Việt Nam có thể yên tâm về vấn đề an ninh lương thực, tận dụng thời cơ cho xuất khẩu gạo

Theo Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn, trước những biến đổi liên tục về tình hình xuất khẩu gạo trong thời gian gần đây trên thế giới như việc Nga chính thức rút khỏi Thỏa thuận xuất khẩu ngũ cốc qua Biển Đen; Ấn Độ và Các Tiểu vương quốc Ả rập Thống nhất (UAE) tạm dừng xuất khẩu gạo cũng như các vấn đề phát sinh khác. Cùng với đó là hiện tượng El Nino, tình trạng xâm nhập mặn và hạn hán đang có những diễn biến ảnh hưởng tiêu cực đến sản xuất lúa gạo.

Để khẳng định vai trò quan trọng, giữ vững vị thế và uy tín của ngành hàng gạo Việt Nam trong chuỗi cung ứng lương thực toàn cầu và góp phần đảm bảo an ninh lương thực của thế giới theo các cam kết của Việt Nam, Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn trình Thủ tướng Chính phủ xem xét ban hành Chỉ thị về tăng cường công tác xuất khẩu gạo trong tình hình mới.

Nội dung của Chỉ thị là những nhiệm vụ cụ thể của các bộ, ngành, địa phương, Hiệp hội Lương thực Việt nam và những vấn đề cần tập trung chỉ đạo quyết liệt nhằm về tăng cường công tác xuất khẩu gạo trong bối cảnh hiện nay.

Cụ thể, Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn theo dõi, dự báo và nắm chắc tình hình sản xuất, tăng cường phòng chống sinh vật gây hại, chủ động ứng phó với các diễn biến bất lợi của thời tiết để bảo vệ an toàn các vụ sản xuất đảm bảo mục tiêu 43 triệu tấn lúa của năm 2023. Chỉ đạo các địa phương bám sát đồng ruộng, tổ chức sản xuất đúng theo các hướng dẫn kỹ thuật để đảm bảo năng suất, sản lượng theo kế hoạch.

Chủ trì, phối hợp với các cơ quan, địa phương có liên quan xử lý kịp thời các rào cản kỹ thuật để đảm bảo tăng khối lượng và mở rộng thị trường xuất khẩu gạo của Việt Nam. Chỉ đạo các cơ quan Kiểm dịch thực vật tạo điều kiện thuận lợi nhất cho việc xuất khẩu gạo, giảm tối đa thời gian kiểm tra, hoàn tất thủ tục trên cơ sở đảm bảo tuân thủ đúng quy định của Việt Nam và nước nhập khẩu.

Bộ Công Thương tiếp tục thúc đẩy xuất khẩu gạo trên cơ sở theo dõi chặt chẽ và dự báo sát tình hình xuất, nhập khẩu; nhu cầu tiêu thụ; giá cả lương thực trong khu vực và trên thị trường thế giới để có các biện pháp chủ động, linh hoạt điều tiết việc kinh doanh, xuất nhập khẩu gạo để đảm bảo nâng cao hiệu quả xuất khẩu.

Đồng thời, chủ trì, phối hợp với các cơ quan liên quan củng cố các thị trường truyền thống, chủ lực, tận dụng tối đa lợi thế của các Hiệp định thương mại tự do đã ký kết để gia tăng giá trị xuất khẩu. Đối với UBND các tỉnh, thành phố trực thuộc Trung ương, chỉ đạo các cơ quan chuyên môn theo dõi, bám sát đồng ruộng; chủ động và linh hoạt trong điều hành sản xuất lúa gạo đảm bảo đạt và vượt các mục tiêu năng suất, sản lượng theo kế hoạch trên cơ sở tuân thủ đúng các quy định kỹ thuật và an toàn thực phẩm của Việt Nam cũng như nước nhập khẩu…

Liên quan tới vấn đề xuất khẩu gạo, tại cuộc họp báo thường kỳ tháng 7/2023 do Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn tổ chức, ông Nguyễn Như Cường, Cục trưởng Cục Trồng trọt (Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn) cho biết, Việt Nam hoàn toàn yên tâm về vấn đề an ninh lương thực, cũng như tận dụng thời cơ tốt nhất cho xuất khẩu, bởi theo chủ trương diện tích trồng lúa chỉ có giảm, không tăng. Tuy nhiên, để nắm bắt thời cơ, Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn đã bố trí nâng diện tích trồng lúa tại Đồng bằng sông Cửu Long từ đầu năm 2023 từ 650.000 ha lên 700.000 ha.

“3 tháng chúng ta có một vụ mùa lúa gạo, đến tháng 1/2024 chúng ta sẽ có khoảng 1,2 triệu tấn thóc của vụ Đông Xuân. Do đó, chúng ta hoàn toàn yên tâm về vấn đề an ninh lương thực, cũng như tận dụng thời cơ tốt nhất cho xuất khẩu. Ngành gạo Việt Nam đang đứng trước cơ hội rất lớn, tuy nhiên dù cơ hội có tốt đến đâu, mục tiêu quan trọng nhất của chúng ta vẫn là đảm bảo an ninh lương thực. Do vậy, tùy theo tình hình thị trường, thời điểm, Chính phủ và các bộ, ngành sẽ có sự điều tiết linh hoạt giữa tiêu thụ trong nước – dự trữ - xuất khẩu. Chúng ta có thể xuất khẩu nhiều hơn năm ngoái, còn mức tăng bao nhiêu còn phụ thuộc vào tình hình cụ thể”, ông Nguyễn Như Cường cho biết thêm.

Cũng theo ông Nguyễn Như Cường, dự kiến, El Nino có thể bắt đầu tác động từ khoảng tháng 10/2023. Như vậy, sản xuất lúa gạo năm nay về cơ bản sẽ an toàn. Tuy nhiên, vụ Đông Xuân 2023 – 2024 và năm 2024, sẽ có những tác động của tình hình của El Nino đến sản xuất. So với các nước trồng lúa khác trên thế giới thì Việt Nam là nước ít chịu tác động của tình trạng El Nino hơn. Cho đến thời điểm này, chúng tôi đã đi kiểm tra tại các vùng đồng bằng sông Hồng, Bắc Trung bộ và khu vực miền Nam, cho thấy sinh trưởng và phát triển cây lúa rất tốt, nếu không có những điều kiện thời tiết hay vấn đề dịch bệnh bất thường thì vụ Hè Thu sẽ là vụ mùa cho năng suất kỷ lục. Và mục tiêu đạt trên 43 triệu tấn lúa là hoàn toàn đạt được.

Trước lo ngại về việc tăng xuất khẩu gạo, gạo trong nước sẽ có nguy cơ thiếu và giá tăng cao ảnh hưởng đến đời sống người dân, ông Cường khẳng định, để đảm bảo an ninh lương thực, khi cân đối nhu cầu tiêu thụ cho 100 triệu dân, cho chế biến, cho làm giống thì đều nâng lên tỉ lệ rất cao. Ví dụ mỗi năm người dân Việt Nam ăn khoảng 7,5 kg gạo/tháng thì nâng lên 9 kg/tháng. Với lượng dự trữ quốc gia và chỉ mất khoảng 90 ngày để sản xuất một vụ lúa thì hoàn toàn yên tâm về nguồn cung lương thực, về chi tiêu cũng như chớp được thời cơ tốt nhất cho xuất khẩu. Nguồn cung gạo trong nước sẽ không ảnh hưởng, tuy nhiên có vấn đề về tâm lý, hơn nữa đây là vấn đề cơ chế thị trường nên giá cả có thể gia tăng nhất định.