Phiên họp lần 1 Luật sửa đổi, bổ sung Luật Sử dụng năng lượng tiết kiệm và hiệu quả

Tham dự cuộc họp có Thứ trưởng Nguyễn Hoàng Long – Phó trưởng Ban soạn thảo; các thành viên Ban soạn thảo đến từ các Bộ, cơ quan ngang Bộ: Bộ Công Thương, Văn phòng Chính phủ, Bộ Tư pháp, Bộ Tài chính, Bộ Xây dựng, Bộ Giao thông Vận tải, Bộ Giáo dục Đào tạo, Bộ Khoa học và Công nghệ, Bộ Tài nguyên và Môi trường, Ngân hàng Nhà nước, Bộ Kế hoạch và Đầu tư, Bộ Thông tin và Truyền thông, Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn...; các tổ chức chính trị, xã hội, hiệp hội; các Tập đoàn.

Trước đó, ngày 17/12/2024 Chính phủ đã có Nghị quyết số 240/NQ-CP phiên họp chuyên đề về xây dựng pháp luật tháng 11 năm 2024 bao gồm kết luận về Đề nghị xây dựng Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật Sử dụng năng lượng tiết kiệm và hiệu quả (Luật SDNL TK&HQ). Theo đó, Chính phủ thống nhất về sự cần thiết xây dựng Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật Sử dụng năng lượng tiết kiệm và hiệu quả để thể chế hóa các chủ trương của Đảng về việc sử dụng năng lượng tiết kiệm, hiệu quả và thực hiện có hiệu quả các mục tiêu đề ra, trong đó có mục tiêu đưa phát thải ròng về “0” vào năm 2050 như cam kết của Việt Nam tại Hội nghị Thượng đỉnh về Biến đổi khí hậu của Liên hợp quốc lần thứ 26 (COP 26).

Trên cơ sở các quy định của Luật Ban hành văn bản quy phạm pháp luật, Bộ Công Thương đã thực hiện tổng kết, đánh giá quy định của hiện hành; thành lập Ban soạn thảo (gồm 29 thành viên) và Tổ biên tập Luật (gồm 38 thành viên); tổ chức xây dựng, lấy ý kiến rộng rãi về dự thảo Luật.

Luật SDNL TK&HQ (Luật số 50/2010/QH12) có hiệu lực thi hành từ ngày 01 tháng 01 năm 2011. Luật đánh dấu mốc quan trọng trong quá trình xây dựng pháp luật về SDNL TK&HQ ở nước ta. Luật số 50/2010/QH12 đã khẳng định quan điểm nhất quán của Đảng và Nhà nước coi SDNL TK&HQ là chính sách được ưu tiên hàng đầu, giữ vai trò quan trọng trong việc thực hiện chiến lược phát triển kinh tế gắn với an ninh năng lượng và bảo vệ môi trường.

Tuy nhiên, sau hơn 15 năm triển khai thi hành, đến nay đã bộc lộ bất cập cần phải rà soát để sửa đổi, bổ sung một số nội dung được quy định tại Luật và các luật liên quan để kịp thời điều chỉnh các quan hệ xã hội phát sinh trong thực tiễn hoạt động sử dụng năng lượng trong các ngành công nghiệp sản xuất, chế biến các sản phẩm công nghiệp để ứng phó với các thách thức mới, đặc biệt là các thách thức ở quy mô toàn cầu.

Tại phiên họp, Tổ biên tập đã báo cáo về Kế hoạch triển khai Dự án Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật; Dự kiến phân công nhiệm vụ cho các thành viên của Ban soạn thảo; Các định hướng chính liên quan đến sửa đổi Luật; Dự thảo Luật và Tờ trình Chính phủ; và các ý kiến của các thành viên Ban soạn thảo tham dự.

Các ý kiến đóng góp tại hội nghị

Sự cần thiết xây dựng sửa đổi Luật SDNL TK&HQ

Sau khi nghe báo cáo của Tổ biên tập, Bộ trưởng Nguyễn Hồng Diên đánh giá cao những ý kiến đóng góp của các thành viên, đồng thời khẳng định việc xây dựng dự án Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật SDNL TK&HQ là cần thiết để thể chế hóa các chủ trương của Đảng về việc sử dụng năng lượng tiết kiệm, hiệu quả và thực hiện có hiệu quả các mục tiêu đề ra, trong đó có mục tiêu đưa phát thải ròng về “0” vào năm 2050 như cam kết của Việt Nam tại Hội nghị Thượng đỉnh về Biến đổi khí hậu của Liên hợp quốc lần thứ 26 (COP 26).

Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật SDNL TK&HQ được xây dựng nhằm giải quyết được các vấn đề của thực tiễn trong nước đặt ra, phù hợp với luật pháp, thông lệ quốc tế, tăng cường hiệu quả, hiệu lực trong quản lý nhà nước, loại bỏ vướng mắc, rào cản, tạo hành lang pháp lý thuận lợi, tăng cường các cơ chế khuyến khích, thúc đẩy hoạt động sử dụng năng lượng tiết kiệm và hiệu quả trên phạm vi cả nước.

“Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật SDNL TK&HQ được xây dựng vừa khuyến khích sử dụng năng lượng tiết kiệm, hiệu quả nhưng vừa có cơ chế và chế tài xử lý đối với những tổ chức, cá nhân và vi phạm các quy định về vấn đề sử dụng năng lượng tiết kiệm và hiệu quả”- Bộ trưởng nhấn mạnh, đồng thời cho rằng, Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật SDNL TK&HQ sẽ giúp Việt Nam kịp thời tận dụng, thu hút và huy động được các nguồn lực quốc tế để hỗ trợ, thúc đẩy quá trình đầu tư tiết kiệm năng lượng, chuyển đổi thị trường các sản phẩm tiết kiệm năng lượng.

Đối với các nội dung do Tổ biên tập trình bày, Bộ trưởng Nguyễn Hồng Diên cho hay, Ban soạn thảo thống nhất với Kế hoạch triển khai Dự án Luật do Tổ biên tập đề xuất, đồng thời cơ bản thống nhất với nội dung Dự thảo 01 của Luật và Tờ trình Chính phủ. Đề nghị Tổ biên tập tiếp tục tiếp thu các ý kiến của các thành viên và các cơ quan, đơn vị liên quan để hoàn thiện Dự thảo Luật và Tờ trình Chính phủ để trình Bộ Công Thương tiến hành lấy ý kiến các cơ quan, đơn vị liên quan trước ngày 12 tháng 02 năm 2025. Đồng thời tiếp tục rà soát, thể chế hóa đầy đủ, chính xác chủ trương, đường lối của Đảng, Nhà nước về việc sử dụng năng lượng tiết kiệm và hiệu quả.

Bên cạnh đó, Bộ trưởng cũng đề nghị Tổ biên tập tiếp tục tổng kết các quy định pháp luật có liên quan về việc sử dụng năng lượng tiết kiệm, hiệu quả; kế thừa những quy định đã được thực tế chứng minh, áp dụng có hiệu quả; bổ sung các quy định để xử lý những bất cập, vướng mắc của pháp luật hiện hành và các phát sinh trên thực tiễn với mục tiêu lớn nhất là đáp ứng yêu cầu về năng lượng, đảm bảo an ninh năng lượng;

Việc xây dựng dự thảo luật được thực hiện theo tinh thần chỉ quy định các vấn đề khung, ngắn gọn, đi thẳng vào các chính sách, nội dung cần sửa đổi, bổ sung. Thực hiện cắt giảm thủ tục hành chính và phân cấp tối đa để các địa phương, doanh nghiệp chủ động thực hiện.

Đề xuất sửa đổi 04 nhóm chính sách

Thực hiện Thông báo Kết luận của Thường trực Chính phủ, Bộ Công Thương đang tập trung đánh giá, đề xuất sửa đổi 04 nhóm chính sách của Luật, cụ thể như sau:

Thứ nhất: Chính sách về nâng cao hiệu lực quản lý nhà nước trong lĩnh vực sử dụng năng lượng tiết kiệm và hiệu quả

Mục tiêu của chính sách: Tăng số lượng cơ sở sử dụng năng lượng trọng điểm, đảm bảo mục tiêu tăng quản lý bắt buộc đối với nhóm đối tượng sử dụng nhiều năng lượng;

Phân định rõ trách nhiệm của cơ quan quản lý nhà nước (trung ương và địa phương) trong việc xây dựng chính sách và quản lý hoạt động tiết kiệm năng lượng (TKNL) nhằm nâng cao hiệu quả quản lý nhà nước, đặc biệt trong lĩnh vực xây dựng và giao thông vận tải.

Giải pháp thực hiện chính sách: Giao Chính phủ điều chỉnh việc xác định mức sử dụng năng lượng đối với cơ sở sử dụng năng lượng trọng điểm phù hợp với tình hình phát triển kinh tế - xã hội và mục tiêu tiết kiệm năng lượng của đất nước.

Xem xét điều chỉnh tăng cường trách nhiệm của địa phương trong việc kiểm tra tuân thủ các tiêu chuẩn, quy chuẩn, định mức tiêu thụ năng lượng của các doanh nghiệp tại địa phương và việc xây dựng kế hoạch SDNL TK&HQ; theo dõi, đôn đốc tổ chức triển khai thực hiện kế hoạch của địa phương, kiểm tra, giám sát tuân thủ các quy định về SDNL TK&HQ.

Bổ sung trách nhiệm quản lý hoạt động dán nhãn năng lượng đối với sản phẩm vật liệu xây dựng, giao Chính phủ quy định trong tổ chức, triển khai, thực hiện, tăng cường phân cấp cho địa phương trong hoạt động kiểm tra giám sát.

Thứ hai: Chính sách về quản lý, phát triển đối với dịch vụ tư vấn năng lượng, kiểm toán năng lượng, đào tạo nhân lực trong lĩnh vực SDNL TK&HQ

Mục tiêu của chính sách: Bổ sung, hoàn thiện khung pháp lý để tạo điều kiện và khuyến khích các bên tham gia thị trường năng lượng tiết kiệm và hiệu quả, nâng cao chất lượng cung cấp dịch vụ tư vấn.

Cải thiện chất lượng đào tạo đội ngũ quản lý năng lượng, kiểm toán viên năng lượng và nâng cao được năng lực chuyên môn cho các cơ quan, tổ chức, cá nhân hoạt động trong lĩnh vực SDNL TK&HQ.

Giải pháp thực hiện chính sách: Giao Chính phủ nghiên cứu xây dựng các cơ chế hỗ trợ và khuyến khích để hình thành hệ thống các công ty dịch vụ tư vấn năng lượng.

Bổ sung thêm nội dung quy định cụ thể về thời hạn của chứng chỉ kiểm toán viên năng lượng và chứng chỉ quản lý năng lượng.

Giao Chính phủ quy định điều kiện về điều kiện kinh doanh ngành nghề kiểm toán năng lượng để đảm bảo chất lượng dịch vụ.

Thứ ba: Chính sách, quy định về chính sách ưu đãi, công cụ hỗ trợ tài chính cho lĩnh vực sử dụng năng lượng tiết kiệm và hiệu quả

Mục tiêu của chính sách: Xây dựng cơ sở pháp lý để có thể hình thành và vận hành hiệu quả công cụ Quỹ tài chính quốc gia thúc đẩy SDNL TK&HQ theo hướng xã hội hoá.

Huy động nguồn lực trong và ngoài nước để triển khai các hoạt động TKNL, hình thành thị trường dịch vụ TKNL minh bạch tại Việt Nam.

Giải pháp thực hiện chính sách: Bổ sung quy định thành lập Quỹ thúc đẩy SDNL TK&HQ Việt Nam theo hướng xã hội hoá, tận dụng các nguồn lực trong và ngoài nước, hạn chế sử dụng nguồn vốn từ ngân sách nhà nước.

Bổ sung, làm rõ các quy định về hỗ trợ thuế, hỗ trợ tài chính đối với hoạt động đầu tư các giải pháp SDNL TK&HQ, trong đó có các dự án nâng cấp, cải tạo dây chuyền sản xuất, mở rộng quy mô sản xuất bằng công nghệ TKNL.

Thứ tư: Chính sách chuyển đổi thị trường và quản lý hiệu suất phương tiện, thiết bị sử dụng năng lượng

Mục tiêu của chính sách: Xây dựng, bổ sung các chính sách nhằm khuyến khích đầu tư phát triển các sản phẩm hiệu suất cao, từng bước loại bỏ các sản phẩm hiệu suất thấp đối với lĩnh vực vật liệu xây dựng.

Giải quyết các thiếu sót, vướng mắc về chính sách về quản lý hiệu suất năng lượng cho các phương tiện thiết bị sử dụng năng lượng và dán nhãn năng lượng thuộc lĩnh vực xây dựng.

Giải pháp thực hiện chính sách: Bổ sung làm rõ đối tượng dán nhãn năng lượng cho nhóm vật liệu xây dựng.

Bãi bỏ quy định cấp giấy chứng nhận dán nhãn năng lượng của cơ quan nhà nước có thẩm quyền, tăng cường việc kiểm tra sau dán nhãn (hậu kiểm).