Ảnh hưởng của khói thuốc lá tới sức khỏe và đời sống

Mặc dù việc hút thuốc lá có hại đối với sức khỏe song, tỷ lệ người hút thuốc lá ở Việt Nam và số người tử vong do hút thuốc lá vẫn ở mức cao. Nguyên nhân của thực trạng này là do nhận thức, hiểu biết của người hút về tác hại của thuốc lá còn hạn chế, gây ảnh hưởng nghiêm trọng đến bản thân và những người xung quanh. Hút thuốc lá không chỉ ảnh hưởng tới bên ngoài cơ thể mà còn tàn phá bên trong cơ thể của người hút, đe dọa trực tiếp tới tính mạng.

Hiện nay, Việt Nam là 1 trong 15 quốc gia có số người hút thuốc cao nhất trên thế giới. Trung bình cứ 2 nam giới, thì có 1 người hút thuốc. Tỷ lệ hút thuốc lá cao khiến Việt Nam đang phải đối mặt với gánh nặng lớn về sức khỏe con người và kinh tế. Mỗi năm, thuốc lá gây ra 40.000 ca tử vong, chi phí điều trị và mất giảm năng suất lao động do thuốc lá gây ra ước tính lên tới 1 tỷ USD/năm.

Medic Bình Dương dẫn thông tin từ Bộ Y tế cho biết, tỷ lệ hút thuốc lá cao đã gây ra các tác hại rất lớn về mặt sức khỏe và kinh tế tại Việt Nam. Theo ước tính của Tổ chức Y tế thế giới, hàng năm có khoảng 40 nghìn người Việt nam tử vong vì các bệnh liên quan đến thuốc lá, và con số này đến năm 2030 có thể tăng lên tới 70 nghìn người/năm. Theo điều tra tại bênh viện K, tỷ lệ bệnh nhân ung thư phổi có hút thuốc lá lên tới 96,8%.

Nghiên cứu của Viện Chiến lược và Chính sách Y tế cho thấy bệnh tật và tử vong sớm do thuốc lá làm mất đi 1,5 triệu năm sống khỏe mạnh của người Việt Nam, chiếm 12% tổng gánh nặng bệnh tật. Xét trên gánh nặng kinh tế, trung bình mỗi năm, người Việt Nam đã bỏ ra tới 22 nghìn tỷ đồng cho tiêu dùng thuốc lá. Tổng chi phí điều trị và tổn thất do mất khả năng lao động vì ốm đau và tử vong sớm cho chỉ 5 nhóm bệnh trên tổng số 25 bệnh do thuốc lá gây ra đã lên tới con số trên 23 nghìn tỷ đồng/năm.

Trong thuốc lá có chứa hơn 4000 loại hóa chất trong đó có khoảng 200 thành phần độc hại với sức khỏe con người, có thể chia ra làm 4 nhóm chính là: Nicotin, các phân tử thuốc lá, chất gây ung thư và khí CO (Monoxit carbon). Các chuyên gia đã nghiên cứu và chứng minh rằng có 4 nhóm tác hại của thuốc lá đối với sức khỏe con người.

Tắc nghẽn mạn phổi là bệnh thường xảy ra nhất đối với người nghiện thuốc lá. Bệnh phổi tắc nghẽn mạn xảy ra là do khói thuốc kích thích đường thở, làm đường thở bị viêm nhiễm và tăng phản ứng. Khi bị viêm, đường thở tiết nhiều đàm, các lông run dùng để chuyển chất bẩn ra khỏi phổi bị tê liệt, bị phá hủy, vì vậy người hút thuốc lá dễ bị cảm cúm, viêm họng, viêm phế quản và viêm phổi hơn người không hút.

Biểu hiện ban đầu của bệnh phổi tắc nghẽn mạn là ho, thở khó khi làm việc nặng. Tình trang viêm kinh niên làm cho ác tế bào viêm kéo đến, tiết ra những chất phá hủy nhu mô phổi. Tất cả dẫn đến tình trạng nghẽn tắc đường thở do đàm nhớt bên trong đường thở, do viêm nhiễm của đường thở và thiếu nhu mô phổi bên ngoài để giúp căng đường thở.

Ngoài việc chức năng phổi kém hơn so với người hút thuốc, chức năng phổi của người hút thuốc còn bị phá hủy nhanh hơn 2-4 lần so với người thường theo thời gian.

Bệnh sẽ dần tiến triển theo thời gian, lúc đầu người bệnh cảm thấy khó thở khi làm việc nặng xong ngay khi làm việc nhẹ cũng cảm thấy khó thở và sau đó ngay cả khi sinh hoạt bình thường cũng cảm thấy mệt.Bệnh sẽ dẫn đến những cơn kịch phát cấp của bệnh phổi tắc nghẽn mãn, người bệnh phải nhập viện cấp cứu, phải thở oxy, nhiều trường hợp phải thở máy.

Khi đường thở bị tắt nghẽn, các chất gây ung thư càng dễ dàng ứ động và tích tụ lại trong đường hô hấp của người hút thuốc. Các chất này sẽ kích thích, làm biến đổi tế bào bình thường thành tế bào bệnh –> gây ra ung thư, đặc biệt là ung thư: họng, phổi, thực quản.

Một số liệu thống kê cho thấy người nghiện thuốc lá trước 15 tuổi có nguy cơ bị ung thư phổi cao hơn 4 lần so với người hút thuốc lá sau 25t. Ngoài ra người bị bệnh phổi tắc nghẽn mạn mà vẫn tiếp tục hút thuốc lá sẽ có nguy cơ ung thư phổi cao hơn 3-7 lần so với người bình thường

Thành phần carbon monoxide (CO) là một thành phần cực độc, có hai có tim & mạch máu. Carbon monoxide và những gốc tự do có trong thuốc lá làm lớp tế bào lót bên trong mạch máu dễ bị tổn thương, làm mạch máu bị co thắt khiến cho máu dễ đông hơn.

Những rối loạn này gây nên tình trạng xơ vữa mạch máu, làm cho các mạch máu bị tắc nghẽn gây ra cơn đau tim, nhồi máu cơ tim, dễ dẫn đến chết đột ngột.

Xơ vữa động mạch khiến mạch máu bị tổn thương vĩnh viễn, có thể gây ra tai biến mạch máu não, khiến người bệnh liệt một phần cơ thể, liệt nữa người hoặc nằm liệt giường. Nguy cơ bị tai biến mạch máu của người hút thuốc lá cao hơn 4 lần so với người thường.

Nam giới hút thuốc lá làm giảm số lượng tinh trùng, giảm hoạt động tinh trùng, gây liệt dương, vô sinh cao hơn người bình thường.

Nữ giới hút thuốc lá làm giảm estrogen, gây loãng xương, vô sinh, tắc kinh sớm.

Phụ nữ mang thai hút thuốc lá có tỉ lệ mang thai ngoài tử cung cao hơn so với người không hút thuốc. Tỉ lệ sẩy thai do bong nhau, nhau tiền đạo và thai chết lưu, sinh non, sinh con bị dị tất cao hơn nhiều lần so với người bình thường.

Phụ nữ mang thai & cho con bú sinh con ra nguy cơ chậm phát triển, kém thông minh, dễ trầm cảm, rối loạn hành vi, dễ nghiện và dễ gây ung thư hơn trẻ khác.

Ngoài con đường hút thuốc trực tiếp, thuốc lá còn có thể gây hại qua việc ta hít phải khói thuốc của người khác. Trẻ em và người lớn, những người không hút thuốc nhưng sống trong khói thuốc của những người khác chụi rủi ro cao hơn hoặc bị mắc các bệnh kinh niên và cấp tính về họng, tai và trí tuệ cũng như sức khoẻ thể chất bị ảnh hưởng. Phụ nữ có mang mà hút thuốc sẽ chịu rủi ro bị sẩy thai cao hơn, sinh con nhẹ cân, hoặc con bị ốm, tử vong. Trẻ sơ sinh của những người cha hút thuốc trong những tháng trước và trong thời gian mang thai của người mẹ có nguy cơ gấp đôi bị hở hàm ếch, bạch cầu và chịu mức rủi ro bị ung thư não cao hơn tới 40% so với những trẻ có cha không bao giờ hút thuốc. Đó là những ảnh hưởng không nhỏ tí nào.

Để đẩy lùi tình trạng hút thuốc lá nơi công cộng, thực thi có hiệu quả Luật phòng chống tác hại của thuốc lá, thời gian tới, các cơ quan chức năng cần thực hiện đồng bộ nhiều giải pháp và có hình thức xử lý phù hợp; mỗi cá nhân nêu cao ý thức chấp hành Luật. Nhất là gia đình phối hợp chặt chẽ với nhà trường để ngăn chặn tình trạng thế hệ trẻ hút thuốc lá; nhà trường có các giải pháp ngăn chặn và có chế tài xử phạt phù hợp nhằm tránh tình trạng học sinh cũng như giáo viên hút thuốc lá. Hướng tới mục tiêu xây dựng các cơ sở giáo dục và môi trường sống không khói thuốc lá.

Thứ trưởng Bộ Y tế nhấn mạnh thông điệp gửi đến những người hút thuốc: "Hãy bỏ thuốc ngay hôm nay. Ngừng hút thuốc sớm là phương pháp hiệu quả giúp ngăn ngừa bệnh tật, đặc biệt là trong tình hình phòng chống dịch COVID-19 như hiện nay, góp phần xây dựng môi trường trong lành cho mỗi người, cho từng gia đình và cho toàn xã hội".

P.Thúy (Theo Tuổi trẻ online, Báo Đầu tư online, Medic Bình Dương)