Đà tăng trưởng nổi bật giữa biến động thương mại
Trong bối cảnh thương mại toàn cầu chịu nhiều sức ép từ chủ nghĩa bảo hộ gia tăng, kinh tế thế giới phục hồi chậm và các chính sách thuế quan khó dự đoán, xuất khẩu của Việt Nam vẫn nổi lên như một điểm sáng đáng chú ý.
Theo báo cáo mới nhất của Ngân hàng HSBC, các dữ liệu thương mại, vốn đầu tư trực tiếp nước ngoài (FDI) và chỉ số kinh tế vĩ mô của Việt Nam trong năm 2025 đạt kết quả tích cực hơn nhiều so với kỳ vọng ban đầu.
Cụ thể, tăng trưởng xuất khẩu bình quân của Việt Nam trong 11 tháng năm 2025 đạt tới 28% so với cùng kỳ năm trước. Đáng chú ý, xuất khẩu sang thị trường Hoa Kỳ vẫn duy trì mức tăng trên 30%, bất chấp việc các biện pháp thuế quan đối ứng đã được áp dụng trong năm nay.
Theo phân tích của HSBC, kết quả này có được nhờ việc doanh nghiệp Việt Nam đẩy nhanh tiến độ giao hàng, tranh thủ hoàn tất các đơn hàng lớn trước thời điểm thuế quan mới có hiệu lực trong quý II/2025.
Số liệu của Cục Thống kê (Bộ Tài chính) cũng cho thấy bức tranh thương mại tích cực. Tính đến hết tháng 11/2025, tổng kim ngạch xuất nhập khẩu của cả nước đạt xấp xỉ 840 tỷ USD, tăng 17,2% so với cùng kỳ năm trước, tương ứng tăng 123,38 tỷ USD. Trong đó, xuất khẩu đạt trên 430 tỷ USD, tăng 16,1%, tương đương tăng gần 60 tỷ USD và vượt kết quả của cả năm trước khoảng 25 tỷ USD.
Riêng với thị trường Hoa Kỳ, kim ngạch xuất khẩu trong 11 tháng qua đạt hơn 138,6 tỷ USD, tăng 27,2% so với cùng kỳ. Trong khi nhiều quốc gia trong khu vực phải tiết giảm đáng kể xuất khẩu sang Hoa Kỳ, Việt Nam vẫn duy trì được đà tăng trưởng cao, cho thấy tác động của thuế quan tới nền kinh tế Việt Nam nhẹ hơn so với những lo ngại ban đầu.
Cơ hội đi cùng thách thức
Lý giải sâu hơn về việc xuất khẩu của Việt Nam sang Hoa Kỳ tăng mạnh hơn các nước trong khu vực, các chuyên gia của HSBC cho rằng yếu tố then chốt nằm ở sự thay đổi trong cơ cấu hàng hóa xuất khẩu. Nếu như trước đây, khoảng 60% hàng hóa xuất khẩu sang Hoa Kỳ thuộc nhóm công nghiệp sản xuất nhẹ như dệt may, giày dép, đồ chơi, trong khi hàng điện tử chỉ chiếm 13%, thì đến nay nhóm hàng điện tử đã vươn lên giữ vai trò chủ lực.
Từ đầu năm 2025, điện tử chính thức vượt nhóm hàng công nghiệp sản xuất nhẹ để trở thành mặt hàng xuất khẩu lớn nhất của Việt Nam sang Hoa Kỳ, với giá trị khoảng 50 tỷ USD. Nếu tính gộp cả nhóm máy móc, thiết bị, dụng cụ và phụ tùng, kim ngạch đạt trên 70 tỷ USD.
Riêng nhóm điện tử, máy tính và linh kiện trong 11 tháng đã mang về 97 tỷ USD, tăng 48,5% so với cùng kỳ, tương ứng tăng 24,4 tỷ USD và dự báo cả năm có thể đạt 104–105 tỷ USD, cao hơn rất nhiều so với mức 72,6 tỷ USD của năm 2024.
Tuy nhiên, bức tranh xuất khẩu cũng bộc lộ những điểm nghẽn đáng lưu ý. Khu vực kinh tế trong nước chỉ đạt kim ngạch 102,41 tỷ USD, giảm 1,7% so với cùng kỳ và chỉ chiếm 23,8% tổng kim ngạch xuất khẩu. Ngược lại, khu vực FDI đạt 327,73 tỷ USD, tăng 23,1% và chiếm tới 76,2%. Sự phụ thuộc lớn vào khu vực FDI cho thấy dư địa nâng cao năng lực xuất khẩu của doanh nghiệp trong nước vẫn còn rất lớn.
Các chuyên gia cảnh báo, những kết quả tích cực của năm 2025 khó có thể được duy trì một cách dễ dàng trong năm tới. Chủ nghĩa bảo hộ thương mại gia tăng, yêu cầu “xanh hóa” chuỗi cung ứng ngày càng khắt khe, cùng với tác động toàn diện hơn của thuế quan đối ứng sẽ đặt ra nhiều thách thức mới.
Trong bối cảnh đó, việc giảm phụ thuộc vào một thị trường đơn lẻ, đa dạng hóa thị trường xuất khẩu, tận dụng hiệu quả các hiệp định thương mại tự do và nâng cao hàm lượng giá trị gia tăng nội địa là yêu cầu mang tính sống còn.
Các chuyên gia cho rằng, doanh nghiệp Việt Nam cần chủ động nâng cao chất lượng sản phẩm, kiểm soát chặt chẽ xuất xứ hàng hóa, hoàn thiện hồ sơ nguyên phụ liệu và dữ liệu xuất khẩu để sẵn sàng đáp ứng các yêu cầu từ thị trường nhập khẩu. Chỉ khi làm chủ được chuỗi giá trị và thích ứng linh hoạt với biến động chính sách, xuất khẩu Việt Nam mới có thể duy trì đà tăng trưởng bền vững trong giai đoạn tới.