Thành lập Orec không phải là ý tưởng mới. Mấy năm qua, thỉnh thoảng nó lại được nêu lên. Tình trạng giá dầu tăng cao chưa từng có và khan hiếm lương thực trên thế giới hiện nay đang đặt đề xuất này thành chương trình nghị sự của các nước liên quan.
Thế giới không thiếu các tổ chức lập ra để bảo vệ lợi ích các nước xuất khẩu các mặt hàng chủ lực. Opec là một tổ chức quan trọng, lũng đoạn giá dầu thế giới. Nga và một số nước vừa qua đề xuất ý tưởng thành lập tổ chức các nước xuất khẩu khí đốt, chưa thành tựu.
Tháng trước, Chính phủ Thái Lan đề xuất ý tưởng thành lập Orec. Nhưng Hội các nhà xuất khẩu gạo Thái Lan không tán thành việc lập Orec, cho là “không khả thi”. Nhật báo Bangkok Post đăng xã luận, cho rằng ý tưởng này vừa không có lợi xét từ việc xuất khẩu gạo, vừa bất lợi cho hình ảnh đạo lý Thái Lan trên trường quốc tế, vì nó đánh vào dạ dày người nghèo trên thế giới. Nó cũng khó mang lại cho Thái Lan tiếng nói trọng lượng hơn hay vai trò lãnh đạo thực chất gì trên thế giới giữa các nước sản xuất và tiêu thụ gạo.
Gạo không phải là dầu khí. Dầu khí nằm dưới lòng đất. Gạo nằm trong kho, có thể mục nát nếu bị găm lâu chờ giá cao. Cả khu vực Đông Nam Á năm ngoái sản xuất khoảng hơn 170 triệu tấn gạo, xuất khẩu mười mấy triệu tấn. Sản lượng khiêm tốn trên thị trường gạo thế giới. Tình trạng độc quyền giá gạo có thể kích thích các nước khác đẩy mạnh sản xuất gạo, đẩy giá gạo xuống thấp, chứ dễ gì mà kiểm soát.
Giá gạo liên quan đến nhiều yếu tố, có thể phức tạp hơn nhiều so với mở đóng van dầu. Ấn Độ, nước xuất khẩu gạo thứ 3 thế giới, cho đến nay không mặn mà với ý tưởng Orec. Các nước khác cũng đang cân nhắc lợi hại.
Một ý tưởng tốt đi vào cuộc sống, nhiều khi cần chờ thời. Năm ngoái, lần đầu tiên 1/2 dân số thế giới sống ở thành thị. Nhu cầu lương thực, thực phẩm chỉ có tăng, chứ không giảm. Vì người sinh, đất không sinh. Điều có thể dự đoán được là nông nghiệp sẽ có tương lai vững vàng trong đời sống kinh tế thế giới. Nhưng các ngành nghề nông nghiệp phát triển như thế nào, ở mức độ đáng kể, vẫn phụ thuộc vào sự điều tiết của thị trường, trong đó, gạo chỉ là một yếu tố.