Mặc dù đạt giá trị kim ngạch gần 43 tỷ USD, tăng trên 24% so với cùng kỳ 2011 và là “điểm sáng” trong bức tranh tổng thể về kinh tế 5 tháng qua, nhưng lĩnh vực xuất khẩu vẫn đang đối mặt với những thách thức lớn khi thị trường truyền thống bị thu hẹp do khủng hoảng kinh tế, trong khi sức ép cạnh tranh ngày một khốc liệt. Vì vậy, việc tìm ra các giải pháp để thúc đẩy xuất khẩu trong những tháng cuối năm chính là vấn đề quan trọng nhất.
* Tăng trưởng trong khó khăn
5 tháng qua, mặc dù gặp nhiều khó khăn do tác động của khủng hoảng kinh tế thế giới, nhưng kim ngạch xuất khẩu hàng hóa vẫn tăng trưởng cao nhờ sự đóng góp chủ yếu của nhóm hàng công nghiệp chế biến. Kim ngạch xuất khẩu nhóm hàng công nghiệp chế biến đạt khoảng 26,13 tỷ USD, tăng 35,6% và chiếm tỷ trọng trên 60%; trong đó hai nhóm mặt hàng là điện thoại và linh kiện tăng gần 110%, máy vi tính và linh kiện tăng 99,3%, tăng gần 3,3 tỷ USD so với cùng kỳ 2011.
Với lợi thế về tài chính, thị trường và công nghệ, khối doanh nghiệp có vốn đầu tư nước ngoài đã có tốc độ tăng trưởng xuất khẩu cao; trong đó kim ngạch của khu vực doanh nghiệp FDI (không kể dầu thô) đã tăng 7 tỷ USD trên tổng mức tăng 8,3 tỷ USD kim ngạch xuất khẩu cả nước.
Đặc biệt, xuất khẩu hàng hóa của Việt Nam vào các thị trường truyền thống vẫn giữ được tốc độ tăng trưởng khá. Xuất khẩu vào Mỹ tăng gần 20%, vào EU tăng 21,6%, vào ASEAN tăng 19,5%, vào Nhật Bản tăng 41,6% và vào Trung Quốc tăng 33,3%.
* Thách thức thị trường
Tuy nhiên, do quá phụ thuộc vào thị trường truyền thống nên khi các thị trường này gặp khó khăn, doanh nghiệp xuất khẩu của Việt Nam cũng bị lao đao. Hơn nữa, nếu Mianma mở cửa thị trường, đây sẽ là đối thủ cạnh tranh rất lớn với doanh nghiệp xuất khẩu của Việt Nam.
Tổng Thư ký Hiệp hội Dệt may Việt Nam cho biết: Doanh nghiệp FDI có thế mạnh về vốn, công nghệ và thị trường nên khi có biến động, khối doanh nghiệp này ít bị tác động hơn so với các doanh nghiệp Việt Nam vốn đã khó khăn cả về vốn và thị trường. Trong khi đó, việc áp thuế nhập khẩu với nguyên liệu “bông rơi chải kỹ” từ 0% lên 10% và yêu cầu các doanh nghiệp nhập khẩu nguyên liệu này phải xin giấy phép đã gây thêm nhiều khó khăn cho doanh nghiệp Việt Nam do phải mua bông với mức giá cao hơn từ 25%-30%.
* Tận dụng triệt để FTA
Thống kê của Vụ Xuất nhập khẩu- Bộ Công thương cho biết: Nhờ tận dụng được ưu đãi thuế quan từ việc cấp giấy chứng nhận xuất xứ hàng hóa C/O trong các thị trường có Hiệp định tự do thương mại (FTA), tổng kim ngạch hàng hóa xuất khẩu tận dụng được ưu đãi này trong 5 tháng qua đạt trên 5,5 tỷ USD, tăng 66% so với cùng kỳ năm 2011 với giá trị đơn hàng tăng cao. Nhờ vậy, tỷ trọng xuất khẩu vào các thị trường như Trung Quốc, Ấn Độ, Lào đều tăng mạnh.
Bên cạnh việc tiếp tục tái cơ cấu sản phẩm hàng hóa xuất khẩu để đạt giá trị gia tăng cao, các doanh nghiệp xuất khẩu cần tận dụng triệt để cơ hội ưu đãi của FTA để mở rộng thị trường xuất khẩu. Đây chính là chìa khóa tiến tới thành công của doanh nghiệp.
TTXVN