Giá cả tăng đã buộc các chính phủ khắp khu vực cắt giảm trợ cấp về nhiên liệu mà họ đã cung cấp từ lâu. Nhưng điều này lại làm tiêu tan gần như hầu hết mọi nỗ lực mà họ cũng cố gắng từ lâu để kiềm chế lạm phát. Đây chính lại là điểm bắt đầu của một vòng tròn luẩn quẩn: trợ giá nhiên liệu - lạm phát.
Phong trào cắt giảm bắt buộc
"Cơn sốt" giá nhiên liệu đang đe dọa các nền kinh tế toàn cầu. Tại châu Á, các nước và vùng lãnh thổ như Philippine, Đài Loan, Indonesia, Thái Lan đã quyết định tăng giá nhiên liệu, gây khó khăn cho tầng lớp lao động có thu nhập thấp và những đối tượng công nhân vẫn nhận đồng lương cố định. Ấn Độ đã nhích giá nhiên liệu mới cao hơn đôi chút, trong khi Trung Quốc cũng tăng giá xăng và dầu điêden lên hơn 18% chỉ vài ngày sau khi tuyên bố cố giữ mức giá cũ cho đến ngày khai mạc Đại hội Olympic Bắc Kinh.
Ông Mark Thirlwell - Giám đốc Chương trình kinh tế quốc tế tại Viện Nghiên cứu chính sách quốc tế Lowy ở Australia, nhận định những cắt giảm trợ cấp chắc chắn sẽ xảy ra trong tình hình giá dầu giữ giá ở mức hơn 130 USD/thùng. Theo ông Thirlwell, một trong những phương cách mà chính phủ các nước đang áp dụng để giảm tác hại của giá cả tăng cao là trợ giá. Tuy nhiên vật giá cứ ngày càng leo thang tới mức ngân sách không kham nổi vì bị thâm hụt. "Phản ứng đầu tiên của họ trong nhiều trường hợp là dùng trợ cấp để xoa dịu tác động của giá nhiên liệu và thực phẩm cao. Tuy nhiên, nếu tình hình này kéo dài lâu hơn nữa đối với các sản phẩm này, thì gánh nặng tài chính và lạm phát ngày càng trở nên nặng nề hơn", ông nói.
Vấn đề đối với rất nhiều chính phủ khu vực là về phần lớn lạm phát là một vấn đề toàn cầu, chứ không hạn chế trong địa phương. Nhu cầu dầu cao trên thế giới, trong khi nguồn cung gặp nhiều tắc nghẽn và chính sách tiền tệ quốc tế, tất cả đều đẩy cao giá dầu. Giá lương thực, thực phẩm cũng tăng vọt vì cung không đáp ứng được cầu. Một trường hợp điển hình là tại Malaixia, lãnh đạo chính phủ mới đây đã tăng giá xăng dầu lên 41% sau khi phải chi một ngân khoản lên tới 17 tỉ USD để trợ cấp nhiên liệu.
Giải bài toán phụ
Chính phủ Thái Lan đã phải chấp nhận bù lỗ khi ra quyết định giảm giá bán dầu diesel sau khi nghiệp đoàn xe buýt đình công trong vòng 24 giờ vì không được phép tăng giá vé. Mặc dù giá nhiên liệu có giảm chút ít, đời sống của người dân lao động ở Bangkok vẫn vô cùng khó khăn vì buôn bán ế ẩm, cửa hàng vắng khách.
Tại Hàn Quốc, chính phủ đã thông qua kế hoạch giảm thuế xăng dầu và khí hóa lỏng để hỗ trợ những đối tượng thu nhập thấp và các doanh nghiệp tư nhân, đồng thời giúp giữ ổn định ngành vận tải công cộng, khuyến khích ngành công nghiệp sản xuất xe hơi duy trì hoạt động. Quyết định này được đưa ra sau khi Nghiệp đoàn lái xe vận tải đã cảnh báo đình công đồng loạt nếu nhà nước không hạ thấp thuế xăng dầu. Quyết định này sẽ tiêu tốn hơn 10 tỷ USD ngân quỹ của chính phủ trong vòng một năm tới.
Ở Ấn Độ, các chính khách đang dồn nỗ lực tuyệt vọng để kiềm chế lạm phát, hiện nay đang ở mức cao kỷ lục so với 7 năm qua. Nếu các nỗ lực này thất bại, thì điều có phần chắc sẽ xảy ra là giới cử tri sẽ dùng lá phiếu để nói lên nỗi bất bình của họ đối với giới lãnh đạo trong các cuộc tổng tuyển cử năm tới. Theo dự kiến, số tiền chính phủ Ấn Độ phải chi ra cho các khoản trợ cấp nhiên liệu có thể lên đến gần 60 tỉ đôla trong năm nay bởi vì giá bán lẻ được duy trì ở mức thấp hơn nhiều so với tổn phí của dầu mỏ.
Indonesiaa đã tăng giá nhiên liệu bán lẻ lên 30% hồi tháng trước. Rất nhiều người, kể cả giới lãnh đạo chính phủ, đều hy vọng rằng tình hình sẽ sắp sửa cải thiện. Thế nhưng ông Thirlwell, như nhiều nhà phân tích khác, đã khuyến cáo chớ nên trông đợi lạm phát sẽ chậm lại. Ông Thirwell nói: "Về lâu về dài, giá cả cao sẽ tác động đến mức cung, và chúng ta sẽ thấy giá cả rất cao hiện nay giảm bớt đôi chút. Nhưng còn vô số những nghi vấn được đặt ra trong trường hợp có bất cứ sự gián đoạn nào đối với mức cung, nguy cơ giá cả lại tăng vọt thêm một lần nữa".
Ngân hàng Phát triển châu Á (ADB) cho rằng với việc tỷ lệ lạm phát vượt quá mức dự đoán ban đầu khoảng 5,1%, mức tăng trưởng kinh tế mà các nước trong khu vực đạt được từ 20 năm qua có thể sẽ tan thành mây khói. Giám đốc Thirlwell cũng thừa nhận là dù tình hình chưa đến nỗi bi đát, song vấn đề quả là đáng lo nếu như giá các nhu yếu phẩm và nhiên liệu cứ tiếp tục tăng./.
(DDDN)