Quản lý thuốc lá thế hệ mới: Kinh nghiệm từ các nước

Mới đây nhất, Trung Quốc chính thức áp dụng Luật độc quyền ngành thuốc lá hiện hành để quản lý thuốc lá điện tử và các sản phẩm thuốc lá thế hệ mới. Việc Trung Quốc - thị trường tiêu thụ lớn nhất thế giới, đã tiếp nối các quốc gia khác như Mỹ, Anh, Nhật Bản… đã đưa thuốc lá điện tử và các loại thuốc lá thế hệ mới khác vào quản lý dưới Luật độc quyền ngành thuốc lá hiện hành cho thấy tính cấp thiết của việc chấm dứt tình trạng buông lỏng quản lý mặt hàng này. Các giải pháp giảm tác hại thay thế đã dần phổ biến và được chấp nhận bởi các chính phủ trên toàn cầu.

Các công ty hiện đang kinh doanh, sản xuất thuốc lá điện tử ở Trung Quốc phải có giấy phép và đáp ứng các tiêu chuẩn quốc gia để đăng ký với cơ quan quản lý và kinh doanh hợp pháp để kiểm soát liều lượng nicotin, các hóa chất được thêm vào dung dịch thuốc lá điện tử và mức độ nguy hại của sản phẩm. Theo đó, một nền tảng quản lý thống nhất có tính chất quốc gia cho việc mua bán thuốc lá điện tử sẽ được thiết lập. Tất cả các doanh nghiệp bán buôn và bán lẻ muốn được cấp phép phải thông qua những tiêu chuẩn trong hệ thống quản lý này.

Tại Nhật Bản, hướng tiếp cận kết hợp đối với các quy định về thuốc lá thế hệ mới được áp dụng, thuốc lá điện tử có chứa nicotin được Bộ Y tế quy định và được xem như một loại dược phẩm. Còn thuốc lá làm nóng được xếp vào nhóm này vì các nguyên liệu của chúng được làm từ cây thuốc lá và được Bộ Tài chính kiểm soát.

Việc phân loại được Cục quản lý Thực phẩm và Dược phẩm Mỹ (FDA) chú trọng, mặc dù tất cả các sản phẩm này đều được đưa vào Luật kiểm soát Liên bang thông qua phán quyết mở rộng quyền hạn của FDA đối với tất cả các sản phẩm thuốc lá. Quá trình xét duyệt sản phẩm thuốc lá cho phép FDA đánh giá các nhân tố quan trọng như thành phần, thiết kế sản phẩm và nguy cơ đối với sức khỏe, cũng như mức độ thu hút đối với thanh thiếu niên và người không hút thuốc.

Tại Nga, các cơ quan quản lý liên tục theo dõi, điều chỉnh và ban hành những dự luật dành riêng cho thuốc lá hun nóng và thuốc lá điện tử. Năm 2016, một chương trình đặc biệt được thực hiện với mục đích kiểm tra loại thuốc lá không cháy. Các nghiên cứu tập trung vào tác động từ thuốc lá thế hệ mới tới sức khỏe người dùng.

Châu Âu cũng là một trong những thị trường sớm có các quy định liên quan đến quản lý và kinh doanh thuốc lá hun nóng. Đơn cử tại Anh, lệnh cấm hút thuốc lá truyền thống ban hành vào cuối những năm 2000 được xem là kỷ nguyên mới của thuốc lá thế hệ mới.

Tại Việt Nam, thuốc lá thế hệ mới đang tràn lan trên mạng, thậm chí công khai trên một số trang thương mại điện tử. Gần đây nhất, thuốc lá điện tử lậu còn tràn vào trong học đường với nhiều biến tướng về hình dáng, mùi vị, đồng thời được quảng cáo như là sản phẩm sành điệu. Bên cạnh đó, thiệt hại do thất thoát thuế từ nguồn hàng buôn lậu gây ra cũng như chi phí tiêu hủy sản phẩm là không kể hết.

Do vậy, việc quản lý sớm thuốc lá thế hệ mới là việc làm cần thiết nhằm tránh những hệ lụy đáng tiếc từ những hoạt động biến tướng bất hợp pháp này. Các chuyên gia cho rằng, hoàn toàn có thể quản lý trước sản phẩm thuốc lá làm nóng, vì đó là sản phẩm thuốc lá khác theo định nghĩa của Luật Phòng chống tác hại của thuốc lá.

Với sản phẩm này, việc nghiên cứu khoa học hoặc nghiên cứu đánh giá tác động lên cộng đồng có thể cân nhắc tham chiếu từ các quốc gia tiên tiến hay các tổ chức y tế thế giới để rút ngắn thời gian và tiết kiệm chi phí cũng giảm gánh nặng quản lý chồng chất cho các cơ quan chức năng. Đây cũng sẽ là nền tảng để tiếp tục nghiên cứu xây dựng biện pháp quản lý phù hợp cho tất cả các sản phẩm thuốc lá thế hệ mới còn lại nhằm giảm thiểu tác hại khói thuốc lá, bảo vệ sức khỏe cộng đồng.