Sẽ thật khó tìm ra góc khuất của xuất nhập khẩu Việt Nam trong năm nay. Tăng trưởng xuất khẩu và kiềm chế nhập siêu là hai chỉ tiêu kinh tế có nhiều khả năng sẽ đạt và vượt xa kế hoạch đề ra cho năm nay.
Theo Nghị quyết của Quốc hội, mục tiêu đề ra cho năm nay là tốc độ tăng tổng kim ngạch xuất khẩu 13%, còn nhập siêu ở mức 11-12% so với tổng kim ngạch xuất khẩu. Tuy nhiên, dự báo của Bộ Kế hoạch và Đầu tư cho thấy, khả năng trong năm nay, tổng kim ngạch xuất khẩu của Việt Nam có thể đạt 111 tỷ USD, tăng 14,5% so với năm 2011. Trong khi đó, với kim ngạch nhập khẩu ước là 113 tỷ USD, nhập siêu cả năm chỉ khoảng 2 tỷ USD, bằng 1,8% tổng kim ngạch xuất khẩu - vượt mục tiêu đề ra.
Trên thực tế, theo báo cáo của Tổng cục Thống kê, 8 tháng đầu năm nay, kim ngạch xuất khẩu của cả nước ước đạt 73,35 tỷ USD, tăng 17,8% so với cùng kỳ năm 2011; kim ngạch nhập khẩu ước đạt hơn 73,4 tỷ USD, tăng 6,7%. Với kết quả này, nhập siêu sau 8 tháng mới chỉ dừng ở con số 62 triệu USD. 7 tháng đầu năm, Việt Nam vẫn xuất siêu 88 triệu USD, chứ không phải nhập siêu. Nhập siêu mới đang tạm trở lại trong tháng 8 này.
Một điểm đáng chú ý nữa trong bức tranh xuất nhập khẩu của Việt Nam trong năm nay, đó là đóng góp rất đáng trân trọng của khu vực doanh nghiệp có vốn đầu tư trực tiếp nước ngoài (FDI). Có lẽ vì vậy mà trong báo cáo về tình hình thu hút FDI 8 tháng đầu năm, Cục Đầu tư nước ngoài (Bộ Kế hoạch và Đầu tư) đã nhấn mạnh đến thành tích xuất siêu tới 7 tỷ USD (tính cả dầu thô) của khu vực doanh nghiệp này. Thậm chí, ngay cả không tính dầu thô, thì 8 tháng qua, các doanh nghiệp FDI cũng xuất siêu 1,53 tỷ USD. Thành tích này chắc chắn sẽ kéo dài trong suốt năm nay, với sự “lên ngôi” của một loạt sản phẩm công nghệ chủ lực, như các sản phẩm điện tử, điện thoại và linh kiện…, vốn là thế mạnh của các doanh nghiệp FDI.
Cơ cấu nhập khẩu cũng có chuyển dịch tích cực, đáng mừng. Theo dự báo của Bộ Kế hoạch và Đầu tư, trong cơ cấu nhập khẩu hàng hóa 8 tháng đầu năm, trong khi kim ngạch nhập khẩu của nhóm hàng cần thiết phải nhập khẩu ước là 70 tỷ USD, tăng 6,7% so với cùng kỳ năm trước, thì kim ngạch của nhóm hàng cần kiểm soát nhập khẩu ước là 3,2 tỷ USD, giảm 25,6%.
Có lẽ do có nhiều điểm sáng, nên những góc khuất của xuất nhập khẩu 8 tháng đầu năm và cả năm 2012 trở nên mờ nhạt hơn. Song không thể không nhắc tới thực tế là sự đuối sức, hụt hơi của khu vực doanh nghiệp trong nước.
Theo số liệu của Tổng cục Thống kê, trong khi khu vực FDI có tốc độ tăng trưởng xuất khẩu vượt bậc, thì khu vực doanh nghiệp trong nước lại sụt giảm. 8 tháng đầu năm nay, các doanh nghiệp trong nước chỉ đóng góp được 27,7 tỷ USD trong tổng kim ngạch xuất khẩu, giảm 1,85% so với cùng kỳ năm trước.
Cũng nhìn vào cơ cấu hàng xuất khẩu để thấy rằng, mặc dù đóng góp lớn cho tăng trưởng xuất khẩu trong 8 tháng đầu năm vẫn hoàn toàn do khu vực FDI, song lại thuộc về các mặt hàng có tỷ trọng gia công lắp ráp lớn, như điện thoại các loại và linh kiện (đóng góp 38%); điện tử, máy tính và linh kiện (đóng góp 20%); hàng dệt may và giày dép (11%)...
“Vì hầu hết đầu vào cho sản xuất các mặt hàng này được nhập khẩu, mẫu mã và công nghệ cũng đến từ nước ngoài, nên không tác động nhiều đến các ngành sản xuất trong nước, hiệu quả thực sự mang lại cho nền kinh tế không lớn”, đại diện Tổng cục Thống kê nhận định.
Một góc khuất khác, đã được đề cập từ lâu, đó là mặc dù xuất siêu, hoặc nhập siêu ở mức thấp sẽ góp phần giảm áp lực trong cân đối và ổn định tỷ giá, nhưng mặt khác cũng cho thấy, nhu cầu nhập khẩu phục vụ cho đầu tư và sản xuất đang có xu hướng giảm sút, đặc biệt là của khu vực doanh nghiệp trong nước. “Điều này có khả năng ảnh hưởng đến tăng trưởng kinh tế và xuất khẩu trong thời gian tới”, Bộ Kế hoạch và Đầu tư nhận định.
(ĐT)