Những kỳ vọng rằng nền kinh tế lớn thứ hai thế giới sẽ phục hồi mạnh mẽ sau COVID đã không trở thành hiện thực, với niềm tin của người tiêu dùng và doanh nghiệp giảm, các khoản nợ của chính quyền địa phương tăng và tăng trưởng toàn cầu chậm, ảnh hưởng mạnh đến việc làm, hoạt động đầu tư.
Số liệu từ Cục Thống kê Trung Quốc (NBS) cho thấy, GDP quý IV/2023 tăng 5,2% so với cùng kỳ năm trước, tăng mạnh so với mức 4,9% trong quý III/2023 nhưng thấp hơn dự báo 5,3% trong cuộc khảo sát của Reuters. Tuy nhiên, tính theo quý, GDP quý IV/2023 tăng 1%, chậm hơn so với mức tăng 1,5% trong quý trước.
Các chỉ số tháng 12 còn ảm đạm hơn, cho thấy cuộc khủng hoảng tài chính ở Trung Quốc đang ngày càng sâu sắc bất chấp những nỗ lực của chính phủ. Tăng trưởng bán lẻ chậm lại và đầu tư vẫn ảm đạm, chỉ có sản lượng công nghiệp có một số dấu hiệu cải thiện.
Các chuyên gia dự báo Trung Quốc sẽ duy trì mục tiêu tăng trưởng tương tự khoảng 5% trong năm 2024, tuy nhiên, đó có thể là mục tiêu cao ngay cả khi có thêm các biện pháp kích thích.
Ông Kang Yi – chủ tịch của NBS cho biết, tăng trưởng năm 2023 của Trung Quốc đã là rất cố gắng, nhưng nền kinh tế hiện phải đối mặt với môi trường bên ngoài phức tạp và khó khăn trong năm 2024.
Chứng khoán ở Trung Quốc vốn đã chạm mức thấp nhất trong 5 năm, sụt giảm sau dữ liệu đáng thất vọng mới nhất của các công ty Trung Quốc niêm yết ở Hồng Kông, trong khi đồng nhân dân tệ giảm giá. Đồng nhân dân tệ gần đây đã phải chịu áp lực mới khi thị trường ngày càng kỳ vọng rằng các nhà hoạch định chính sách sẽ phải sớm cam kết cắt giảm lãi suất nhiều hơn và các biện pháp hỗ trợ khác.
Ông Kang cho biết: Hiện tại, mức nợ chính phủ và tỷ lệ lạm phát của Trung Quốc đều ở mức thấp và các chính sách không ngừng được cải tiến.
Các chuyên gia cho biết các nhà đầu tư chứng khoán dường như lo lắng nhất trước dữ liệu bất động sản đáng lo ngại vừa qua. Dữ liệu của NBS cho thấy giá nhà mới tháng 12 của Trung Quốc giảm với tốc độ mạnh nhất trong gần 9 năm, đánh dấu tháng giảm thứ sáu liên tiếp. Giá bán bất động sản theo diện tích sàn giảm 8,5% trong năm, trong khi số công trình mới khởi công giảm 20,4%. Các nhà đầu tư ngập trong nợ nần đã dừng việc xây dựng hàng triệu ngôi nhà, càng gây áp lực lên niềm tin của người tiêu dùng.
Ngày 15/1/2024, ngân hàng trung ương Trung Quốc đã giữ nguyên lãi suất chính sách trung hạn, bất chấp kỳ vọng của thị trường về việc cắt giảm do áp lực lên đồng nhân dân tệ tiếp tục hạn chế phạm vi nới lỏng tiền tệ.
Ông Harry Murphy Cruise, chuyên gia kinh tế tại Moody's Analytics, cho biết: Việc triển khai hỗ trợ từng phần từ giữa năm nay hầu như không giúp xoay chuyển tình thế. Rõ ràng là nền kinh tế Trung Quốc cần thêm các biện pháp kích thích.
Việc hỗ trợ trực tiếp cho các hộ gia đình có thể là đòn bẩy cần thiết để kích thích tiêu dùng, nhưng triển vọng về sự hỗ trợ như vậy vẫn chưa được thực hiện trong những năm gần đây. Thay vào đó, việc nới lỏng tiền tệ và giãn nợ cho các dự án cơ sở hạ tầng, năng lượng và sản xuất có nhiều khả năng xảy ra hơn.
Dữ liệu của NBS cho thấy, do các doanh nghiệp vẫn thận trọng trong việc tuyển thêm lao động trước nhiều bất ổn, tỷ lệ thất nghiệp tại Trung Quốc đã tăng lên 5,1% trong tháng 12 từ mức 5% của tháng 11.
NBS cũng tiếp tục công bố số liệu thất nghiệp của thanh niên, vốn đã ngừng lại trong 5 tháng. Tỷ lệ thất nghiệp dựa trên khảo sát tháng 12/2023 đối với thanh niên 16-24 tuổi, không bao gồm sinh viên đại học, ở mức 14,9%, so với mức cao kỷ lục 21,3% trong tháng 6/2024.
Dữ liệu gần đây cho thấy nền kinh tế đầu năm 2024 với nền tảng không ổn định, với áp lực giảm phát dai dẳng và xuất khẩu tăng nhẹ khó có thể tạo ra sự thay đổi nhanh chóng trong hoạt động sản xuất đang mờ nhạt, cho vay ngân hàng tháng 12 cũng giảm.
Ông Julian Evans-Pritchard, trưởng Ban Kinh tế Trung Quốc tại Capital Economics, cho biết: “Mặc dù chúng tôi vẫn dự đoán một số tác động ngắn hạn từ việc nới lỏng chính sách, nhưng điều này khó có thể ngăn chặn sự suy thoái mới vào cuối năm nay”.
"Mặc dù chính phủ đã đạt được mục tiêu tăng trưởng GDP năm 2023 là 'khoảng 5%', nhưng việc đạt được tốc độ tăng tương tự vào năm 2024 sẽ gặp nhiều thách thức hơn."
Thêm vào mối lo ngại về triển vọng tăng trưởng dài hạn của Trung Quốc, dân số nước này năm 2023 đã giảm năm thứ hai liên tiếp. Tổng số người ở Trung Quốc giảm 2,08 triệu xuống còn 1,409 tỷ vào năm 2023, mức giảm nhanh hơn so với năm 2022.