Năm 2011 xuất khẩu nông sản “được mùa”

Xét về số lượng, các mặt hàng nông sản XK không tăng nhiều, thậm chí, XK một số mặt hàng còn giảm về số lượng so với năm 2010. Tuy nhiên, kim ngạch XK các mặt hàng này lại tăng cao so với năm ngoái: Hạt tiêu tăng 83,7%, sắn và sản phẩm từ sắn tăng 82,4%, cà phê tăng 52,8%, cao su tăng 39,2%, đồ gỗ, hạt điều tăng hơn 30%, gạo tăng 20%, thủy sản tăng 16,5%....

Tiếp tục tăng trưởng

Do giá nông sản thế giới năm qua đồng loạt tăng mạnh, đẩy giá XK tăng. Ông Phạm Văn Bảy, Phó Chủ tịch Hiệp hội Lương thực Việt Nam (VFA) cho biết, XK gạo 11 tháng năm 2011 đạt gần 6,8 triệu tấn, trị giá đạt gần 3,5 tỉ USD, tăng 9,1% về lượng và 23,7% về giá so với cùng kì 2010, giá trị bình quân đạt gần 500 USD/tấn, tăng 56,48 USD/tấn so với cùng kì.

Theo nhận định của các chuyên gia, nhu cầu và giá gạo thế giới hiện nay vẫn đang trên đà tăng, có lợi cho Việt Nam đẩy nhanh tiến độ XK, ngoài ra các nước trong khu vực lại gặp phải thiên tai nên cũng ảnh hưởng đến nguồn cung và giá gạo trên thế giới.

Đối với cà phê, trong tháng 11 cả nước đã XK khoảng 30.000 tấn, với kim ngạch 70 triệu USD. Như vậy, khối lượng cà phê XK 11 tháng chỉ tăng nhẹ so với cùng kì năm 2010, đạt 1,3 triệu tấn nhưng về giá trị lại tăng gấp 1,5 lần, đạt hơn 2,6 tỉ USD. Về giá, tính bình quân cả 11 tháng, giá cà phê XK đạt 2.210 USD/tấn, tăng gấp 1,5 lần so với cùng kì. Tăng mạnh nhất ở ba thị trường lớn là Hoa Kỳ chiếm 11,3%, Đức 9,7%, Bỉ 8,5%.

Riêng đối với cao su, việc XK vẫn phụ thuộc lớn vào thị trường Trung Quốc khi thị trường này chiếm tới gần 60% tỉ trọng XK. Mặc dù vậy giá cao su XK bình quân 11 tháng vẫn đạt 4.263 USD/tấn, tăng 50% so với cùng kì năm 2010. Trong tháng 11, XK cao su đạt khoảng 60.000 tấn với giá trị 225 triệu USD, đưa sản lượng cao su XK trong cả 11 tháng đạt 651.000 tấn, thu về 2,7 triệu USD, so với cùng kì năm trước, giảm 4,7% về khối lượng nhưng giá trị lại tăng tới 37,5%...

XK hạt điều cũng đạt được con số ấn tượng trong 11 tháng qua, ông Đặng Hoàng Giang, Tổng thư kí Hiệp hội Điều Việt Nam (Vinacas) cho biết, XK hạt điều tháng 11 đạt 123.000 tấn, trị giá hơn 1 tỉ USD, giảm 6% về lượng nhưng tăng 39% về giá trị so với cùng kì. XK hạt điều chỉ bị sụt giảm trong 2 tháng đầu năm, từ tháng thứ 3 đến nay, kim ngạch luôn tăng trưởng dương qua các tháng và tăng mạnh so với cùng kì.

Còn nhiều thách thức

Theo dự báo của Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn, năm 2012 nhu cầu NK nông, lâm, thủy sản của các thị trường lớn (Mỹ, EU, Nhật Bản) tiếp tục tăng. Một số thị trường XK nông sản mới của Việt Nam như Nam Phi, Trung Đông cũng rất nhiều tiềm năng. Tuy nhiên, sự phục hồi chậm của kinh tế thế giới, đặc biệt là những diễn biến gần đây về khủng hoảng nợ của một số nước châu Âu sẽ tác động bất lợi đến XK nông sản. Bên cạnh đó, đầu năm 2012, nhiều nước trên thế giới bước vào thời điểm thu hoạch rộ cà phê, hồ tiêu…, nên giá nông sản có thể giảm xuống.

Bà Cao Thị Ngọc Hoa, Phó Tổng giám đốc Tổng công ty Lương thực miền Nam cho biết, hiện tại giá gạo Việt Nam đang cao hơn một số nước XK gạo như: Ấn Độ, Pakistan khoảng 100 USD/tấn, vì vậy mà các khách hàng đã chuyển qua mua gạo của các nước này. Các khách hàng quen như châu Phi, Trung Đông cũng đã bắt đầu cắt giảm NK gạo từ Việt Nam.

Cũng theo bà Hoa, lượng hợp đồng XK gạo “gối đầu” năm 2012 hiện tại rất thấp, 220.000 tấn so với 1 đến 3 triệu tấn các năm trước đó. Đồng thời, giá gạo XK của Việt Nam hiện tại gần bằng với giá gạo của Thái Lan. Vì vậy, về lâu dài chúng ta không nên “đua” theo giá gạo của Thái Lan mà cần phải độc lập, theo cung cầu thị trường thế giới để đảm bảo XK.

Ông Nguyễn Công Hoàng, Phó Tổng giám đốc Tổng công ty cà phê Việt Nam (Vinacafe) cho biết, ngành cà phê của nước ta có rất nhiều tiềm năng để phát triển vì nhu cầu thế giới về mặt hàng này ổn định, tuy nhiên thời gian qua các DN trong nước không điều khiển được giá cà phê trong nước vì thiếu vốn để thu mua nguyên liệu dẫn tới thua các DN nước ngoài có vốn mạnh.

Thêm nữa là ngân hàng chỉ cung cấp vốn cho các DN khi đã có hợp đồng XK, điều này gây nguy hiểm cho DN vì giá ngoại tệ cũng như giá cà phê thế giới lên xuống thất thường. Nếu kí hợp đồng trước thì coi như DN đã nắm phần thua. Ngay cả khi đã vay được tiền thì không còn cà phê để mua nữa. Ông Hoàng nhấn mạnh, ngân hàng nên xem xét cấp vốn đủ và đúng thời gian cũng như lãi suất là các DN trong nước có thể phát triển mà không cần sự hỗ trợ nào khác.

Tại hội nghị tổng kết ngành nông nghiệp mới đây, Thứ trưởng Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn Lương Lê Phương cho biết, để XK nông sản phát triển bền vững đòi hỏi phải thực hiện tổng hợp các biện pháp và sự nỗ lực của nhiều cấp, nhiều ngành từ Trung ương đến địa phương, từ nâng cao chất lượng sản phẩm, xúc tiến thương mại, đến những quy định về tiêu chí sản xuất sản phẩm sạch và an toàn, giải quyết hài hòa lợi ích giữa các bên.