Trong khi đó theo báo cáo của Tổng cục Hải quan, đến hết tháng 4.2008, lượng gạo xuất khẩu của cả nước đạt khoảng 1,57 triệu tấn (1,017 triệu tấn trong quý I và 550 nghìn tấn trong tháng 4.2008). Với số liệu này, lượng gạo hàng hoá còn lại dành cho xuất khẩu tại thời điểm hiện nay vẫn còn 1,23 triệu tấn.
Cũng theo Bộ NNPTNT, nguồn lương thực đưa vào cân đối cho tiêu dùng trong nước và xuất khẩu trong cả năm 2008 sẽ đạt 36,55 triệu tấn thóc (gồm sản lượng lúa mùa 2007, vụ đông xuân và vụ hè thu 2008).
Theo tính toán, nhu cầu tiêu dùng trong nước trong cả năm sẽ vào khoảng 27,8 triệu tấn thóc, trong đó để giống 1 triệu tấn, để ăn 21 triệu tấn và hao hụt - chăn nuôi khoảng 5,8 triệu tấn.
Sau khi cân đối cung - cầu, lượng lúa hàng hoá dành cho xuất khẩu trong cả năm 2008 có thể đạt tới 8,75 triệu tấn lúa, tương đương 4,5 triệu tấn gạo.
Song, Bộ NNPTNT cho hay, nhận định sản lượng lúa đông xuân của các tỉnh miền Bắc và lúa hè thu cả nước vào thời điểm hiện nay còn quá sớm và vẫn cần đề phòng bất trắc xảy ra do thiên tai, bão lụt và sâu bệnh nên định hướng chỉ tiêu xuất khẩu gạo ở mức 3,5-4 triệu tấn trong năm 2008 là mức an toàn cho tiêu dùng trong nước và xuất khẩu.
Gạo lậu chưa "chảy" qua biên giới phía bắc
Đó là nhận định của Cục trưởng Cục Hải quan Quảng Ninh Nguyễn Quang Hưng và Cục trưởng Cục Hải quan Lạng Sơn Nguyễn Công Trưởng về tình hình xuất khẩu gạo qua đường tiểu ngạch ở các đường mòn biên giới những địa phương này.
Các vị lãnh đạo Hải quan cả hai địa phương này đều cho biết: Ngay sau khi có văn bản chỉ đạo của Bộ Công thương về việc quản lý tình hình XK gạo, cùng với việc đôn đốc nhắc nhở các chi cục Hải quan cửa khẩu quản lý chặt chẽ hoạt động vận chuyển gạo qua các đường tiểu ngạch, trực tiếp lãnh đạo Cục Hải quan các địa phương đã đi kiểm tra và thường xuyên đôn đốc nhắc nhở các bộ phận nghiệp vụ quản lý chặt chẽ vấn đề vận chuyển gạo qua biên giới, nhưng cho đến nay chưa thấy có hiện tượng này.
Nói về diễn biến xuất lậu gạo trên biển đang xảy ra, Thứ trưởng Bộ Công thương Nguyễn Cẩm Tú cho biết: "Gọi là xuất lậu thì chưa đúng, bởi đã là xuất lậu thì phải có tổ chức và lượng gạo đưa ra ngoài biên giới phải là số lượng lớn".
Cũng theo Thứ trưởng Nguyễn Cẩm Tú, hoạt động xuất lậu gạo còn ở hiện tượng manh nha, đang diễn ra là việc người dân mang theo trên các tàu đánh bắt hải sản một lượng gạo nhiều hơn định lượng cho phép để bán "tranh thủ" với mục đích kiếm chút tiền lời chênh lệch giá.
Kiểm tra và theo dõi thông tin, các cơ quan chức năng đã phát hiện vấn đề và xác định hướng xử lý. Theo đó, Ban chỉ đạo 127 T.Ư và lực lượng quản lý thị trường đã được giao trách nhiệm phải kiểm tra, kiểm soát chặt chẽ, kiên quyết ngăn chặn nhằm không để diễn biến tình hình phức tạp thêm để thực hiện nghiêm mệnh lệnh ngừng XK gạo của Thủ tướng Chính phủ.
Thứ trưởng Nguyễn Cẩm Tú khẳng định: "Nếu xuất hiện tình trạng buôn lậu XK gạo, chắc chắn các lực lượng chức năng sẽ có các biện pháp "mạnh" để bảo đảm an ninh lương thực quốc gia.