Ngành thép Mỹ hồi phục ngoạn mục

Vào đầu tháng 5/2021, giá giao sau đối với thép cuộn 20 tấn trong nước –tham chiếu cho giá các sản phẩm thép trên toàn nước Mỹ - lần đầu tiên tăng lên trên 1.600 USD/tấn và kể từ đó dù dao động nhưng vẫn quanh mức đó. Giá thép tại Mỹ hiện cao hơn khoảng 600 USD/tấn so với các nơi khác nhưng nhu cầu vẫn mạnh.

Chính sách áp thuế đối với thép nhập khẩu từ nước ngoài do chính quyền ông Trump áp đặt đã giúp loại bỏ bớt thép nhập khẩu giá rẻ. Và các công ty thép trong nước trở lại mở rộng sản xuất, tăng cường tuyển dụng nhân công.

Giám đốc điều hành của Cleveland-Cliffs, một nhà sản xuất thép có trụ sở tại Ohio, ông Lourenco Goncalves, cho biết: “Các nhà máy của chúng tôi trên khắp đất nước đang hoạt động 24/7 và liên tục cần tuyển dụng thêm nhân công", giúp giải quyết đáng kể tình trạng thất nghiệp ở Mỹ trong bối cảnh Covid-19. Mặc dù vậy, nếu nhìn về khía cạnh số lượng người làm việc trong ngành thép sẽ thấy ngành này chưa hồi phục hoàn toàn những gì đã mất đi trong suốt hàng thập kỷ qua. So với đầu những năm 1960, số việc làm trong ngành thép Mỹ hiện đã giảm 75%. Hơn 400.000 việc làm đã mất đi khi ngành công nghiệp thép chuyển sang những quy trình sản xuất đòi hỏi ít lao động hơn và cạnh tranh từ thép nước ngoài gia tăng.

Cổ phiếu của các công ty thép cũng tăng vọt, Theo đó, cổ phiếu của Nucor, nhà sản xuất thép lớn nhất nước Mỹ, nằm trong top những cổ phiếu hoạt động tốt nhất trong chỉ số S&P 500 năm nay, cùng với cổ phiếu của các nhà sản xuất thép khác tạo ra mức tăng trưởng cao nhất cho S&P500.

Giá thép cũng là một phần kết quả của việc người mua trên khắp toàn quốc đổ xô mua các vật liệu xây dựng như gỗ xẻ, vách thạch cao và nhôm…, trong khi các doanh nghiệp sản xuất cũng chỉ có ít ỏi lượng hàng tồn kho vì chuỗi cung ứng bị đứt đoạn gây thiếu hụt nghiêm trọng nguồn nguyên liệu.

Ngoài ra, một yếu tố quan trọng khác cũng hỗ trợ đắc lực cho việc giá tăng. Trong năm 2020, ngành thép Mỹ đã trải qua sự tái cấu trúc mạnh mẽ, trong đó các hãng sản xuất thép hợp nhất lại để nâng khả năng kiểm soát nguồn cung. Những thay đổi trong toàn ngành thép, nơi các vụ phá sản và sáp nhập những năm gần đây đã giúp cải tổ lại ngành này, và ở Washington, nơi các chính sách thương mại, đáng chú ý nhất là thuế quan áp đặt dưới thời Tổng thống Donald J. Trump, đã làm thay đổi cán cân quyền lực giữa người mua và người bán thép ở Mỹ. Cleveland-Cliffs đã mua phần lớn các nhà máy của hãng thép hàng đầu quốc tế - ArcelorMittal của Mỹ, sau khi trước đó đã mua lại nhà sản xuất đang gặp khó khăn AK Steel, để thành lập một công ty thép tổng hợp sở hữu các mỏ sắt và lò cao. Trong khi đó, U.S. Steel thông báo họ sẽ nắm toàn quyền kiểm soát Big River Steel có trụ sở tại Arkansas bằng cách mua cổ phần của công ty mà họ chưa sở hữu. Goldman Sachs dự đoán rằng vào năm 2023, khoảng 80% sản lượng thép của Mỹ sẽ nằm dưới sự kiểm soát của 5 công ty, tăng so với mức dưới 50% ở thời điểm năm 2018. Việc hợp nhất mang lại cho các công ty trong ngành khả năng giữ giá cao hơn bằng cách duy trì kiểm soát chặt chẽ sản xuất.

Hiện chưa biết sự bùng nổ hiện nay sẽ kéo dài trong bao lâu. Tuy nhiên, các nhà phân tích cũng cho rằng, việc ông Biden xóa bỏ chính sách thuế nhập khẩu thép của người tiền nhiệm, ông Donald Trump, cũng không dễ dàng bởi nó liên quan đến chính trị do ngành thép tập trung ở các bang bầu cử quan trọng. Lịch sử cho thấy các bang bầu cử quan trọng như Pennsylvania và Ohio có vai trò đặc biệt quan trọng trong các cuộc bầu cửa nên thép từ lâu đã trở thành trọng tâm của các chính trị gia. Bắt đầu từ những năm 1960, khi châu Âu và sau đó là Nhật Bản nổi lên từ thời hậu chiến với tư cách là những nhà sản xuất thép lớn, ngành công nghiệp này đã thúc đẩy - và thường xuyên giành được - bảo hộ khỏi hàng nhập khẩu dưới sự quản lý của cả hai đảng chính trị. Gần đây, hàng nhập khẩu giá rẻ từ Trung Quốc trở thành mục tiêu chính của Mỹ. Tổng thống George W. Bush và Barack Obama đều áp thuế đối với thép do Trung Quốc sản xuất. Ông Trump cho biết bảo vệ thép là nền tảng trong các chính sách thương mại của chính quyền ông và ông đã áp đặt các mức thuế tăng nhiều đối với thép nhập khẩu vào năm 2018. Ngay sau đó, nhập khẩu thép năm 2018 đã giảm khoảng 1/4 so với mức năm 2017.

Các mức thuế đó đã được nới lỏng phần nào bằng các thỏa thuận một lần với các đối tác thương mại như Mexico và Canada, và bằng các khoản miễn trừ dành cho các công ty. Tuy nhiên, các mức thuế vẫn được áp dụng và tiếp tục được áp dụng đối với hàng nhập khẩu từ các đối thủ cạnh tranh chính của Mỹ là Liên minh châu Âu và Trung Quốc.

Hiện tại, Chính quyền của Tổng thống Joe Biden đã bắt đầu thảo luận với các quan chức thương mại EU về vấn đề thép, không loại trừ khả năng sẽ dẫn tới kết quả là thuế nhập khẩu thép vào Mỹ sẽ giảm xuống. Tuy nhiên, hôm 19/5, một liên minh các nhóm công nghiệp thép bao gồm các tổ chức thương mại, sản xuất thép và Liên minh Công ty Thép Thống nhất – đơn vị mà ban lãnh đạo ủng hộ Tổng thống Biden trong cuộc bầu cử năm 2020 - đã kêu gọi chính quyền ông Biden đảm bảo rằng thuế quan vẫn được duy trì.

Mặc dù vẫn còn nhiều yếu tố bất thường đối với ngành thép Mỹ, song các nhà phân tích Phố Wall gần đây đã nâng dự báo về giá thép của nước này trên cơ sở nhận định rằng sự kết hợp của sự hợp nhất trong ngành, nhu cầu tăng mạnh sau đại dịch Covid-19 và độ bền vững, ít nhất là cho đến nay, của chính sách thuế quan từ thời ông Trump chuyển sang thời ông Biden.