Cần tạo sức hút về đầu tư cho ngành công nghiệp thực phẩm

Nhận định về tiềm năng đầu tư trong ngành công nghiệp thực phẩm, ông Bùi Huy Sơn, Cục trưởng Cục Xúc tiến thương mại, Bộ Công Thương cho rằng, với GDP tăng trung bình 6% trong giai đoạn 2010-2015, môi trường đầu tư Việt Nam đang hấp dẫn các nhà đầu tư nước ngoài, đặc biệt trong lĩnh vực công nghiệp thực phẩm với sự xuất hiện của nhiều nhà đầu tư lớn, nhiều thương hiệu lớn.

Không chỉ phát triển toàn diện từ nguyên liệu đến nhà máy chế biến, lĩnh vực công nghiệp thực phẩm còn hấp dẫn các nhà đầu tư nước ngoài với nhiều yếu tố như: Thị trường có sức tiêu thụ lớn, xu hướng tiêu dùng và gia tăng thu nhập ngày càng tăng. Lượng thực phẩm tiêu thụ bình quân đầu người năm 2015 tăng khoảng 17% và sẽ tăng khoảng trên 18% giai đoạn 2014-2019.

Bên cạnh đó, Việt Nam có nguồn nguyên liệu thô hết sức phong phú. Nhiều lĩnh vực trong ngành chế biến thực phẩm được hưởng ưu đãi về đầu tư như: sản xuất máy móc, công cụ, thiết bị phục vụ sản xuất nông lâm ngư nghiệp, diêm nghiệp, chế biến thực phẩm, thiết bị tưới tiêu, sản xuất, tinh chế thức ăn gia súc, xây dựng nâng cấp cơ sở giết mổ, bảo quản chế biến gia cầm...

Đặc biệt, dư địa về công nghiệp hỗ trợ trong ngành công nghiệp thực phẩm còn lớn. Ước tính đến năm 2020 mới chỉ có khoảng 1.000 DN phục vụ 45% nhu cầu trong nước. Ngành công nghiệp thực phẩm cũng có nhiều lợi thế về xuất khẩu. Hiện nhiều nước trên thế giới, trong đó có các thị trường lớn như EU, Hàn Quốc, Nhật Bản, Nga... đã cam kết cắt giảm và xóa bỏ nhiều dòng thuế với những mặt hàng thế mạnh của Việt Nam. Cùng với đó các hoạt động M&A sôi động trong lĩnh vực công nghiệp thực phẩm cũng đang tạo ra sức hút đối với các nhà đầu tư nước ngoài.

Thảo luận về các cơ hội thu hút đầu tư vào lĩnh vực công nghiệp thực phẩm các chuyên gia cho rằng, mặc dù có nhiều lợi thế nhưng ngành này vẫn còn nhiều hạn chế cần được khắc phục để tạo sức hút trong thu hút đầu tư.

Theo ông Lê Văn Bảnh, Cục trưởng Cục Chế biến nông lâm thủy sản và nghề muối, Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn, thời gian vừa qua, ngành nông nghiệp phát triển mạnh, xuất khẩu hàng năm đạt trên 30 tỷ USD các mặt hàng nông sản thực phẩm. Thị trường nội địa trên 92 triệu người, thị trường xuất khẩu ngày càng mở rộng với nhiều lợi thế ưu đãi về thương mại.

Theo ông Bảnh, mặc dù nông sản Việt Nam rất phong phú, đa dạng nhưng chúng ta mới chủ yếu xuất thô, chế biến sâu còn hạn chế. Bên cạnh đó tỉ lệ DN FDI tham gia vào lĩnh vực này còn rất ít chỉ khoảng 1%, DN tham gia vào sản xuất, chế biến cũng còn hạn chế, chủ yếu là sản xuất theo mô hình nông hộ.

Để khắc phục những điểm yếu này, Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn cũng đang đưa ra nhiều đưa ra ưu đãi trong thu hút đầu tư về tái chế biến nông nghiệp, đồng thời đưa ra đề án cánh đầu lớn, tập trung vùng sản xuất, sản xuất tập trung theo hợp tác, ưu tiên DN sản xuất chế biến trong nông nghiệp.

Ông Đặng Xuân Quang, Phó Cục trưởng Cục Đầu tư nước ngoài, Bộ Kế hoạch và Đầu tư cho biết, cho đến nay đầu tư vào lĩnh vực công nghiệp thực phẩm chế biến mới chỉ đạt 7,6 tỷ USD với 521 dự án, trong đó Singapore dẫn đầu với 1,8 tỷ USD, Hà Lan 1,2 tỷ USD, Nhận Bản 0,58 tỷ USD... đầu tư của các đối tác lớn còn hạn chế.

Thực tế cho thấy, phần lớn các hoạt động đầu tư nước ngoài ít gắn kết với vùng nguyên liệu. Các DN chưa quan tâm phát triển vùng nguyên liệu, trong khi đó nguyên liệu trong nước chưa đáp ứng được sản xuất của các DN FDI, phần lớn nguyên liệu vẫn phải nhập khẩu từ nước ngoài.

Để thúc đẩy FDI trong chế biến thực phẩm, theo các chuyên gia, các địa phương cần chủ động quy hoạch vùng nguyên liệu nông sản cho nhà đầu tư gắn với các hình thức chuyển giao quyền sử dụng đất từ nông dân sang nhà đầu tư trên cơ sở thỏa thuận theo quy định của Luật đất đai hiện hành.

Cùng với đó phải áp dụng công nghệ tiên tiến trong sản xuất nông lâm thủy sản để nâng cao chất lượng sản phẩm và phát triển logistic, hiện nay, lgistic kém đồng bộ làm giảm chất lượng nguyên liệu. Đặc biệt cần có “gói” ưu đãi riêng cho phát triển công nghiệp chế biến.

Hiện nay, ngành công nghiệp thực phẩm chế biến cũng chưa có các chính sách riêng về ưu đãi đầu tư. Các chính sách ưu đãi đầu tư cho lĩnh vực này mới chỉ nằm rải rác trong các chính sách nông nghiệp, nông thôn, tín dụng...Việc ưu đãi đầu tư cũng còn phụ thuộc vào các địa bàn được ưu đãi đầu tư...