chuỗi cung ứng (CSDDD). Đây không chỉ là yêu cầu mang tính bắt buộc mà còn là điều kiện để hàng hóa Việt Nam nâng cao giá trị và duy trì vị thế bền vững tại thị trường này.

Bên cạnh nỗ lực tuân thủ tiêu chuẩn, cần đẩy mạnh hoạt động xúc tiến thương mại, xây dựng thương hiệu và hỗ trợ doanh nghiệp tham gia sâu hơn vào các chuỗi cung ứng của EU. Việc mở rộng mạng lưới logistics, đầu tư vào hạ tầng cảng biển, kho lạnh và trung tâm trung chuyển sẽ giúp giảm chi phí vận tải và cải thiện thời gian giao hàng. Ngoài ra, các bộ ngành cần phối hợp chặt chẽ để xây dựng cơ chế chia sẻ thông tin thị trường kịp thời, cũng như thúc đẩy hợp tác với các hiệp hội EU nhằm kết nối doanh nghiệp hai bên theo hướng chuyên nghiệp và hiệu quả hơn. Trong lĩnh vực đầu tư, việc sớm phê chuẩn EVIPA và triển khai chính sách ưu đãi có trọng tâm cho các ngành chiến lược như năng lượng tái tạo, công nghệ cao, y tế và chuyển đổi số sẽ góp phần thu hút các nhà đầu tư EU với chất lượng và quy mô lớn hơn.

Tổng thể, triển vọng quan hệ Việt Nam – EU trong giai đoạn tới vẫn rất sáng, nhưng để biến cơ hội thành kết quả thực chất, cần sự vào cuộc đồng bộ của Nhà nước, doanh nghiệp và các đối tác châu Âu. Việc kiên định mục tiêu phát triển xanh – bền vững, nâng cao chất lượng sản phẩm, cải thiện thể chế và chủ động tiếp cận tiêu chuẩn châu Âu sẽ giúp Việt Nam không chỉ duy trì mà còn mở rộng vị thế trong chuỗi cung ứng toàn cầu, qua đó tối đa hóa lợi ích từ EVFTA và các hiệp định song phương khác trong tương lai