Theo Dự thảo Luật Bảo hiểm xã hội sửa đổi mới nhất, công dân Việt Nam được hưởng trợ cấp hưu trí xã hội khi đủ 75 tuổi trở lên, không hưởng lương hưu, trợ cấp bảo hiểm xã hội hằng tháng và không hưởng trợ cấp xã hội hằng tháng theo quy định của Chính phủ.
Với những người thuộc diện hộ nghèo, hộ cận nghèo đang cư trú tại các xã, thôn đặc biệt khó khăn được hưởng trợ cấp hưu trí xã hội với điều kiện từ đủ 70 tuổi đến dưới 75 tuổi.
Báo cáo tiếp thu, giải trình, chỉnh lý dự thảo Luật Bảo hiểm xã hội sửa đổi, Ủy ban Thường vụ Quốc hội cho biết, hưu trí xã hội là sàn an sinh xã hội tối thiểu cho người cao tuổi không có lương hưu, trợ cấp bảo hiểm xã hội, trợ cấp xã hội được quy định phù hợp với khả năng ngân sách nhà nước trong từng thời kỳ.
Theo cơ quan này, việc hạ độ tuổi hưởng trợ cấp hưu trí xã hội là cần thiết để thể chế hóa quan điểm được nêu tại Nghị quyết số 28-NQ/TW với mục tiêu đến năm 2030 phấn đấu đạt "khoảng 60% số người sau độ tuổi nghỉ hưu được hưởng lương hưu, bảo hiểm xã hội hằng tháng và trợ cấp hưu trí xã hội".
Theo số liệu thống kê, tính đến cuối năm 2022, Việt Nam có khoảng 14,4 triệu người sau độ tuổi nghỉ hưu (từ 55 tuổi trở lên đối với nữ; từ 60 tuổi trở lên đối với nam).
Trong đó, tổng số người hưởng lương hưu, trợ cấp bảo hiểm xã hội hằng tháng, trợ cấp hưu trí xã hội chỉ khoảng hơn 5,1 triệu người chiếm khoảng 35% tổng số người sau độ tuổi nghỉ hưu.
Cụ thể, số người hưởng lương hưu là 2,7 triệu người; số người hưởng trợ cấp bảo hiểm xã hội hằng tháng khoảng 0,63 triệu người; số người hưởng trợ cấp hưu trí xã hội (trợ cấp người cao tuổi) là hơn 1,8 triệu người.
Vẫn còn khoảng 9,3 triệu người sau độ tuổi nghỉ hưu (chiếm 65%) chưa thuộc diện bao phủ của hệ thống bảo hiểm xã hội.
Như vậy, việc phấn đấu để đạt mục tiêu để ra trong Nghị quyết số 28 "đến năm 2030 có khoảng 60% số người sau độ tuổi nghỉ hưu được hưởng lương hưu" sẽ là một thách thức rất lớn.
Dự thảo luật cũng có nội dung "giao Ủy ban Thường vụ Quốc hội quyết định tiếp tục điều chỉnh giảm dần độ tuổi hưởng trợ cấp hưu trí xã hội phù hợp với điều kiện phát triển kinh tế - xã hội và khả năng của ngân sách nhà nước từng thời kỳ trên cở sở đề xuất của Chính phủ".
Tiếp thu ý kiến đại biểu Quốc hội, dự thảo luật đã quy định độ tuổi để hưởng trợ cấp hưu trí xã hội là 75 tuổi thay vì 80 như luật Người cao tuổi (và từ 70 tuổi đến dưới 75 tuổi đối với một số đối tượng đặc thù).
Bên cạnh đó, dự thảo luật thể hiện những thiết kế liên kết tầng giữa chính sách hưu trí xã hội với hưu trí cơ bản, trợ cấp xã hội.
Đồng thời, dự thảo luật cũng đã được chỉnh lý để thấy rõ hơn về mối quan hệ liên kết giữa các tầng bảo hiểm xã hội nhằm để người tham gia thấy rõ lợi ích khi bảo lưu thời gian đóng bảo hiểm xã hội để được hưởng chính sách khi không đủ điều kiện hưởng chế độ hưu trí.
Về chế độ đối với người lao động không đủ điều kiện hưởng lương hưu và chưa đủ tuổi hưởng trợ cấp hưu trí xã hội, công dân Việt Nam đủ tuổi nghỉ hưu nhưng không đủ điều kiện hưởng lương hưu theo quy định của pháp luật và chưa đủ điều kiện hưởng trợ cấp hưu trí xã hội theo quy định mà có thời gian đóng bảo hiểm xã hội, nếu không hưởng bảo hiểm xã hội một lần hoặc bảo lưu mà có yêu cầu thì sẽ được hưởng trợ cấp hằng tháng từ chính khoản đóng của mình.
Thời gian hưởng, mức hưởng trợ cấp hằng tháng tùy thuộc vào tổng thời gian đóng, căn cứ đóng bảo hiểm xã hội của người lao động.