Cơn “bão giá” của thị trường cà phê thế giới

Sau Chiến tranh thế giới thứ hai, những hạt cà phê thậm chí còn là mặt hàng ưa chuộng của những kẻ buôn lậu từ quốc gia láng giềng Hà Lan do ngành sản xuất và buôn bán cà phê của Đức gần như đã sụp đổ sau khi Đế chế thứ ba của Hitler tan rã.

Phải đến khi bắt đầu cái gọi là kỳ tích kinh tế thời hậu chiến vào thập kỷ 50 của thế kỷ XX, người Đức mới có thể một lần nữa giải tỏa cơn khát cà phê của họ.

Hơn 70 năm sau tình trạng khan hiếm cà phê do chiến tranh ở Đức, giá cà phê bán lẻ ở nền kinh tế lớn nhất châu Âu lại một lần nữa tăng mạnh trở lại. Tchibo, nhà bán lẻ cà phê hàng đầu của Đức, cho biết giá cà phê không chỉ tăng mạnh ở Đức mà trên toàn thế giới.

Những tháng gần đây, giá cà phê tăng chóng mặt, liên tục đạt đỉnh. Theo dữ liệu mới nhất, giá cà phê trên thị trường thế giới vẫn duy trì đà tăng tích cực. Cụ thể, trên sàn ICE Future Europe, giá cà phê Robusta giao tháng 7/2024 tăng 1,91%, đạt 3.892 USD/tấn. Trên sàn ICE Futures US, giá cà phê Arabica giao tháng 7/2024 tăng 1,21%, đạt 218,25 US cent/lb.

Đầu tháng 5, Tchibo thông báo sẽ phải “điều chỉnh” giá cà phê rang. Trong một tuyên bố gửi báo chí, công ty có trụ sở tại Hamburg nêu rõ: “Trong năm qua, nhiều chi phí đã tiếp tục tăng, bao gồm cả chi phí cà phê thô. Để tiếp tục cung cấp cho khách hàng sản phẩm chất lượng, chúng tôi phải hành động ngay bây giờ”.

Cà phê thương mại công bằng cũng không nằm ngoài xu hướng tăng giá toàn cầu. GEPA, nhà nhập khẩu thực phẩm thương mại công bằng lớn nhất châu Âu từ Nam Bán cầu, báo cáo doanh số bán hàng sụt giảm vào đầu năm nay. Giám đốc điều hành GEPA, ông Matthias Kroth, nói với báo giới: “Chúng tôi hiện đang phải đối mặt với tình huống kinh tế khó khăn”, đồng thời đổ lỗi cho giá cà phê thô và ca cao thô tăng cũng như những tác động tiêu cực của cuộc chiến ở Ukraine đối với chuỗi cung ứng toàn cầu.

Andrea Futterer, Giám đốc phụ trách chính sách của GEPA, đặc biệt lo ngại về những biến động mạnh hiện tại của giá thị trường, cho rằng chúng là do tình trạng độc canh cà phê phổ biến khiến các đồn điền dễ gặp hạn hán hoặc úng ngập do biến đổi khí hậu.

Nông dân trồng cà phê ở các nước đang phát triển ngày càng cảm nhận được tác động tiêu cực của biến đổi khí hậu. Theo Fairtrade International, tổ chức bảo trợ đại diện cho nông dân và hợp tác xã ở các nước sản xuất cà phê, điều kiện thời tiết không thuận lợi, đặc biệt là ở khu vực Đông Nam Á và Nam Mỹ, đang làm đảo lộn “sự cân bằng mong manh giữa cung và cầu” và đang đẩy giá lên cao.

Fairtrade International cho biết: “Hạn hán kéo dài ở Việt Nam, quốc gia sản xuất cà phê Robusta chính, đã gây thiệt hại cho cây trồng. Trong khi đó, Brazil, nguồn cung cấp cà phê Arabica chính, phải hứng chịu những trận mưa lớn ảnh hưởng đến vụ thu hoạch”. Tổ chức này kết luận rằng những bất ổn về khí hậu, sự gián đoạn trong các tuyến thương mại quốc tế và tính chất đầu cơ của nhiều danh mục đầu tư đã “tạo ra một cơn bão hoàn hảo trên thị trường cà phê thế giới”.

Carsten Fritsch, nhà phân tích hàng hóa tại ngân hàng Commerzbank của Đức, cho biết các xung đột địa chính trị mới nổi và các cuộc chiến tranh hiện nay đang phủ bóng mây u ám lên thị trường toàn cầu. Đề cập tình hình thị trường cà phê thế giới, chuyên gia về thực phẩm và đồ uống của Đức phân tích: “Arabica, không giống như Robusta, hầu như không bị ảnh hưởng bởi sự gián đoạn vận chuyển qua Biển Đỏ, vì các nhà sản xuất Arabica lớn không sử dụng tuyến hàng hải này. Câu chuyện đối với cà phê Robusta lại khác, vì loại cà phê này chủ yếu được sản xuất ở Đông Nam Á”.

Ông cho biết thêm, do giá cà phê Robusta tăng mạnh, giá Arabica cũng sẽ tăng, qua đó làm tăng thu nhập của người trồng ở Brazil, nơi sản xuất 80% lượng cà phê Arabica của thế giới. Cơ quan quản lý cà phê Brazil kỳ vọng một vụ mùa bội thu cho niên vụ 2024/25, với sản lượng cao hơn 5,5% so với năm trước và tổng sản lượng đạt khoảng 58,1 triệu bao cà phê loại bao 60 kg, trong đó gồm 40,75 triệu bao Arabica và 17,33 triệu bao Robusta.

Bất chấp kỳ vọng về một vụ thu hoạch bội thu ở Brazil, Tiến sĩ Steffen Schwarz dự báo giá cà phê sẽ tiếp tục tăng trên thị trường toàn cầu. Nguyên nhân chủ yếu là nhu cầu cao từ các nhà rang cà phê ở châu Âu trong khi nguồn cung không đáp ứng đủ; biến đổi khí hậu làm cho thời tiết khô hạn hoặc mưa quá nhiều ảnh hưởng đến mùa vụ. Tiến sĩ Schwarz hiện là chủ một công ty rang cà phê ở Đức, đặt mục tiêu tìm cách giúp người trồng cà phê có thể sống bền vững từ việc trồng cà phê hài hòa với thiên nhiên và môi trường.

Theo ông, tình trạng thiếu lao động thời vụ tại các đồn điền cà phê và mức tiêu thụ ngày càng tăng ở chính các nước sản xuất cà phê cũng sẽ gây áp lực lên giá cà phê. Ông cho biết, ngày càng nhiều người châu Á, đặc biệt là ở Trung Quốc và Hàn Quốc, thích uống cà phê, khiến nhu cầu và giá cả toàn cầu tiếp tục tăng. Ông cảnh báo mọi người nên sẵn sàng trả ít nhất từ 20 đến 30 euro cho mỗi kg cà phê nếu họ “thực sự yêu thích hương vị thơm ngon của tách cà phê và quan tâm đến các khía cạnh sinh thái và xã hội của việc trồng và sản xuất cà phê”.