Xuất khẩu năm 2022: Dấu ấn của những ngành hàng ‘10 tỷ USD’

Năm 2022 khép lại với bức tranh kinh tế đầy sống động, trong đó tổng kim ngạch xuất nhập khẩu đạt mức cao nhất trong nhiều năm qua và đạt 732,5 tỷ USD. Cán cân thương mại tiếp tục ghi nhận xuất siêu năm thứ 7 liên tiếp với thặng dư gấp hơn 3 lần năm trước.

Những con số biết nói này cho thấy rất nhiều điểm sáng trong hoạt động xuất khẩu của Việt Nam trong năm qua dù đại dịch COVID-19 vẫn diễn biến phức tạp ở nhiều quốc gia, đặc biệt là bức tranh lạm phát khiến tổng cầu giảm sút.

Đáng chú ý, các ngành hàng chủ lực của Việt Nam tiếp tục khẳng định vai trò trụ đỡ, đạt nhiều kết quả ấn tượng, góp phần thúc đẩy tăng trưởng của nền kinh tế.

Trong năm 2022, bấp chấp việc phải đối mặt với nhiều khó khăn và thách thức, song tổng kim ngạch xuất nhập khẩu vẫn lập kỷ lục mới, tăng 9,5% so với cùng kỳ năm 2021. Riêng xuất khẩu, dù liên tục phải vượt qua các rào cản của thị trường, song vẫn cán đích ấn tượng, đạt tới 371,5 tỷ USD, tăng 10,6% và hoàn thành vượt mức chỉ tiêu kế hoạch được Quốc hội và Chính phủ giao.

Điểm qua các ngành hàng cho thấy số mặt hàng đạt kim ngạch xuất khẩu trên 1 tỷ USD lên tới 39 mặt hàng (tăng 4 mặt hàng so với năm 2021), trong đó có 8 mặt hàng đạt kim ngạch xuất khẩu trên 10 tỷ USD.

Dẫn đầu vẫn là điện thoại và linh kiện, với kim ngạch xuất khẩu đạt 59,29 tỷ USD, tăng 3,1% so với cùng kỳ năm trước. Tiếp đến là điện tử, máy tính và linh kiện, đóng góp khoảng 55,24 tỷ USD, tăng 8,7%.

Đứng thứ 3 trong nhóm này là máy móc thiết bị, dụng cụ phụ tùng, đóng góp 45,72 tỷ USD. Ngoài ra, xuất khẩu hàng dệt may cũng đạt những kết quả nổi bật.

Ông Vũ Đức Giang, Chủ tịch Hiệp hội dệt may Việt Nam (Vitas) chia sẻ 2022 là năm đầy những biến động đối với ngành, rõ rệt nhất là 6 tháng cuối năm, khi các thị trường chính của dệt may Việt Nam rơi vào lạm phát, sức mua suy giảm mạnh. Đến quý 4, đơn hàng đã giảm đến 30%, có doanh nghiệp giảm đến 70% đơn hàng ở thị trường châu Âu. Tuy vậy, con số kim ngạch xuất khẩu đạt 44 tỷ USD là kết quả thành công và nỗ lực của các doanh nghiệp và toàn ngành dệt may Việt Nam.

Năm 2022, “câu lạc bộ xuất khẩu 10 tỷ USD” cũng ghi nhận sự đóng góp tích cực của ngành da giày-túi xách, với giá trị đạt khoảng 27 tỷ USD, tăng hơn 30% so với cùng kỳ năm trước.

Lần đầu tiên sau hơn 20 năm tham gia thị trường xuất khẩu, thủy sản chính thức gia nhập "câu lạc bộ" xuất khẩu trên 10 tỷ USD. Đáng chú ý, ngành này cũng chỉ cần 11 tháng để đạt được cột mốc lịch sử. Theo đánh giá, kết quả xuất khẩu cả năm của ngành này đạt con số 10,93 tỷ USD và tăng gần 2 tỷ USD so với năm 2021.

Ngoài ra, trong “câu lạc bộ 10 tỷ USD,” ngành gỗ và sản phẩm gỗ tuy gặp nhiều khó khăn nhưng đến hết năm 2022 vẫn đạt giá trị 15,86 tỷ USD, tăng 7,1% so với cùng kỳ năm trước.

Ấn tượng không kém ngành thủy sản là lĩnh vực xuất khẩu càphê khi hết tháng 11, mặt hàng này đã đạt gần 1,7 triệu tấn, tương đương giá trị 3,5 tỷ USD, tăng 31% so với năm 2021. Đây cũng là kim ngạch xuất khẩu kỷ lục của ngành này.

Cùng với thủy sản, càphê, xuất khẩu gạo cũng về đích sớm khi mới qua 11 tháng đã đạt sản lượng gần 6,7 triệu tấn, tương đương giá trị 3,2 tỷ USD, tăng 16% về khối lượng và tăng 7% về giá trị so với cùng kỳ năm 2021.

Ông Đỗ Hà Nam, Phó Chủ tịch Hiệp hội Lương thực Việt Nam đánh giá năm 2022 được xem là năm thành công của xuất khẩu gạo, đặc biệt là lượng xuất khẩu cả năm ước đạt trên 7 triệu tấn.

Cơ cấu hàng hóa xuất khẩu tiếp tục cải thiện theo chiều hướng tích cực. Kim ngạch nhập khẩu hàng hóa năm 2022 dự kiến tăng khoảng 8,5% so với năm 2021 và cơ bản được kiểm soát tốt.

Số liệu từ Bộ Công Thương cho thấy năm 2022, kim ngạch xuất khẩu toàn ngành nông nghiệp đạt trên 53,22 tỷ USD, tăng 9,3% so với năm 2021, đưa thặng dư thương mại ước đạt 8,5 tỷ USD, tăng 30% so với năm 2021. Trong số đó, nông sản chính đạt 22,59 tỷ USD, tăng 4,8%; lâm sản chính đạt 16,93 tỷ USD, tăng 6,1%; thủy sản đạt 10,92 tỷ USD, tăng 22,9%...

Đối với lĩnh vực công nghiệp chế biến, kim ngạch xuất khẩu nhóm hàng này ước đạt 294,5 tỷ USD, tăng 13,3% so với cùng kỳ năm trước. Các ngành hàng tăng trưởng ấn tượng như: Túi xách, va li, mũ, ô dù tăng 39%; hàng dệt và may mặc tăng 18,5%... Còn xuất khẩu nhóm hàng nhiên liệu khoáng sản cũng tăng 33,5% so với cùng kỳ năm trước.

Điểm nhấn là hàm lượng xuất khẩu thô đã giảm dần đồng thời tăng xuất khẩu sản phẩm chế biến, sản phẩm công nghiệp, tạo điều kiện cho hàng hóa Việt Nam tham gia sâu hơn vào chuỗi cung ứng toàn cầu, trong đó nhóm hàng công nghiệp chế biến chiếm 89%, tăng gần 3 điểm% so với năm 2021.

Như vậy, năm 2022, cán cân thương mại tiếp tục ghi nhận xuất siêu năm thứ 7 liên tiếp với thặng dư tới 11,2 tỷ USD, góp phần làm tích cực cho cán cân thanh toán, giúp nâng cao dự trữ ngoại hối, ổn định tỷ giá và ổn định các chỉ số kinh tế vĩ mô khác của nền kinh tế.

Kết quả tăng trưởng của xuất khẩu năm 2022 thể hiện sự nỗ lực của Chính phủ, các bộ, ngành trong thực thi đồng bộ nhiều giải pháp tháo gỡ khó khăn, hỗ trợ doanh nghiệp và sự chủ động, linh hoạt trong tổ chức sản xuất của các doanh nghiệp xuất khẩu nắm bắt cơ hội phục hồi và khan hiếm hàng hóa từ các thị trường nhập khẩu, khai thác hiệu quả các FTA nhanh chóng đẩy mạnh xuất khẩu.

Thứ trưởng Bộ Ngoại giao Nguyễn Minh Vũ đánh giá trong năm 2022, dù còn rất nhiều khó khăn, song ngành Công Thương đã đạt 3 kết quả hết sức có ý nghĩa. Trước hết là đã duy trì thành tích xuất khẩu ấn tượng. Thứ hai, có quan hệ thương mại đầu tư với hơn 220 thị trường nước ngoài, mang lại nguồn ngoại tệ quan trọng trong ổn định tài chính tiền tệ và kinh tế vĩ mô trong nước. Thứ ba, đảm bảo nguồn cung hàng hóa và bình ổn giá thị trường trong bối cảnh giá cả một số hàng hóa bị ảnh hưởng mạnh bởi thị trưởng thế giới.

Còn theo Bộ trưởng Bộ Công Thương Nguyễn Hồng Diên, kết quả tăng trưởng của xuất khẩu năm 2022 chính là điểm sáng trong phát triển kinh tế đất nước.

Ông nhấn mạnh thành tích về tăng trưởng kim ngạch xuất nhập khẩu và duy trì xuất siêu trong năm 2022 có sự đóng góp không nhỏ của các FTA thế hệ mới. Thêm nữa, đây đều là các thị trường thuộc loại "khó tính" nên việc hàng hóa của Việt Nam tìm được chỗ đứng đã cho thấy năng lực cạnh tranh quốc gia, đặc biệt là trong lĩnh vực công nghiệp, đã có những bước cải thiện, giúp Việt Nam từng bước khai thác hiệu quả hơn các hiệp định thương mại tự do.

Đặc biệt, sự đóng góp tích cực của các ngành hàng chủ lực cũng là tiền đề để ngành công thương và các doanh nghiệp trong cả nước tự tin hoàn thành những chỉ tiêu cho năm 2023.

Về phía Bộ Công Thương, để tiếp tục đạt được nhiều kết quả cao và tích cực, lãnh đạo bộ đã tập trung nhiều giải pháp để hỗ trợ xuất nhập khẩu, trong đó tiếp tục phát huy tốt vai trò của hệ thống cơ quan Thương vụ Việt Nam ở nước ngoài, nhằm hỗ trợ các địa phương, hiệp hội, doanh nghiệp khai thác có hiệu quả các Hiệp định thương mại tự do đã ký kết để mở rộng, đa dạng hóa thị trường, chuỗi cung ứng và mặt hàng xuất nhập khẩu.

Cùng với đó, bộ cũng chú trọng hỗ trợ các địa phương, doanh nghiệp chuyển mạnh sang xuất khẩu chính ngạch gắn với xây dựng thương hiệu, thúc đẩy xuất khẩu bền vững… cũng như phát huy hơn nữa hiệu quả của kênh thương mại điện tử, đồng thời, nỗ lực cải cách hành chính, giảm chi phí logistics để giúp doanh nghiệp vượt qua khó khăn./.