Bộ trưởng Trần Tuấn Anh trả lời nhiều vấn đề nóng trước Quốc hội

Trước tiên tôi xin thay mặt Bộ Công Thương cảm ơn tất cả các ý kiến của đại biểu Quốc hội đã đề đến các lĩnh vực liên quan đến chức năng, nhiệm vụ và các nhiệm vụ cụ thể của Bộ Công Thương cũng như một số các vấn đề có liên quan đến Bộ Công Thương. Chúng tôi xin tiếp thu và ghi nhận tất cả những vấn đề này và trong thời gian còn hạn hẹp thì chúng tôi xin đi vào một số vấn đề, còn các vấn đề khác chúng tôi cũng sẽ ghi nhận và sẽ có văn bản trả lời cụ thể gửi đến Quốc hội và các đại biểu Quốc hội để các đồng chí cùng tham khảo và tiếp tục theo và phối hợp chỉ đạo.

Kính thưa các đồng chí đại biểu Quốc hội, trước tiên tôi xin đi vào vấn đề thứ nhất liên quan đến các dự án còn tồn đọng và còn có vướng mắc, kém hiệu quả mà Bộ Công Thương thừa ủy quyền của Thủ tướng Chính phủ đã có báo cáo gửi Quốc hội.

Trước hết, báo cáo với đại biểu Quốc hội là chúng tôi có báo cáo giải trình về 5 dự án và thông tin như nhiều đại biểu Quốc hội cũng đề cập còn ở mức độ mới là chung và khái quát chứ chưa đi vào cụ thể. Báo cáo, giải trình với Quốc hội.

Thực tế, không chỉ có 5 dự án này mà còn một số dự án khác còn tiềm ẩn những nguy cơ tồn đọng và các vướng mắc không được tháo gỡ kịp thời và sẽ có khả năng kém hiệu quả gây ra nguy cơ mất vốn, đầu tư từ nguồn lực của nhà nước cũng như nguồn lực của xã hội. Tuy nhiên, trong góc độ báo cáo với Chính phủ vì những dự án này như là giấy Phương Nam, đạm Ninh Bình, Gang thép Thái Nguyên, Xơ sợi Đình Vũ và các dự án Ethanol, cồn sinh học thì đều diễn ra từ quá trình một thời gian rất dài so với quá trình đầu tư của dự án đã được phê duyệt. Đồng thời trong quá trình thực hiện có rất nhiều các vướng mắc, các thay đổi cả về bối cảnh của thị trường cũng như cả các vấn đề cụ thể trong từng dự án và đã có sự chỉ đạo của các cơ quan các cấp của Nhà nước cũng tháo gỡ, tuy nhiên vẫn chưa đạt được hiệu quả. Vì vậy, tổng hợp lại để báo cáo với đại biểu Quốc hội thì không đầy đủ được trong báo cáo. Chúng tôi sẽ xin phép tiếp tục thực hiện theo chỉ đạo của Chính phủ để báo cáo với đại biểu Quốc hội sau. Nhưng theo quan điểm của Chính phủ cũng đã làm rất rõ theo chỉ đạo của Thủ tướng Chính phủ và của Thường trực Chính phủ, đó là Bộ Công Thương cùng các bộ, ngành đang tổng hợp, đánh giá, rà soát, kiểm tra một cách triệt để và toàn diện tất cả những vấn đề tồn tại của các dự án này. Có báo cáo cụ thể với Chính phủ về:

Thứ nhất: là đánh giá thực trạng hiện nay của dự án.

Thứ hai: là quá trình điều hành thực hiện các dự án đầu tư này. Vai trò cũng như trách nhiệm của các cấp quản lý cũng như của các chủ đầu tư.

Thứ ba: là xác định rõ những biện pháp, giải pháp để giải quyết thực hiện dự án này theo nguyên tắc bảo vệ và giữ gìn lợi ích của Nhà nước cũng như hiệu quả của đồng vốn của Nhà nước. Đồng thời, có phương án giải quyết triệt để để đảm bảo không thất thoát thêm vốn của Nhà nước, phù hợp với những nguyên tắc của kinh tế thị trường và hiệu quả, mục tiêu, đầu tư của dự án.

Thứ tư: là phải xác định làm rõ trách nhiệm của tất cả các cá nhân cũng như đơn vị có liên quan để từ đó có biện pháp xem xét, xử lý.

Trên thực tế, trong thời gian vừa qua một số dự án đã có sự tham gia của các bộ quản lý chủ quản cũng như bộ quản lý và các cơ quan liên quan, các cơ quan chức năng. Ví dụ như Xơ Sợi Đình Vũ hay Ethanon đã có thanh tra của Chính phủ và hiện nay đã là giai đoạn kết luận và Thủ tướng Chính phủ sắp sửa thông qua và sẽ có những hướng chỉ đạo tiếp theo. Các nhà máy như gang thép Thái Nguyên hoặc về đạm Ninh Bình Bộ Công Thương đang cho thanh tra, cũng sắp có kết quả và sẽ báo cáo với Thủ tướng về những biện pháp xử lý dứt điểm. Đồng thời như tôi đã nói ở trên, đáp ứng được 5 nguyên tắc chỉ đạo của Chính phủ và sẽ báo cáo đầy đủ lại cho Quốc hội để Quốc hội cùng theo dõi. Đó là liên quan đến các dự án tồn đọng. Tuy nhiên, qua 5 dự án này báo cáo với đại biểu một số vấn đề lớn mà Bộ Công Thương cũng như các cơ quan quản lý của Nhà nước cũng có suy nghĩ và có những ý kiến:

Thứ nhất: chúng ta sẽ phải rạch ròi và làm rõ hơn nữa trong công tác về quản lý các nguồn lực đầu tư của nhà nước. Không chỉ đầu tư công mà còn đầu tư của các doanh nghiệp nhà nước. Đặc biệt phải làm rõ vai trò của doanh nghiệp nhà nước trong các phát triển về thị trường và phát triển sản xuất gắn với thị trường. Phải xác định rõ những lĩnh vực tạo điều kiện để cho các doanh nghiệp khác tham gia tiếp cận với cơ hội của thị trường phát triển sản xuất cũng như cung ứng cho thị trường và đây là quan điểm chỉ đạo của Trung ương và Chính phủ mà chúng ta phải thực hiện thời gian tới.

Thứ hai: đã bộc lộ qua những dự án này những sự khiếm khuyết và lỗ hổng trong quản lý nhà nước, đặc biệt cả về khung pháp lý cũng về mặt thể chế là vai trò, trách nhiệm của các bộ quản lý. Giữa các bộ chủ quản, các bộ quản lý về đồng vốn và hiệu quả vốn của nhà nước cũng như các bộ quản lý về các quy trình, thủ tục đầu tư của các doanh nghiệp nhà nước và đầu tư của xã hội nói chung. Vì vậy, rất cần phải làm rõ cơ quan quản lý nhà nước đối với các phần vốn trong doanh nghiệp nhà nươc thời gian tới.

Thứ ba: trong trách nhiệm của các bộ chủ quản cũng như các bộ chuyên ngành cần phải xem xét lại việc chấp hành pháp luật và tổ chức thực hiện pháp luật nhà nước, nhất là trong khâu chất lượng của các dự án đầu tư, trong đó từ khâu chiến lược, quy hoạch cho đến các chủ trương đầu tư và các nội dung cụ thể của đầu tư, gắn và làm rõ trách nhiệm của các cấp quản lý của nhà nước cũng như của chủ đầu tư, chủ doanh nghiệp, đặc biệt là những tồn tại, thậm chí không loại trừ những hành động có sự cố ý vi phạm pháp luật của nhà nước trong quản trị cũng như điều hành các hoạt động đầu tư tại doanh nghiệp nhà nước.

Vấn đề liên quan đến một số đại biểu của Thanh Hóa, Cao Bằng, Tuyên Quang có nêu vấn đề về phát triển năng lượng cũng như đảm bảo môi trường cho nhiệt điện, thủy điện. Đây là một lĩnh vực rất ưu tiên của ngành công thương. Thực tế trong Tổng sơ đồ 7 hiện nay của chúng ta cũng như đến năm 2020 và 2025 thì các nguồn năng lượng của nhiệt điện, trong đó có nhiệt điện than, thủy điện vẫn tiếp tục đóng vai trò quan trọng trong cơ cấu năng lượng để đảm bảo cân đối cung cầu cho phát triển của đất nước cả về kinh tế, xã hội và tiêu dùng. Vì vậy, trong thời gian vừa qua cũng như mục tiêu, định hướng của Tổng sơ đồ 7 đều nêu lên bên cạnh việc tiếp tục phát triển các nguồn năng lượng theo cơ cấu cân đối hài hòa giữa các nguồn năng lượng, đặc biệt là hướng tới những nguồn năng lượng xanh, năng lượng sạch, tức là năng lượng tái tạo, cũng như hướng tới việc tăng cường sử dụng và tiết kiệm năng lượng có hiệu quả, thông qua đổi mới mô hình tăng trưởng, giảm bớt các công nghệ tiêu hao điện, không thân thiện với môi trường, cũng như tạo điều kiện để có một môi trường công bằng, minh bạch, công khai trong quản trị thị trường điện, cả phát điện cũng như giá điện. Bộ Công Thương cũng như Chính phủ chỉ đạo và Bộ Công Thương, các bộ, ngành phải tiếp tục quan tâm đến vấn đề môi trường trong Tổng sơ đồ 7. Ở đây là ý thức cũng như quán triệt tinh thần trách nhiệm trong việc thực hiện bảo vệ môi trường, chấp hành pháp luật về bảo vệ môi trường đối với từ nguồn cung các nhà máy điện đầu tư thông qua các chủ trương đầu tư, giám sát thực hiện đầu tư.

Vấn đề công nghệ, chúng tôi khẳng định là không có vấn đề, vì phần lớn các dự án điện đều theo công nghệ tiên tiến của các nước G7. Tuy nhiên, bộc lộ trên thực tế thời gian vừa qua chính là vấn đề thiết bị cũng như các tổng thầu, các nhà thầu thực hiện không chấp hành và không có điều kiện để thực hiện đầy đủ các quy định về bảo vệ môi trường liên quan đến thiết bị công nghệ đó. Vì vậy, đây là bài học cho các cơ quan quản lý nhà nước cũng như các chủ đầu tư trong thực hiện pháp luật nhà nước về bảo vệ môi trường.

Vấn đề bảo vệ môi trường trong ngành điện cũng phải quan tâm tiếp tục tạo điều kiện cho tiết giảm điện, giảm tiêu hao điện, tiếp tục đổi mới các công nghệ sử dụng điện như chúng tôi đã trình bày ở phần trên. Đây cũng là nội dung cơ bản trong tái cơ cấu kinh tế và tái cơ cấu lại các ngành công nghiệp, nhất là các ngành kinh tế sử dụng điện năng cao. Đồng thời, thủy điện cũng là lĩnh vực mà chúng tôi rất quan tâm và tạo điều kiện để thực hiện các chính sách pháp luật của nhà nước để đảm bảo lợi ích của nhân dân cũng như sự phát triển hài hòa của xã hội, nhất là trong các vùng bị tác động của điện.

Trên thực tế, các dự án di dân tái định cư ở Sơn La, Lai Châu cũng như các địa phương có thủy điện lớn mà tác động vùng dân cư đều là những dự án ưu tiên của nhà nước do Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn cùng với Bộ Công Thương cùng phối hợp để thực hiện, các địa phương là chủ đầu tư. Về cơ bản như đánh giá trong nghị quyết báo cáo Quốc hội về thực hiện Nghị quyết 62 của Quốc hội mới đây, Bộ Công Thương thừa ủy quyền của Thủ tướng Chính phủ cũng đã báo cáo đầy đủ tất cả nội dung chi tiết liên quan đến công tác đó.

Vấn đề liên quan một số đại biểu Quốc hội có đề cập đến về phát triển sản xuất cũng như mở rộng thị trường thì báo cáo Quốc hội đây là nội dung ưu tiên và thường xuyên dựa trên quan điểm của Đảng và Nhà nước cũng như chỉ đạo của Chính phủ đã thể hiện rất rõ trong phát triển thị trường. Trên thực tế, chúng ta đã ký 12 FTA các Hiệp định thương mại tự do với các quốc gia và các nhóm đối tác. Hiện nay, theo nội dung này thì chúng ta được hưởng thuế suất và đạt từ 0-5% với tất cả dòng thuế sản phẩm và có đến 90% tất cả sản phẩm của chúng ta đã được ưu đãi là xóa bỏ hàng rào thuế quan.

Tuy nhiên, để tiếp cận thị trường vấn đề quan trọng nhất chúng tôi đồng tình với quan điểm của đồng chí Bộ trưởng Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn cũng như nhiều đại biểu nêu lên. Chúng ta phải vượt qua hàng rào phi thuế quan, tức là hàng rào hành chính cũng như hàng rào kỹ thuật, trong đó về vệ sinh an toàn thực phẩm cũng như kiểm dịch động vật, thực vật... Đây là nội dung quan trọng chúng ta phải đổi mới căn cơ từ sản xuất thì mới có điều kiện để sản phẩm chúng ta tiếp cận thị trường.

Về thông tin thị trường, chúng tôi chia sẻ và tiếp thu ý kiến của các đại biểu đóng góp trong thời gian vừa qua những thông tin về thị trường. Chúng ta cũng đã có nhưng phục vụ chưa đầy đủ và hiệu quả cho các cơ quan điều hành cũng như quản lý của nhà nước, cũng như phục vụ cho doanh nghiệp và cho người dân. Tuy nhiên, ở đây chúng tôi quan niệm cần đảm bảo thông tin ở mức vĩ mô, trước hết là phục vụ cho Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn cũng như các cơ quan quản lý nhà nước để thực hiện tái cơ cấu nông nghiệp và tái cơ cấu ngành kinh tế có hiệu quả. Đồng thời, phục vụ cho các hiệp hội doanh nghiệp, các ngành hàng để chúng ta có quyết sách và đối sách phù hợp trong các bối cảnh mà chúng ta khai thác cơ hội thị trường của các hiệp định thương mại tự do cũng như hội nhập sâu rộng vào thế giới.

Cụ thể Bộ Công Thương sẽ tiếp thu ý kiến các đại biểu để có chính sách phối hợp cụ thể với Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn để quy hoạch sản xuất và phát triển các ngành hàng chúng ta theo chuỗi trên cơ sở đánh giá đầy đủ và kịp thời các thông tin cập nhật thị trường đặc biệt là những phản ứng và đối sách của thị trường. Để từ đó chúng ta có những định hướng, giải pháp và biện pháp hữu hiệu. Vì thời gian có hạn, chúng tôi xin báo cáo ngắn gọn một số nội dung như vậy và xin tiếp thu ý kiến của các đồng chí đại biểu Quốc hội để tiếp tục các công việc của Bộ Công Thương trong khuôn khổ trách nhiệm của mình với Chính phủ cũng như với đại biểu Quốc hội và các địa phương trong thời gian tới.

Xin cảm ơn!