Trung tâm WTO Việt Nam vừa công bố báo cáo tình hình cập nhập tiến trình đàm phán TPP.
Theo Trung tâm WTO, nông sản đang là một thách thức lớn trong quá trình đàm phán bởi cũng giống như trong hầu hết các đàm phán thương mại tự do khác, trong TPP, mở cửa thị trường nông sản là vấn đề đàm phán khó khăn.
Với đa số các nước, kể cả các nước có nền nông nghiệp phát triển, sản xuất nông sản vẫn được xem là lĩnh vực dễ bị tổn thương, gắn với thu nhập của nhóm dân cư tương đối đặc biệt (khu vực nông thôn) và do đó cần được hỗ trợ nhiều hơn các ngành phi nông sản khác.
Một trong những biện pháp hỗ trợ điển hình là bằng thuế quan. Trong TPP, vấn đề mở cửa, xoá bỏ hoàn toàn các dòng thuế đối với nông sản thậm chí còn khó khăn hơn với việc một số nước TPP nêu quan điểm cứng rắn về việc không mở cửa thị trường đối với một số nhóm nông sản quan trọng.
Ví dụ Nhật Bản đã tuyên bố rõ ràng về việc bảo vệ một số sản phẩm nông sản mà nước này coi là “thiêng liêng” và không thể nhượng bộ (thịt, sữa, đường, gạo và lúa mỳ). Hoa Kỳ thì khăng khăng giữ thị trường đường mặc dù Úc đã có nhiều chiến lược gây sức ép rất mạnh để nước này mở cửa...
Trong khi đó, là nước sản xuất nông nghiệp với nhiều sản phẩm nông sản nhiệt đới có sức cạnh tranh khá cao, Việt Nam có nhu cầu rất lớn trong việc tiếp cận thị trường các nước TPP, đặc biệt là Hoa Kỳ, Nhật Bản và các nước châu Mỹ.
So với tình hình chung về đàm phán mở cửa thị trường nông sản trong TPP thì Việt Nam có một số lợi thế nhất định: Nông sản Việt Nam là nông sản nhiệt đới, bổ sung chứ không cạnh tranh trực tiếp với nông sản sản xuất tại các thị trường mục tiêu.
"Đối với một số thị trường khó khăn, đặc biệt là Nhật Bản, Việt Nam lại đã có cam kết song phương ở mức độ tự do tương đối (ví dụ với Nhật Bản là Hiệp định hợp tác kinh tế toàn diện Việt Nam-Nhật Bản - VJEPA) nên việc đàm phán trong TPP hầu như có thể thừa hưởng cam kết đã có, việc mở cửa thêm cũng đơn giản hơn", Trung tâm WTO nhận định.
Theo đó, đối với các nước nhập khẩu, mở cửa thị trường thông qua loại bỏ thuế quan cho nông sản Việt Nam không đồng nghĩa với việc nông sản Việt Nam có thể bước vào thị trường đó.
Chẳng hạn, Hoa Kỳ duy trì một hàng rào kỹ thuật rất cao đối với nông sản nhập khẩu, bao gồm hàng rào ban đầu cho loại nông sản được phép vào thị trường này (cho tới nay mới chỉ có 3 loại quả của Việt Nam được phép nhập khẩu vào Hoa Kỳ, bao gồm thanh long, chôm chôm và gần đây nhất là vải, nhãn) và hàng rào cho mỗi lô hàng nông sản nhập khẩu (khu vực trồng phải được gắn mã và quản lý, quy trình kỹ thuật chăm sóc trước thu hoạch đảm bảo tiêu chuẩn, thủ tục chiếu xạ trước khi xuất khẩu...).
Do đó, đối với một số nước nhập khẩu, việc dỡ bỏ hàng rào thuế quan đối với nông sản Việt Nam không phải quá khó khăn.
Trung tâm WTO nhận định việc đàm phán nông nghiệp giữa Nhật Bản và Hoa Kỳ nếu đạt được kết quả tốt thì cũng như các nước TPP khác, Việt Nam cũng có thể được hưởng lợi. Theo suy đoán là nếu hai nước này mở cửa thị trường cho nhau thì cũng có thể/buộc phải mở cửa thị trường ở mức tương đương cho các nước khác.
Theo Bạch Dương
NDH