Nga xuất khẩu sang Trung Quốc tới 61% trong tổng kim ngạch xuất khẩu thủy sản của nước này, trị giá gần 3,3 tỷ USD (tương đương 2,74 tỷ EUR), riêng cá minh thái trị giá 580 - 600 triệu USD (tương đương 482 EUR - 499 triệu EUR).
Thị trường Trung Quốc hạn chế nhập khẩu thủy sản của Nga sau khi hải quan Trung Quốc hồi tháng 1/2021 thông báo tìm thấy chủng COVID-19 trên bao bì thủy sản nhập khẩu từ Nga. Trung Quốc cho biết sẽ tăng tần suất và mức độ kiểm tra thủy sản nhập khẩu từ Nga.
Trong khi Nga đưa ra kế hoạch nhằm xoa dịu những lo ngại của Trung Quốc, thì vào đầu tháng 2/2021, Cục trưởng Cục Thủy sản Liên bang Nga - Ilya Shestakov cho biết Trung Quốc đã ngừng nhập khẩu tất cả các loại thủy sản của Nga, cửa khẩu Thanh Đảo và Đại Liên đóng cửa vào đầu tháng 2/2021. Sau đó, Trung Quốc đóng cửa các cửa khẩu biên giới đường bộ với Nga, khiến lượngcá minh thái đã khai thác trong tháng 1/2021 của Nga bị tồn đọng.
Phó Cục trưởng Cục Thủy sản Liên bang Nga - Pyotr Savchuk cho biết: Trung Quốc sẽ nhập khẩu thủy sản trở lại vào nửa cuối tháng 2/2021.
Việc đóng cửa thị trường trong kỳ nghỉ lễ làm doanh thu giảm mạnh. Tổng sản lượng khai thác cá minh thái của Nga năm nay là 1,996 triệu tấn, có 90% trong số đó sẽ được thu hoạch trong giai đoạn từ ngày 1/1/2021 đến tháng 4/2021.
Tính đến ngày 1/2/2021, ngành thủy sản của Nga ở Viễn Đông đã khai thác được 280.900 tấn cá, giảm 14% so với cùng kỳ năm 2020, gồm 178.520 tấn cá minh thái, 17.260 tấn cá tuyết và 61.680 tấn cá trích. Theo Cơ quan Thủy sản Liên bang Nga, các công ty thủy sản của Nga đã có kế hoạch xuất khẩu 150.000 tấn cá minh thái và cá trích sang Trung Quốc vào tháng 1/2021, nhưng toàn bộ số đó hiện đang bị mắc kẹt ở Nga.
Đáng lo ngại hơn, các kho đông lạnh của Nga ở Viễn Đông đã gần hết công suất, với 70.000 tấn đủ lưu kho trên đất liền và 55.000 tấn công suất lưu trữ trên tàu lạnh dự kiến sẽ đạt tối đa vào giữa tháng 2/2021.
Do nguồn cung quá dư thừa, giá cá minh thái đã giảm. Giám đốc điều hành Dobroflot, Alexander Efremov cho biết giá cá minh thái bán buôn giảm xuống còn 72 RUB (tương đương 0,95 USD, 0,79 EUR)/kg, giảm so với mức 100 RUB (tương đương 1,31 USD, 1,10 EUR) từ trước cuộc khủng hoảng; giá bán lẻ cũng giảm.
Vào cuối năm 2020, sau khi đóng cửa khẩu Đại Liên đối với hàng nhập khẩu của Nga, Đặc phái viên của Tổng thống Nga tại Đặc khu Liên bang Viễn Đông Yuri Trutnev đã kêu gọi chính quyền Trung Quốc bỏ lệnh cấm nhập khẩu thủy sản của Nga, nhưng ông không nhận được phản hồi từ những người đồng cấp của mình ở Trung Quốc.
Ông Gennadiy Timchenko - Chủ tịch Hội đồng Kinh doanh Nga-Trung, cũng đã cố gắng nhưng không giải quyết được cuộc khủng hoảng thông qua ngoại giao. Nga hiện đang tìm các biện pháp để giải quyết tình trạng dư thừa cá minh thái và lên kế hoạch chuyển sang chế biến thành sản phẩm cá có giá trị gia tăng.
Chính phủ Nga cũng đang khuyến khích mở rộng xuất khẩu sang các thị trường khác ngoài Trung Quốc. Vào cuối năm 2020, Hiệp hội khai thác cá minh thái (PCA) hy vọng sẽ tăng xuất khẩu sang Thái Lan, Việt Nam và Indonesia; Trong đó, Thái Lan và Việt Nam là thị trường đầy hứa hẹn kể từ khi Chính phủ Nga hoàn tất quy trình thương mại nhanh chóng với cả hai nước vào năm 2018, bao gồm cả việc xác nhận giấy chứng nhận thú y.
Indonesia là thị trường có tiềm năng sinh lợi cao nhất, năm 2019 Indonesia nhập khẩu 117.000 tấn thủy sản trị giá 300 triệu USD (tương đương 249,5 triệu EUR). Trong hai năm qua, Nga đã xuất khẩu thủy sản sang Indonesia thông qua các đối tác ở Hàn Quốc, nhưng PCA đang vận động chính phủ Nga đàm phán với Indonesia để mở quy trình cho phép xuất khẩu trực tiếp.
Nga cũng đang có kế hoạch mở rộng xuất khẩu cá minh thái sang thị trường Namibia. Hiện có ít nhất 20 công ty Nga sẵn sàng xuất khẩu sang quốc gia châu Phi này sau khi các chính phủ ký thỏa thuận về chứng chỉ thú y vào năm 2020.
Ngoài ra, chính phủ Nga cũng đẩy mạnh tiêu thụ cá minh thái tại thị trường nội địa, năm 2020 tiêu thụ tăng mạnh, ước tính trong nửa đầu năm 2020, tiêu thụ cá minh thái trong nước bằng khối lượng tương đương cả năm 2019.

Nguồn: VITIC/seafoodsource