Ngành thép thế giới ngoài Trung Quốc sắp vào thời kỳ phục hưng

Hiếm có thời điểm nào tốt hơn bây giờ để nhảy vào kinh doanh thép.

Năm 2021, giá thép bùng nổ trên toàn thế giới, phá vỡ hết kỷ lục này đến kỷ lục khác. Nhu cầu tiêu thụ thép trong ngành công nghiệp tăng mạnh đến nỗi các nhà máy phải căng mình để đẩy nguồn cung bắt kịp nhu cầu sau một năm im ắng vì đại dịch Covid-19. Chưa kể, các cường quốc sản xuất thép lớn là Trung Quốc và Nga lại đang tìm cách hạn chế xuất khẩu thép để hỗ trợ các ngành công nghiệp khác.

“Nếu 6 tháng trước, bạn hỏi tôi về triển vọng tích cực nhất cho nửa đầu năm 2021 là gì thì thú thực, lúc đó tôi không nghĩ chúng ta lại đang tiến gần tới điều đó đến như vậy”, ông Carlo Beltrame, giám đốc chi nhánh ở Romania và Pháp của AFV Beltrame, nói. Công ty này đang lên kế hoạch xây dựng một nhà máy thép 250 triệu euro (295 triệu USD) ở Romania với công suất khoảng 600.000 tấn mỗi năm.

Tâm lý lạc quan đó hoàn toàn trái ngược với 10 năm trước, khi các nhà sản xuất thép phương Tây phải đóng cửa nhà máy và giảm công nhân do nhu cầu yếu ớt khiến họ phải hoạt động dưới công suất. Riêng năm ngoái, 72 lò cao đã không hoạt động, theo UBS Group.

Năm nay, Tổng thống Mỹ Joe Biden muốn chi tiêu nhiều hơn cho cơ sở hạ tầng, còn Liên minh châu Âu lại muốn đưa mức phát thải carbon về 0. Nucor, U.S. Steel và SSAB là 3 trong số những nhà máy sản xuất thép được dự báo sẽ trở thành “cỗ máy” sinh lời. Theo ước tính của giới phân tích, nhà máy sản xuất thép lớn nhất thế giới bên ngoài Trung Quốc, ArcelorMittal, sẽ kiếm được nhiều tiên hơn cả McDonald’s hay PepsiCo.

Có rất ít dự đoán cho rằng khoảng thời gian tốt đẹp này sẽ kéo dài đến hết năm 2022. Keybanc Capital Markets và Bank of America tin rằng những yếu tố hỗ trợ đà tăng giá thép tại Mỹ sẽ bắt đầu mờ nhạt dần trong năm nay. Tuy nhiên, một số nhà phân tích dự đoán đà tăng hiện tại có thể là điềm báo về một thời kỳ tốt hơn trong dài hạn khi giá thép cuối cùng ổn định ở mức bền vững hơn trước.

“Ngành thép ở bên ngoài Trung Quốc có khả năng sẽ bước vào thời kỳ phục hưng. Chúng ta sẽ được chứng kiến một cú xoay chuyển tình thế bởi những nền kinh tế này đang rất cần thép”, theo Tom Price, giám đốc chiến lược hàng hóa tại Liberum Capital.

Tình hình ở Trung Quốc vẫn là mấu chốt bởi đây là quốc gia sản xuất hơn một nửa lượng thép của thế giới, phần lớn là bằng các lò cao đốt than. Bằng việc hạn chế sản xuất thép thông qua các biện pháp như xóa bỏ quy định giảm thuế xuất khẩu đối với vật liệu này, Bắc Kinh đang đánh tín hiệu rằng họ không còn muốn gánh chịu những hậu quả nặng nề về môi trường nữa.

“Các biện pháp hạn chế sản xuất thép gần như chắc chắn sẽ được thực thi tại Trung Quốc. Còn các nhà sản xuất thép ở nước ngoài lại có thể ngủ ngon hơn một chút”, Tomas Gutierrez, trưởng phòng dữ liệu của Kallanish Commodities, nhận định.

Để đạt được mục tiêu phát thải của chính phủ sẽ là một thách thức lớn với Trung Quốc trong bối cảnh sản lượng thép của nước này vẫn rất cao ngay từ đầu năm nay, Lu Ting, chuyên gia phân tích cấp cao tại công ty nghiên cứu Shanghai Metals Market, nhận định. Tuy nhiên, các quốc gia châu Á khác đang tìm cách để lấp đầy khoảng trống về nguồn cung phòng trường hợp Trung Quốc giảm sản lượng.

Ngoài ra, một yếu tố nữa dẫn tới tâm lý lạc quan trong ngành thép là Mỹ và châu Âu đang tái tập trung vào các biện pháp kích thích và cơ sở hạ tầng. Trong khi ông Biden quyết tâm xây hệ thống cầu đường, đường sắt và nhà ở mới để tạo dấu ấn trong nhiệm kỳ tổng thống của mình thì châu Âu lại nhấn mạnh năng lượng sạch như một phần của gói kích thích phục hồi kinh tế sau đại dịch cùng Thỏa thuận xanh (Green Deal).

Tất cả đều cần rất nhiều thép. Trong đó, kế hoạch tập trung cho cơ sở hạ tầng do ông Biden đề xuất sẽ khiến nhu cầu thép hàng năm của Mỹ tăng thêm khoảng 5 triệu tấn trong 5 năm đầu tiên, công ty tư vấn CRU Group ước tính. Tuy nhiên, theo chuyên gia phân tích Andrew Cosgrove của Bloomberg Intelligence, số công suất thép dự kiến đi vào hoạt động tại Mỹ vào cuối năm 2022 chỉ đạt 4,6 triệu tấn mỗi năm.

Ngay cả khi nhu cầu tăng lên, các nhà sản xuất thép ở phương Tây cũng không muốn mở rộng.

CEO của U.S. Steel, David Burritt, từng nói với cổ đông hồi tháng 4 rằng công ty không có kế hoạch tái khởi động hai lò cao bị đóng cửa trong năm ngoái. Còn Cleveland-Cliffs, nhà sản xuất thép lớn thứ 2 của Mỹ, cũng chuẩn bị phá bỏ nhà máy Ashland ở Kentucky và một lò cao ở Indiana Harbor West. CEO Lourenco Goncalves cho hay những nhà máy này sẽ không bao giờ được hoạt động trở lại vì giờ trọng tâm của công ty là trả nợ.

Trong khi đó, các nhà sản xuất thép ở châu Âu hầu như không thích đầu tư xây dựng nhà máy mới sau khi phải cắt giảm mạnh chi tiêu trong suốt 10 năm qua. ArcelorMittal cho biết ưu tiên của công ty bây giờ là lợi nhuận cho cổ đông.

Một lý do khác nữa là các nhà sản xuất lo sợ biện pháp bảo hộ mà chính phủ thực hiện để hỗ trợ ngành thép sẽ không tồn tại mãi mãi. Tuy nhiên, đến thời điểm hiện tại, chưa có dấu hiệu nào cho thấy chính sách này sẽ bị thay đổi dù giá thép đang cao ngất ngưởng. Ông Biden chưa hề bãi bỏ quy định áp thuế nhập khẩu đối với thép có xuất xứ từ nước ngoài được đưa ra dưới thời ông Donald Trump. Trong khi đó, EU tháng trước cũng gia hạn các biện pháp tự vệ với thép thêm ba năm nữa.

Nếu có điều gì thay đổi thì chỉ là ngành thép càng được hỗ trợ hơn. EU cuối cùng cũng sẽ áp thuế đối với thép nhập khẩu như một phần của Thỏa thuận xanh và đây sẽ là đòn giáng mạnh nhất với những nhà sản xuất phát thải nhiều carbon như Nga.

Các quốc gia khác cũng có thể lấp đầy khoảng trống do Trung Quốc tạo ra. Ấn Độ được cho là sẽ tăng công suất với nhà sản xuất thép lớn nhất nước này JSW Group cho biết họ sẽ đạt được mục tiêu tăng hơn 2 lần công suất lên 45 triệu tấn trước năm 2030. Tại Đông Nam Á, Malaysia và Indonesia cũng lên kế hoạch bổ sung thêm 60 triệu tấn thép vào cuối thập niên này, theo công ty tư vấn Wood Mackenzie.

AFV Beltrame có thể bắt đầu xây dựng nhà máy sản xuất thép cây và thép cuộn ở Romania sớm nhất là trong năm nay. Nhà máy này dự báo sẽ là đơn vị sản xuất thép tạo ra lượng khí thải thấp nhất thế giới. “Tôi tin rằng siêu chu kỳ này sẽ kéo dài thêm vài tháng nữa. Chúng ta cần gạch, cần xi măng và cần thép. Và chúng tôi, với tư cách là những doanh nhân, sẽ đón nhận thách thức trong xu hướng chuyển đổi của ngành công nghiệp này”, ông Carlo Beltrame của AFV Beltrame nói.