Cán cân thương mại có thể tiếp tục được cải thiện với nhiều cơ hội từ các hiệp định thương mại tự do mà Việt Nam đang đàm phán
Theo Bộ Công Thương, 4 tháng đầu năm, kim ngạch xuất khẩu hàng hóa cả nước ước đạt 45,7 tỉ USD, tăng 16,9% so với cùng kỳ năm ngoái (tương đương mức tăng 6,61 tỉ USD); nhập khẩu đạt gần 45,1 tỉ USD, tăng 13,7% so với cùng kỳ năm 2013; cân đối cả nước xuất siêu ước 683 triệu USD.
Tăng trưởng liên tục 2 con số
Báo cáo kinh tế vĩ mô Việt Nam của HSBC gần đây cho thấy chỉ số PMI (chỉ số dự báo các điều kiện hoạt động kinh doanh trong lĩnh vực sản xuất) tại Việt Nam đã có bứt phá mạnh trong tháng 4-2014 khi tăng lên mức 53,1 điểm, từ mức 51,3 điểm trong tháng trước. Theo đó, sản lượng, đơn đặt hàng mới, đơn hàng xuất khẩu mới và việc làm đều tăng. Trong 2 tháng qua, đơn hàng xuất khẩu mới tăng phản ánh nhu cầu từ Mỹ và EU đang tăng lên khiến doanh nghiệp (DN) phải tăng hoạt động sản xuất để đáp ứng nhu cầu. Xuất khẩu hàng dệt may, giày dép và phụ kiện di động tăng mạnh so với năm ngoái và sẽ còn tốt hơn khi hoạt động đầu tư mới bắt đầu đưa vào vận hành. Trong 4 tháng đầu năm, xuất khẩu hàng dệt may tăng 20%, giày dép tăng 1,9%, điện thoại các loại và linh kiện tăng 29,2%... là nhân tố chính giúp gia tăng kim ngạch xuất khẩu của nhóm công nghiệp chế biến.
Ngay cả một số mặt hàng nông nghiệp, xuất khẩu cũng hưởng lợi khi giá cả trên thị trường thế giới ngày càng tăng. Như cà phê, hiện Brazil đang phải đối mặt với tình trạng hạn hán giúp giá cà phê tăng cao... “Xuất khẩu của Việt Nam sẽ được lợi nhờ vào sản lượng sản xuất tăng cao. Cán cân thương mại cũng cải thiện hơn khi nhu cầu nội địa còn yếu, nhập khẩu nguyên phụ liệu cho sản xuất chưa nhiều” - HSBC nhận xét. Từ năm 2001 đến nay, xuất khẩu đã tăng trưởng trung bình 20% mỗi năm, ngay cả khi môi trường toàn cầu phát triển chậm, nhu cầu nước ngoài đối với hàng hóa Việt Nam từ đầu năm đến nay cũng tăng liên tục 2 con số.
Cải thiện xuất khẩu khối DN nội
Trong kim ngạch xuất khẩu, khối DN có vốn đầu tư trực tiếp nước ngoài (FDI) chiếm tỉ lệ lớn và đóng góp chủ yếu cho tăng trưởng xuất khẩu. Kim ngạch xuất khẩu cả nước 4 tháng đầu năm tăng thêm 6,6 tỉ USD nhưng trong đó khối FDI đã chiếm 4,7 tỉ USD. Các mặt hàng có công lớn của DN FDI gồm điện thoại các loại và linh kiện (chiếm 99,6% tổng kim ngạch), máy vi tính và linh kiện điện tử, dệt may, giày dép...
Trong khi đó, xuất khẩu của khối DN trong nước dù phục hồi khá mạnh so với năm trước nhưng vẫn bị lép vế so với khối FDI. Ủy ban Kinh tế của Quốc hội trong bản tin kinh tế vĩ mô tháng 4-2014 cho biết trong quý I/2014, cán cân thương mại cả nước thặng dư khoảng 1 tỉ USD, đây là mức xuất siêu cao nhất kể từ năm 2010 trở lại đây. Theo đó, cán cân thương mại có thể tiếp tục được cải thiện với nhiều cơ hội từ các hiệp định thương mại tự do (FTA) mà Việt Nam đang đàm phán. Tuy nhiên, xuất khẩu (nhất là các sản phẩm thâm dụng lao động, đầu vào từ nhập khẩu hoặc khu vực FDI) vẫn dựa trên lợi thế so sánh “tĩnh” từ tài nguyên thiên nhiên, lao động giá rẻ. Do đó, các DN cần cải thiện tình trạng này để góp phần tạo ra lợi thế so sánh “động” dựa vào chất lượng, tạo giá trị gia tăng cao hơn từ công nghệ, nguồn nhân lực chất lượng cao... Đơn cử, ngành dệt may đang nỗ lực cải thiện tỉ lệ nội địa hóa. Theo quy hoạch phát triển ngành công nghiệp dệt may đến năm 2020, tầm nhìn 2030, tỉ lệ nội địa hóa trong ngành đến năm 2015 phải đạt 55% và tăng lên 70% vào năm 2030, giảm bớt lệ thuộc vào nguồn nguyên phụ liệu của nước ngoài.
Nguồn: Báo Người Lao Động