Việt Nam được xếp hàng thứ 5 của thế giới về xuất khẩu sản phẩm chè. Thứ bậc trên thương trường quốc tế không thay đổi nhưng từ quý 3 đến nay, chè xuất khẩu đang bị "mất mùa” cả về số lượng cũng như giá trị. Tổng giá trị xuất khẩu chè của tháng 10 chỉ đạt 18 triệu USD, giảm gần 30% so với tháng 8 và so với tháng 9 giảm hơn 10%.
Cây chè được trồng ở hầu hết các địa phương nhưng chè công nghiệp tập trung chủ yếu ở Thái Nguyên, Lâm Đồng, Tuyên Quang... Cả nước hiện có gần 700 nhà máy chế biến chè, ngoài ra còn có vô số cơ sở chế biến chè thủ công của hộ gia đình. Tính bình quân trong 1 năm mỗi nhà máy chế biến chè chỉ tạo ra gần 200 tấn sản phẩm xuất khẩu. Số lượng nhà máy "mọc” ra tràn lan, công suất thấp, hiệu quả hoạt động rất hạn chế - đó là "chuyện thường ngày” đang diễn ra đối với ngành công nghiệp chế biến chè xuất khẩu.
Từ trước đến nay sản phẩm chè xuất khẩu chỉ "luẩn quẩn” với thị trường truyền thống như Nga, Pakistan, Đài Loan, Mỹ... Gần đây các "cường quốc” xuất khẩu chè (như Srilanka, Ấn Độ...) mở rộng "lấn sân” thị trường truyền thống của Việt Nam vì thế chè Việt Nam xuất khẩu càng trở nên bất lợi. Giá bán chỉ ở mức thấp nhưng chè Việt Nam vẫn lép vế so với nhiều nước. Việt Nam xuất khẩu 1 kg chè chỉ thu được bình quân 1,6 USD, trong khi 1 kg chè của Srilanka xuất khẩu có mức giá 3,3 USD. Trong cùng thời điểm, chè Việt Nam xuất khẩu có mức giá hơn 50% giá xuất khẩu của Kenya. Số đông khách hàng tiêu dùng chè là người khó tính, họ chấp nhận mua chè ngon với giá cao, chè chất lượng thấp dễ trở thành "hàng ế” trên thương trường. Với phẩm cấp như hiện nay, chè Việt Nam từng bước bị thu hẹp thị phần là điều khó tránh khỏi.
Cao su, gạo, hạt tiêu... nói chung là nhóm nông sản xuất khẩu bội thu cả về số lượng cũng như giá trị. Riêng sản phẩm chè xuất khẩu đang ở trong chiều hướng ngược lại. Cây chè không hề có lỗi, nguyên nhân của tình trạng nói trên thuộc về chủ quan. Chất lượng sản phẩm chè chỉ được nâng cấp với sự hợp lực của các nhà có liên quan mật thiết: nhà nông, doanh nghiệp, nhà khoa học, nhà quản lý.
(ĐĐK)