Phương Đông gia tăng vị thế trên thị trường vàng thế giới

Vàng đang chảy đến nơi nó có giá trị nhất và nơi mà sự thịnh vượng kinh tế cũng như tỷ lệ tiết kiệm tăng lên. Việc định hình lại trật tự kinh tế thế giới là một quá trình lâu dài, làm thay đổi trọng lượng kinh tế, nhân khẩu học và quân sự, đang thúc đẩy quá trình điều chỉnh dòng chảy mặt hàng vàng.

Trong trung hạn, sự thay đổi về nhu cầu sẽ nhận được sự hỗ trợ từ triển vọng tăng trưởng tốt ở Châu Á và Trung Đông. Theo IMF, tiểu vùng châu Á mới nổi và đang phát triển sẽ tăng trưởng ở mức dự kiến là 5,2% trong năm 2023 và 4,8% trong năm 2024, trong khi phương Tây sẽ tăng trưởng thấp hơn. Điều này cũng sẽ dẫn đến sự thay tầm đổi ảnh hưởng đối với giá cả từ Tây sang Đông.

Giá vàng tính theo tiền phương Đông tăng mạnh

Giá vàng tính theo đồng rupee Ấn Độ ở thời điểm tháng 9/2023 cao hơn 14,6% so với đầu năm 2022, tính theo đồng Nhân dân tệ Trung Quốc cao hơn 18,0%, tính bằng rúp Nga cao hơn 34,3%, tính theo rand Nam Phi cao hơn 22,1% và cao hơn 114,0% ở đồng lira của Thổ Nhĩ Kỳ. Do đó, vàng thể hiện một cách ấn tượng các đặc tính bảo toàn giá trị của nó trong các tình huống kinh tế vĩ mô và chính trị (địa lý) khó khăn ở các quốc gia này.

Giá vàng tăng đáng kể ở Trung Quốc kể từ tháng 7 là một dấu hiệu rõ ràng cho thấy sự thiếu hụt vàng mang tính cơ cấu ở thị trường Trung Quốc và là biểu hiện của nhu cầu vàng mạnh mẽ ở Trung Quốc, nơi đang phải vật lộn với các vấn đề kinh tế sâu sắc.

Giá vàng tính theo một số tiền tệ châu Á.

Sự quan tâm đối với vàng ở phương Đông ngày càng tăng, được thể hiện rõ trong khu vực phi chính phủ. Theo đó, nhu cầu của người tiêu dùng Trung Quốc đã tăng từ 292,6 tấn kể từ đầu thiên niên kỷ lên 824,9 tấn năm 2022, tương đương mức tăng 181%; nhu cầu tiêu dùng hàng năm ở Ấn Độ cũng tăng kể từ đầu thiên niên kỷ, mặc dù từ mức vốn đã cao vào năm 2000. Thị phần nhu cầu vàng của Trung Quốc và Ấn Độ trong nhu cầu tiêu dùng toàn cầu đã tăng từ 28,7% ở mỗi nước trong năm 2000 lên gần một nửa (48,4%) vào năm 2022 và sở hữu tổng cộng 1.600 tấn vàng vào năm 2023.

Những diễn biến gần đây cũng đi theo hướng tương tự. Trong 8 tháng đầu năm 2023, các quỹ ETF vàng châu Á đã tăng lượng nắm giữ lên 7,7%, trong khi Bắc Mỹ và Châu Âu ghi nhận dòng vàng chảy ra lần lượt là 2,3% và 6,1%. Đáng chú ý, ở phân khúc nhu cầu vàng thanh và tiền xu, Thổ Nhĩ Kỳ và Iran đã thay thế Đức và Thụy Sĩ ở top 5 trong nửa đầu năm 2023. Trung Quốc hiện dẫn đầu phân khúc nhu cầu vàng này – trong nửa đầu năm 2022, Đức vẫn dẫn đầu – tiếp theo là Thổ Nhĩ Kỳ, Mỹ, Ấn Độ và Iran. Đó là kết quả của việc nhu cầu vàng thỏi và vàng xu ở Thổ Nhĩ Kỳ tăng từ 9,5 tấn lên 47,6 tấn trong quý 2 năm 2023 trong khi ở Đức lại giảm khoảng 3/4.

Các ngân hàng trung ương ở phương Đông tích cực mua vàng

Nhu cầu vàng của các tổ chức đã chuyển sang phương Đông. Các ngân hàng trung ương không ngừng quan tâm đến vàng, đặc biệt là ở các nước ngoài phương Tây. Năm 2022 chứng kiến lượng mua vàng lớn nhất của các ngân hàng trung ương kể từ khi bắt đầu thu thập và lưu trữ dữ liệu, cách đây hơn 70 năm, ở mức 1.136 tấn. Nửa đầu năm 2023 chứng kiến xu hướng này tiếp tục diễn ra. Mặc dù tốc độ mua trong quý hai chậm lại, song lượng mua vào của ngân hàng trung ương trong nửa đầu năm 2023 đã lập kỷ lục mới trong nửa đầu các năm. Các ngân hàng trung ương đã tăng dự trữ vàng của họ lên tổng cộng 378 tấn từ tháng 1 đến tháng 6 năm 2023. Do đó, kỷ lục nửa đầu của những năm trước (năm 2019) đã bị phá vỡ. Trung Quốc mua nhiều nhất, tiếp theo là Singapore, Ba Lan, Ấn Độ và Cộng hòa Séc. Trong nhóm BRICS, các ngân hàng trung ương của bốn trong số năm quốc gia – Brazil, Nga, Ấn Độ và Trung Quốc – mua tổng cộng 2.932 tấn vàng trong giai đoạn 2010–2022.

BRICS tiếp tục giảm tỷ lệ của họ trong tổng nợ của chính phủ Mỹ. BRICS hiện chỉ nắm giữ 4,1% tổng nợ chính phủ Mỹ, so với 10,4% vào tháng 1 năm 2012, tương đương giảm hơn 60%. Phần còn lại của thế giới đã giảm mức độ tiếp xúc với nợ chính phủ Mỹ với tốc độ chậm hơn so với nhóm BRICS. Vào tháng 1 năm 2012, phần còn lại của thế giới nắm giữ 22,0% tổng số nợ của chính phủ Mỹ trên sổ sách của họ; hiện tại, họ nắm giữ 19,3%, tương đương mức giảm hơn 12 phần trăm. Điều đó cho thấy, trong hơn một thập kỷ qua, vàng ngày càng trở nên thú vị hơn với vai trò là tài sản dự trữ vì Kho bạc Mỹ ngày càng trở nên kém hấp hơn với vai trò là tài sản dự trữ tiền tệ.

Phương Đông không chỉ tích trữ vàng và tự khai thác vàng trên quy mô lớn. Trung Quốc và Nga nhiều năm còn nằm trong top 3 quốc gia sản xuất vàng.

Các quốc gia như Trung Quốc, Các Tiểu vương quốc Ả Rập Thống nhất và kể cả Nga đang mở rộng cơ sở hạ tầng giao dịch vàng. Mục đích nhằm thiết lập cơ sở hạ tầng lâu dài cho việc giao dịch vàng đi đường vòng từ các trung tâm giao dịch vàng ở phương Tây như London, New York và Zurich. Điều này nhấn mạnh sự thay đổi về vai trò: Phương Đông ngày càng không còn coi mình là khách hàng của cơ sở hạ tầng phương Tây mà tự mình cung cấp cơ sở hạ tầng.

Những sự thay đổi đáng chú ý:

Lâu nay, Trung Quốc và Nga đã nỗ lực nỗ lực liên kết thị trường vàng của họ thông qua hợp tác giữa Sàn giao dịch vàng Thượng Hải (SGE) và cơ quan tài chính Nga, Hiệp hội Tài chính Quốc gia (NFA). NFA là hiệp hội nghề nghiệp của Nga đại diện cho toàn bộ lĩnh vực tài chính của Nga, bao gồm cả thị trường kim loại quý của Nga.

Trước khi phương Tây trừng phạt Nga, xuất khẩu vàng của Nga sang Trung Quốc đã tăng mạnh kể từ giữa năm 2022. Vì ba ngân hàng Nga – VTB, Sberbank và Otkritie – đã là thành viên của Hội đồng quốc tế SGE của SGE, được thành lập vào năm 2014, sự hợp tác giữa thị trường vàng của Nga và Trung Quốc có thể sẽ tăng cường trong tương lai.

Khi vàng chảy từ phương Tây sang phương Đông và tầm quan trọng của thị trường vàng phía Đông tăng lên, các thị trường này cũng sẽ có sự đại diện và ảnh hưởng lớn hơn trong các tổ chức toàn cầu đại diện cho thị trường vàng, chẳng hạn như LBMA và Hội đồng vàng thế giới (WGC).

Năm 2009, chỉ có sáu nhà máy tinh luyện vàng của Trung Quốc nằm trong Danh sách Cung cấp Tốt của LBMA, nhưng hiện tại đã có 13 cơ sở. Trong khi cách đây15 năm, chỉ có một thành viên thường xuyên (đầy đủ) của LBMA đến từ Trung Quốc, đó là Ngân hàng Trung Quốc, thì hiện tại đã có 7 thành viên. Ảnh hưởng ngày càng tăng của Trung Quốc cũng được phản ánh tại Hội đồng Vàng Thế giới. Vào tháng 2 năm 2009, chỉ có một nhà sản xuất vàng Trung Quốc là thành viên của WGC; bây giờ có bốn.

• Sàn giao dịch vàng thỏi quốc tế Ấn Độ (IIBX)

Ngoài thị trường giao dịch vàng OTC phức tạp, Ấn Độ cũng đã thiết lập cơ sở hạ tầng giao dịch cho các hợp đồng tương lai vàng trên Sàn giao dịch hàng hóa đa ngành của Ấn Độ (MCX). Vào tháng 7 năm 2022, Sàn giao dịch vàng miếng quốc tế Ấn Độ (IIBX), được chính phủ Ấn Độ hỗ trợ, đã chính thức mở cửa để giao dịch các hợp đồng vàng giao ngay được hỗ trợ bởi kim loại vật chất. IIBX nằm trong đặc khu kinh tế ở Thành phố GIFT thuộc bang Gujarat của Ấn Độ và vàng làm cơ sở cho các hợp đồng được lưu trữ ở đó. Một mục tiêu của IIBX là cho phép những người mua đủ điều kiện nhập khẩu vàng trực tiếp vào Ấn Độ mà không cần thông qua ngân hàng hoặc cơ quan được ủy quyền. Tuy nhiên, cho đến nay, khối lượng giao dịch vẫn ở mức tối thiểu.

Vào cuối tháng 2 năm 2022, khi các lệnh trừng phạt chống lại Nga được phương Tây áp đặt ngay sau khi bắt đầu cuộc xung đột Nga - Ukraine, Hiệp hội Thị trường Vàng thỏi London (LBMA) đã loại trừ 3 ngân hàng Nga là VTB, Sovkombank và Otkritie. Vài ngày sau, LBMA đã loại bỏ tất cả sáu nhà tinh chế kim loại quý của Nga khỏi Danh sách giao hàng tốt của LBMA và Tập đoàn CME cũng làm theo, loại bỏ những nhà tinh chế tương tự khỏi danh sách các nhà tinh chế COMEX được phê duyệt.

Do đó, Moscow đã vào tháng 7 năm 2022 công bố sẽ thành lập một cơ sở hạ tầng mới để giao dịch kim loại quý độc lập với LBMA và COMEX. Theo Moscow, điều này nhằm mục đích phá vỡ vị thế thống trị của London và New York trong việc định giá kim loại quý toàn cầu. Đề xuất này kêu gọi đưa ra Tiêu chuẩn Thế giới Moscow (MWS) cho giao dịch kim loại quý, tương tự như Danh sách giao hàng tốt của LBMA, thành lập một sàn giao dịch kim loại quý quốc tế mới tại Moscow dựa trên MWS, Sàn giao dịch kim loại quý quốc tế Moscow, và tạo ra cơ chế ấn định giá vàng mới dựa trên MWS để thiết lập giá vàng và giá tham chiếu khác với giá vàng và giá tham chiếu của LBMA và COMEX.