Ông Trần Đức Lai - Tham tán Thương mại Việt Nam tại Trung Quốc - cho biết, mặc dù đối mặt với nhiều thách thức, kinh tế Trung Quốc trong 6 tháng đầu năm 2025 vẫn ghi nhận mức tăng trưởng 5,3%, cao hơn dự báo của nhiều tổ chức quốc tế. Điều này thể hiện sức chống chịu tốt của nền kinh tế lớn thứ hai thế giới.
Trung Quốc vẫn duy trì vị thế là thị trường nhập khẩu lớn với kim ngạch nhập khẩu hàng hóa 6 tháng đầu năm 2025 đạt 1.223 tỷ USD. Tuy nhiên, do tiêu dùng trong nước suy giảm, nhập khẩu hàng nông sản cũng sụt giảm, ảnh hưởng đến xuất khẩu của các quốc gia, trong đó có Việt Nam.
Hiện Trung Quốc nhập khẩu khoảng 2.500 tỷ USD hàng hóa mỗi năm, riêng nông sản chiếm khoảng 210-230 tỷ USD. Dù vậy, việc gia tăng tiêu chuẩn chất lượng, truy xuất nguồn gốc và giám sát an toàn thực phẩm khiến Trung Quốc không còn là thị trường dễ tính.
Trong 6 tháng đầu năm 2025, nước này đã mở cửa cho khoảng 15 mặt hàng nông lâm thủy sản từ gần 20 quốc gia và vùng lãnh thổ. Đáng chú ý, có sầu riêng Campuchia, dừa tươi Malaysia, chuối Colombia, xoài Ecuador, hạt điều Gambia, cùng nhiều loại thủy sản và dược liệu từ nhiều nước.
Song song với mở cửa thị trường, Trung Quốc cũng tăng cường công tác quản lý, giám sát đối với hàng hóa nhập khẩu. "Những năm qua, Trung Quốc không ngừng hoàn thiện hệ thống quy định pháp luật về quản lý an toàn thực phẩm xuất nhập khẩu (Lệnh 248, Lệnh 249) và xây dựng các tiêu chuẩn quốc gia để đảm bảo chất lượng hàng hóa nhập khẩu vào Trung Quốc", Tham tán Trần Đức Lai thông tin.
Ông Lai cho biết thêm, cơ quan chức năng Trung Quốc thời gian qua tiếp tục gia tăng thực thi pháp luật an toàn thực phẩm xuất nhập khẩu, cụ thể như kiểm tra thực tế các cơ sở/doanh nghiệp sản xuất thực phẩm nước ngoài xuất khẩu vào Trung Quốc; áp dụng chế tài mạnh mẽ đối với các doanh nghiệp vi phạm quy định an toàn thực phẩm...
Dù là một trong các đối tác cung ứng hàng nông thủy sản lớn cho thị trường Trung Quốc, song cũng có tỷ lệ hàng nông sản thực phẩm của Việt Nam nằm trong top các quốc gia/vùng lãnh thổ bị cảnh báo nhiều nhất.
"Thời gian vừa qua, sản phẩm nông thủy sản Việt Nam bị cơ quan Hải quan Trung Quốc (GACC) cảnh báo đã có cải thiện song vẫn ở mức cao, mặc dù cơ quan chức năng Việt Nam đã tăng cường công tác tuyên truyền, giám sát thậm chí cả chế tài", ông Trần Đức Lai cho hay.
Theo ông Lai, Việt Nam có lợi thế địa lý gần Trung Quốc, nhiều loại nông sản đã được mở cửa chính ngạch. Tuy nhiên, nếu không nhanh chóng chuyển mình, nâng cao năng lực sản xuất và đáp ứng chuẩn mực quốc tế, doanh nghiệp Việt có thể mất cơ hội vào tay các đối thủ.
Ngày 15/4/2025, Trung Quốc chính thức mở cửa cho yến sào Việt Nam, mở ra cơ hội cho doanh nghiệp Việt Nam tiếp cận thị trường tỷ dân. Ảnh: Nguyễn Thủy.
Để khai thác hiệu quả thị trường Trung Quốc, trong thời gian tới, ông Lai cho rằng, các doanh nghiệp Việt cần chuyển mình mạnh mẽ, nâng cao chất lượng sản phẩm, kiểm soát chặt chuỗi sản xuất, chế biến, đóng gói và truy xuất nguồn gốc. Đặc biệt, đáp ứng đầy đủ tiêu chuẩn kỹ thuật và an toàn thực phẩm; tăng cường chế biến sâu giúp nâng giá trị sản phẩm, giảm áp lực vào mùa vụ và giảm thiểu tổn thất sau thu hoạch; cải tiến bao bì, mẫu mã sản phẩm để theo kịp thị hiếu tiêu dùng, bởi thị trường Trung Quốc ngày càng ưa chuộng sản phẩm bắt mắt, đóng gói hiện đại; phát triển hệ thống kho lạnh, logistics hiện đại.
Đồng thời, tập trung đẩy mạnh xúc tiến thương mại tại khu vực Bắc, Tây Bắc Trung Quốc - nơi có nhu cầu cao về nông sản nhiệt đới.
"Doanh nghiệp cần xây dựng thương hiệu bền vững giúp gia tăng giá trị sản phẩm và tạo lòng tin với người tiêu dùng bản địa", ông Trần Đức Lai khuyến nghị.
Theo thống kê của Bộ Nông nghiệp và Môi trường, xuất khẩu nông lâm thủy sản Việt Nam vào thị trường Trung Quốc tuy vẫn duy trì tăng trưởng nhưng ở mức thấp (3,6%) do sự suy giảm kéo dài một số mặt hàng chủ lực như rau quả (giảm 24%), gỗ và sản phẩm gỗ (giảm 17%). Tuy nhiên, bù lại là sự gia tăng của một số mặt hàng như thủy sản (tăng 47%), cao su (tăng 24%), sắn và sản phẩm từ sắn (tăng 13%), hạt điều (tăng 45%), gạo (tăng 80%).