Lệnh cấm xuất khẩu gạo của Ấn Độ: Những động thái mới nhất

Theo Tổng Công ty Lương thực Ấn Độ, tính đến ngày 1/7, tồn kho gạo của Ấn Độ là 48,51 triệu tấn, mức cao nhất từ trước đến nay và tăng gần 19% so với năm 2023. Bên cạnh đó, Cục khí tượng Ấn Độ dự báo trong thời gian từ tháng 7 đến tháng 9, thời tiết sẽ thuận lợi cho việc gieo trồng vụ Kharif (là vụ gieo trồng chính, cung cấp 80% tổng sản lượng lúa của Ấn Độ). 

Tính đến ngày 8/7, diện tích trồng trọt tại Ấn Độ đạt 6 triệu ha, tăng 19% so với năm 2023. Do đó, trong bối cảnh nguồn cung gạo dự kiến tiếp tục tăng, nhu cầu gạo được đảm bảo, các kho dự trữ quá tải và tác động tiêu cực của lệnh cấm xuất khẩu gạo đến thị trường xuất khẩu, Chính phủ Ấn Độ đang xem xét điều chỉnh lệnh hạn chế xuất khẩu gạo theo hướng: Giảm giá xuất khẩu tối thiểu (MEP) của gạo basmati từ mức 950 USD/tấn xuống 800 - 850 USD/tấn; Giảm thuế xuất khẩu 20% đối với gạo đồ và đưa ra mức thuế cố định đối với các lô hàng xuất khẩu ra nước ngoài.

Ông Bùi Trung Thướng - Tham tán Thương mại Việt Nam tại Ấn Độ - thông tin, ngày 18/7 vừa qua, chúng tôi đã tháp từng với Đại sứ Việt Nam và làm việc với Tổng cục trưởng Tổng cục Ngoại Thương Ấn Độ và họ cho biết sẽ tổng hợp lại sản lượng gieo trồng và sản thu hoạch lúa gạo trong thời gian tới, nếu đảm bảo được nguồn cung lương thực thì Chính phủ sẽ thay đổi chính sách lúa gạo của Ấn Độ. Đây là một động thái hết sức quan trọng. Hiện, thị trường này đang xuất khẩu hơn 40% tổng lượng lúa gạo của toàn cầu. Một động thái của thị trường này sẽ ảnh hưởng đến thị trường lúa gạo toàn cầu, các nước xuất khẩu gạo, trong đó có Việt Nam.

Tại thị trường trong nước ngày 29/7, trên thị trường lúa, giá hôm nay điều chỉnh tăng nhẹ với một số mặt hàng so với ngày hôm qua: Lúa IR 50404 giá dao động quanh mốc 6.800 - 7.000 đồng/kg; lúa Đài thơm 8 ở mức giá 7.000 - 7.300 đồng/kg; lúa OM 5451 giá ở mức 6.900 - 7.100 đồng/kg, tăng 100 đồng/kg; lúa OM 18 có giá 7.200 - 7.300 đồng/kg; lúa OM 380 dao động từ 6.800 - 7.000 đồng/kg; lúa Nhật ở mức 7.800 - 8.000 đồng/kg; Nàng Hoa 9 giá 6.900 - 7.000 đồng/kg; lúa Nàng Nhen (khô) ở mức 20.000 đồng/kg.

Với mặt hàng gạo, giá gạo ổn định so với ngày hôm qua. Cụ thể, gạo nguyên liệu IR 504 hè thu ở mức 10.700 - 10.800 đồng/kg; gạo thành phẩm IR 504 duy trì ở mức 12.500 - 12.600 đồng/kg.

Trên thị trường xuất khẩu, giá gạo xuất khẩu của Việt Nam ghi nhận không có điều chỉnh so với ngày hôm qua. Theo Hiệp hội Lương thực Việt Nam (VFA), gạo 100% tấm ở mức 448 USD; gạo tiêu chuẩn 5% tấm giữ vững ở mức 559 USD/tấn; gạo 25% tấm ở mức 535 USD/tấn.

Việc không ghi nhận sự điều chỉnh giá gạo xuất khẩu tại thời điểm này giúp doanh nghiệp có sự chủ động hơn và dễ dàng thu mua lúa. Dự báo, cho thấy giá gạo sẽ hồi phục trong thời gian tới khi nhu cầu nhập khẩu gạo vào dịp cuối năm thường tăng từ các khách hàng truyền thống của Việt Nam.

Theo Báo cáo của Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn, 6 tháng đầu năm 2024, Việt Nam đã xuất khẩu gần 4,7 triệu tấn gạo, đạt kim ngạch gần 3 tỉ USD, tăng 10,4% về lượng và tăng đến 32% về giá trị so với cùng kỳ năm 2023, nhờ giá xuất khẩu duy trì ở mức cao.

Mặt bằng giá gạo xuất khẩu của Việt Nam đã tăng kể từ ngày 20/7/2023, khi Ấn Độ - nước xuất khẩu gạo lớn nhất thế giới, công bố lệnh cấm xuất khẩu gạo trắng 5% tấm để đảm bảo an ninh lương thực và bình ổn giá gạo nội địa. Giá gạo 5% tấm của Việt Nam hiện tại cao hơn cùng kỳ năm trước khoảng 60 USD/tấn; còn sản lượng xuất khẩu tăng mạnh ngay từ đầu năm và đạt con số cao kỷ lục.

Mới đây, theo báo cáo của Thương vụ Đại sứ quán Việt Nam tại Singapore 6 tháng đầu năm 2024, xuất khẩu gạo của Việt Nam sang Singapore đạt 73,40 triệu Đô la Singapore (SGD) (hơn 54,6 triệu USD), tăng 54,67% so với cùng kỳ năm 2023. Chiếm 32,69% thị phần, Việt Nam vẫn giữ vị trí là quốc gia xuất khẩu gạo lớn nhất sang Singapore trong 6 tháng đầu năm 2024. Đáng chú ý, việc tận dụng cơ hội từ lệnh cấm xuất khẩu các loại gạo ngoài basmati của Ấn Độ đã đưa gạo tẻ trắng Việt Nam chiếm thị phần lớn nhất tại Singapore (chiếm 48,62%).

Hơn một năm sau lệnh cấm xuất khẩu gạo của Ấn Độ, điều các doanh nghiệp xuất khẩu gạo của Việt Nam quan tâm lúc này đó là nếu Ấn Độ dỡ bỏ lệnh cấm xuất khẩu gạo thì hoạt động xuất khẩu gạo của Việt Nam có thể bị ảnh hưởng.

Theo GS-TS Bùi Chí Bửu - Nguyên Viện trưởng Viện Khoa học kỹ thuật nông nghiệp miền Nam, nếu Ấn Độ bỏ lệnh cấm xuất khẩu gạo sẽ khiến nguồn cung trên thị trường thế giới tăng nên giá sẽ giảm. Tuy nhiên, trong trường hợp đó khả năng họ sẽ xả kho dự trữ và bán gạo cho các thị trường truyền thống như châu Phi, Trung Đông, nên không ảnh hưởng nhiều đến các thị trường truyền thống của Việt Nam. Tuy nhiên, đây là giai đoạn nhạy cảm, các doanh nghiệp cũng không nên chủ quan.

Còn theo ông Nguyễn Như Cường - Cục trưởng Cục Trồng trọt (Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn), Ấn Độ là nước xuất khẩu gạo lớn nhất thế giới, chiếm khoảng 40% sản lượng. Do đó, tất cả các động thái, quyết định liên quan đến xuất khẩu gạo của nước này đều có tác động đến tất cả các nước xuất khẩu gạo, trong đó có Việt Nam và Thái Lan, đây là những nước nước xuất khẩu gạo lớn.

Theo đó, ảnh hưởng đầu tiên đó là nhu cầu sản lượng nhập gạo của các đối tác của Việt Nam. Khi các đối tác có thêm lựa chọn từ nhà cung cấp Ấn Độ, gạo của Việt Nam sẽ bị cạnh tranh, có thể sản lượng sẽ ít đi. Tác động thứ hai đó là giảm giá gạo xuất khẩu.

Tuy nhiên, theo ông Nguyễn Như Cường, qua theo dõi tình hình hiện nay, nhu cầu gạo của thế giới vẫn cao và sản lượng không phải là quá dư thừa nên nếu Ấn Độ có gỡ bỏ lệnh hạn chế xuất khẩu gạo trắng thì cũng ít ảnh hưởng đến xuất khẩu của Việt Nam.