Eò uột xuất khẩu sản phẩm chăn nuôi

Theo Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn (NN&PTNT), giai đoạn 2008 - 2018, ngành chăn nuôi đạt được nhiều thành tựu to lớn, phát triển với tốc độ cao, đáp ứng cơ bản nhu cầu trong nước và tăng XK. Cụ thể, trong 10 năm qua, sản lượng thịt tăng 1,5 lần, từ 3,6 triệu tấn năm 2008 lên 5,4 triệu tấn năm 2018. Sản lượng trứng tăng 2,3 lần, từ 5 tỷ quả lên 11,6 tỷ quả. Sữa tươi tăng 3,6 lần, từ 262.200 tấn lên 936.700 tấn. Thức ăn chăn nuôi tăng 2,4 lần, từ 8,5 triệu tấn lên 20,2 triệu tấn. Chăn nuôi có một số sản phẩm XK khẳng định được thương hiệu như: Thịt lợn choai, mật ong, trứng muối, thịt gia cầm, tổ yến…

Thứ trưởng Bộ NN&PTNT Phùng Đức Tiến đánh giá, nhiều lĩnh vực chăn nuôi Việt Nam đang có lợi thế cao so với khu vực và thế giới. Chăn nuôi lợn đang đứng thứ 5 về đầu con, đứng thứ 6 về sản lượng; đàn thủy cầm đứng thứ 2 thế giới. Năng suất bò sữa và sản lượng thức ăn chăn nuôi công nghiệp đứng số 1 trong khu vực Đông Nam Á.

Dù có lợi thế và phát triển với tốc độ cao, tuy nhiên điểm đáng chú ý là suốt những năm qua, trị giá XK ngành chăn nuôi lại khá khiêm tốn, lép vế hơn hẳn so với hàng loạt ngành nông sản tỷ USD khác. Báo cáo của Bộ NN&PTNT cho thấy, trong năm 2019, trị giá XK toàn ngành nông nghiệp cán mốc 43 tỷ USD, song XK ngành chăn nuôi, dù tăng hơn 10% so với năm 2018 cũng chỉ đạt 710 triệu USD.

Từ đầu năm nay đến hết tháng 8, "bức tranh" XK ngành chăn nuôi cũng không có nhiều thay đổi khi chỉ đạt 250 triệu USD, giảm 25% so với cùng kỳ năm 2019. Trong khi đó, tổng trị giá XK nông, lâm, thủy sản 8 tháng qua đạt 26,1 tỷ USD. Đặt lên bàn cân so sánh dễ thấy, trị giá XK ngành chăn nuôi thậm chí hoàn toàn lép vế so với nhiều mặt hàng nông sản, cụ thể như lúa gạo đạt trên 2,1 tỷ USD; cà phê, hạt điều đều có trị giá XK trên 1,9 tỷ USD; hạt tiêu đạt trên 400 triệu USD...

Bộ trưởng Bộ NN&PTNT Nguyễn Xuân Cường cũng đã nhìn nhận, sau hơn 10 năm triển khai Chiến lược phát triển chăn nuôi, mục tiêu đưa chăn nuôi là ngành chính, nhưng XK còn rất khiêm tốn. "Soi kính hiển vi" mới nhìn thấy một ít lợn sữa, trứng muối, thịt gà... XK dù Việt Nam là một trong những nước XK nông sản hàng đầu thế giới.

Nhắc tới những tồn tại của ngành chăn nuôi hiện nay, Bộ trưởng Nguyễn Xuân Cường cho rằng, vấn đề lưu ý nhất là 100 triệu tấn phế thải từ chăn nuôi hiện đang gây ô nhiễm, trong khi có thể biến thành tiền. Để hướng đến mục tiêu XK, trước hết phải xử lý tốt vấn đề này. Bên cạnh đó, thời gian vừa qua, tốc độ phát triển ngành chăn nuôi rất nhanh nhưng mất cân đối, thịt lợn chiếm tới 70% cơ cấu "rổ" thực phẩm. Trước đây là hợp lý nhưng bây giờ không hợp lý nữa, vì mức thu nhập bình quân người dân từ chỗ chỉ 400 USD/người/năm thì bây giờ tăng lên 3.000 USD/năm, đòi hỏi thực phẩm phải khác trước, tính toán lại.

"Tính toán lại thì phải đảm bảo 3 khâu quan trọng nhất, đó là sản xuất, chế biến, tiêu thụ. Nhưng bây giờ chúng ta mới làm được khâu sản xuất, còn chế biến thì lõm bõm lắm. Vẫn chủ yếu là lò giết mổ thủ công, tiêu thụ ở chợ truyền thống, các nhà máy hiện đại chế biến rất ít", Bộ trưởng Nguyễn Xuân Cường nói.

Theo Chiến lược phát triển chăn nuôi giai đoạn 2020-2030, tầm nhìn 2040, mục tiêu cụ thể đặt ra là, mức tăng trưởng giá trị sản xuất giai đoạn 2021-2025 trung bình từ 4 đến 5%/năm; giai đoạn 2026-2030 trung bình từ 3 đến 4%/năm. Về sản lượng thịt xẻ các loại, đến năm 2025 đạt từ 5,0 đến 5,5 triệu tấn, đến năm 2030 đạt từ 6,0 đến 6,5 triệu tấn. Trong đó, XK từ 15 đến 20% sản lượng thịt lợn, từ 20 đến 25% thịt và trứng gia cầm...

Bộ trưởng Nguyễn Xuân Cường đánh giá, chiến lược mới sẽ khắc phục những tồn tại căn cốt, tổ chức lại chăn nuôi, xác định những định hướng lớn cho phát triển, lấy 3 trục: Kinh tế, môi trường, an sinh là hiệu quả bền vững của mục tiêu chăn nuôi. "Chăn nuôi phải trở thành ngành kinh tế hiện đại, đồng bộ tất cả các khâu. Đồng thời, lấy mục tiêu XK, coi đây là áp lực cần thiết để buộc chúng ta phải làm tốt. Để làm được, phải tận dụng yếu tố thời đại công nghệ 4.0, đa dạng sinh thái, đặc biệt là cả 3 khu vực Nhà nước, DN, người dân phải cùng vào cuộc", người đứng đầu ngành nông nghiệp nhấn mạnh.

Liên quan tới câu chuyện phát triển ngành chăn nuôi giai đoạn mới, tại Hội nghị bàn về Chiến lược chăn nuôi giai đoạn 2020 - 2030, tầm nhìn 2040 do Bộ NN&PTNT tổ chức giữa tháng 9 vừa qua, Phó Thủ tướng Trịnh Đình Dũng khẳng định, Chính phủ đã có nhiều cơ chế, chính sách quan tâm đầu tư, hỗ trợ, song chăn nuôi vẫn là ngành khó khăn và nếu tiếp tục mở cửa thị trường thì sản phẩm chăn nuôi sẽ bị cạnh tranh ngay tại thị trường trong nước. Tuy nhiên, với sức sản xuất hiện nay, DN đầu tư mạnh nguồn lực và công nghệ, sự phát triển về quy mô dân số, nhu cầu tiêu dùng ngày càng cao, chăn nuôi vẫn là ngành có tiềm năng rất lớn để hướng đến XK. Để tăng sức cạnh tranh, toàn ngành cần đặc biệt quan tâm tổ chức sản xuất theo chuỗi liên kết; cải thiện về chất lượng và giá; kiểm soát an toàn thực phẩm...