Trung Quốc siết tín dụng, “điềm gở” cho cơn sốt giá nguyên vật liệu toàn cầu?

Một trụ cột của đợt tăng giá nguyên vật liệu thô chóng mặt trên toàn cầu trong năm nay – nhu cầu của Trung Quốc – có thể sắp lung lay.

Để đưa nền kinh tế vượt qua cú sốc mà đại dịch gây ra, Trung Quốc mạnh tay mở rộng tín dụng và tăng cường rót vốn vào các dự án xây dựng. Sự phục hồi của kinh tế Trung Quốc vì thế đã hút mạnh nguyên vật liệu thô từ thị trường thế giới, trong khi nước này vốn dĩ đã là quốc gia tiêu thụ hàng hoá cơ bản lớn nhất. Số liệu mà hãng tin Bloomberg đưa ra cho thấy trong 4 tháng đầu năm nay, Trung Quốc chi 150 tỷ USD để nhập khẩu dầu thô, quặng sắt và quặng đồng, tăng 36 tỷ USD so với cùng kỳ năm ngoái.

Nhưng khi đối mặt với giá nguyên vật liệu thô toàn cầu tăng lên mức cao kỷ lục, Chính phủ Trung Quốc bắt đầu phải nghĩ cách kiềm chế giá cả và kiểm soát những nhân tố đầu cơ gây biến động thị trường. Lo ngại bong bóng tài sản xuất hiện, Ngân hàng Trung ương Trung Quốc (PBoC) từ cuối năm ngoái bắt đầu hạn chế dòng tiền chảy vào nền kinh tế, dù sự kiểm soát mới diễn ra khá nhẹ nhàng để tránh gây trệch hướng tăng trưởng. Ngoài ra, vốn chảy vào các dự án hạ tầng cũng có dấu hiệu chậm lại.

Các số liệu tháng 4 cho thấy cả tăng trưởng kinh tế và tăng trưởng tín dụng của Trung Quốc đều có vẻ đã giảm tốc. Điều này đặt ra nguy cơ rớt giá cho những nguyên vật liệu thô đã leo thang chóng mặt thời gian qua.

Theo giới phân tích, ảnh hưởng rõ rệt nhất của việc Trung Quốc siết tín dụng sẽ rơi vào những kim loại giữ vai trò then chốt trong ngành xây dựng và hạ tầng, từ đồng tới nhôm, thép, và quặng sắt – nguyên liệu chính để sản xuất thép.

“Vốn tín dụng là một động lực chính cho sự tăng giá nguyên vật liệu thô, và chúng ta sẽ nhận thấy giá vật liệu đạt đỉnh khi tín dụng đạt đỉnh”, nhà nghiên cứu thị trường kim loại cơ bản Alison Li thuộc Mysteel ở Thượng Hải nhận định. “Đó là nói về tín dụng toàn cầu, nhưng vốn tín dụng của Trung Quốc chiếm một phần lớn trong đó, nhất là về vốn tín dụng cấp cho đầu tư hạ tầng và bất động sản”.

Ảnh hưởng từ việc Trung Quốc siết tín dụng có thể lan rộng và sâu, đe doạ gây giảm giá nhiều mặt hàng từ dầu thô tới nông sản. Đến thời điểm hiện tại, việc cung tiền bị thắt lại ở Trung Quốc chưa khiến giá nhiều kim loại dừng đi lên, nhưng đã có một số kim loại – điển hình là đồng – giao dịch chậm hơn vì khách mua thận trọng với mức giá quá cao.

“Tăng trưởng tín dụng giảm tốc chắc chắn sẽ ảnh hưởng bất lợi đến nhu cầu của Trung Quốc đối với các hàng hoá cơ bản”, chuyên gia kinh tế cấp cao Hao Zhou thuộc Commerzbank AG nhận định. “Cho tới nay, đầu tư vào bất động sản và hạ tầng ở Trung Quốc chưa giảm rõ rệt, nhưng xu hướng sẽ là giảm trong nửa cuối của năm nay”.

Độ trễ ảnh hưởng từ việc siết tín dụng đối với nhu cầu nguyên vật liệu thô của Trung Quốc đồng nghĩa với việc thị trường còn chưa đạt đỉnh. Tuy nhiên, các công ty của Trung Quốc sẽ đến lúc giảm nhập khẩu các mặt hàng này do nguồn tín dụng không còn rộng rãi như trước. Khi đó, giá nguyên vật liệu thô toàn cầu sẽ tuỳ thuộc nhiều vào sự phục hồi kinh tế ở Mỹ và châu Âu.

Một ví dụ về sự giảm tốc nhu cầu của Trung Quốc nằm ở đồng tinh luyện, ông Li cho hay. Phần chênh lệch cao hơn (premium) của giá đồng tại cảng Dương Sơn so với giá quốc tế đã giảm xuống mức thấp nhất 4 năm, một dấu hiệu cho thấy nhu cầu yếu đi. Nhiều khả năng nhập khẩu đồng của Trung Quốc sẽ giảm trong năm nay.

Tuy nhiên, ngân hàng Citigroup cho rằng giá đồng trên thị trường quốc tế vẫn có thể tăng thêm vài tháng nữa, do độ trễ giữa đỉnh tín dụng và đỉnh nhu cầu. Citigroup dự báo giá đồng sẽ đạt 12.200 USD/tấn vào tháng 9, từ mức 10.000 USD/tấn hiện nay.

Xu hướng tương tự cũng đang diễn ra trên các thị trường kim loại khác.

“Chúng ta mới đang ở giai đoạn đầu của thắt chặt tín dụng”, nhà phân tích Tomas Gutierrez thuộc Kallanish Commodities nhận định. “Nhu cầu quặng sắt có độ trễ vài tháng khi phản ứng với thắt chặt tín dụng. Nhu cầu thép hiện vẫn đang ở mức cao kỷ lục nhờ phục hồi kinh tế, nhưng có khả năng sẽ giảm nhẹ vào cuối năm nay”.

Về hàng nông sản, tín dụng thắt chặt có khả năng ảnh hưởng không lớn đến hoạt động nhập khẩu bùng nổ của Trung Quốc, theo nhà phân tích Ma Wenfeng thuộc Beijing Orient Agribussiness Consultant. Cung tiền chững lại có thể dẫn tới hạ nhiệt giá nông sản ở Trung Quốc thông qua giảm bớt đầu cơ. Việc này có thể dẫn tới các công ty tư nhân của nước này nhập khẩu nông sản ít đi, nhưng các công ty quốc doanh vẫn duy trì việc nhập khẩu mạnh nông sản để bù đắp cho sự thiếu hụt nguồn cung trong nước, làm đầy dự trữ quốc gia, và thực thi các cam kết thương mại với Mỹ.

Giới phân tích tin rằng việc Trung Quốc thắt chặt tín dụng không phải là thảm hoạ đối với các nhà đầu cơ giá lên trên thị trường hàng hoá cơ bản toàn cầu. Thứ nhất, theo những tuyên bố mới nhất từ Hội đồng Nhà nước Trung Quốc, Chính phủ nước này có thể sẽ không mạnh tay trong việc siết nguồn vốn cho vay.

“Theo đánh giá của chúng tôi, Trung Quốc sẽ không thắt chặt quá mức, họ chỉ không nới lỏng nữa thôi”, ông Harry Jiang, trưởng bộ phận giao dịch và nghiên cứu thuộc Yonggang Resources ở Thượng Hải, phát biểu. “Chúng tôi không lo nhiều về thắt chặt tín dụng”.

Thứ hai, thị trường nguyên vật liệu thô toàn cầu hiện nay không hoàn toàn phụ thuộc vào nhu cầu từ Trung Quốc.

“Trước đây, biến động giá các kim loại công nghiệp thường theo chu kỳ tín dụng của Trung Quốc”, chuyên gia kinh tế trưởng Larry Hu của Macquarie Group nói. “Nhưng bây giờ thì không thế, vì Mỹ đã chi nhiều tiền kích cầu hơn hơn Trung Quốc, và nhu cầu của Mỹ đang rất mạnh”.

Ngoài ra, ông Hu cũng nói về sự thận trọng của các nhà hoạch định chính sách của Trung Quốc, cho rằng Bắc Kinh có thể không muốn thay đổi chính sách quá nhanh, vì làm thế có thể bóp nghẹt sự phục hồi kinh tế khiến cả thế giới ngưỡng mộ của nước này.

“Tôi cho rằng đầu tư bất động sản của Trung Quốc sẽ giảm, nhưng không giảm quá nhiều”, ông Hu nhận định. “Đầu tư hạ tầng của Trung Quốc không thay đổi nhiều trong mấy năm gần đây, và năm nay cũng thế”.