Đã một tháng qua kể từ ngày Thông tư số 03 có hiệu lực. Hãy nhìn lại tác động của Thông tư số 03 đến tình hình sản xuất tôm trong nước và XK mặt hàng tôm sang thị trường Nhật Bản trong khoảng thời gian này...
Ngay sau khi Bộ NN&PTNT cấm sử dụng Enrofloxacin trong sản xuất, kinh doanh thủy sản, tình trạng sử dụng hóa chất này trong nuôi tôm đã được cải thiện đáng kể. Quy định cấm sử dụng Enrofloxacin trong nuôi tôm nói riêng và nuôi thủy sản nói chung hiện đang được thực hiện khá nghiêm ngặt và nhận được nhiều phản hồi rất tích cực từ những người nuôi tôm quy mô lớn.
Mặc dù quy định cấm sử dụng Enrofloxacin có hiệu lực từ ngày 1/3/2012 nhưng ngay từ giữa tháng 1/2012 – thời điểm ban hành Thông tư số 03/2012/TT-BNNPTNT ngày 16/1/2012 của Bộ NN&PTNT về việc bổ sung các chất Cypermethrin, Deltamethrin và Enrofloxacin vào Danh mục hóa chất, kháng sinh cấm sử dụng trong sản xuất, kinh doanh thủy sản và cả trước đó, nhiều người nuôi đã không sử dụng chất này vì đã có sự khuyến cáo từ chính các DN thu mua tôm trong nước.
Kết quả là, theo thông tin cảnh báo mới đây nhất của Nhật Bản, trong tháng 3 chỉ duy nhất có 1 lô tôm của Việt Nam bị phát hiện nhiễm Enrofloxacin. Kết quả này đã phản ánh những nỗ lực của cả DN, người nuôi tôm và các cơ quan quản lý thời gian qua trong việc đẩy mạnh công tác kiểm soát dư lượng Enrofloxacin ở tôm nguyên liệu cũng như sản phẩm XK.
Trong khi đó, số liệu mới nhất của Hải quan Việt Nam cho thấy, XK tôm sang Nhật Bản 2 tháng đầu năm nay đạt 67,544 triệu USD, tăng gần 12% so với cùng kỳ năm ngoái, trong đó tháng 2/2012 đạt 34,9 triệu USD, tăng 50% so với cùng kỳ năm 2011 và tăng so với 32,6 triệu USD của tháng 1/2012.
Đây là một tín hiệu đáng mừng đối với các DN XK tôm sang thị trường Nhật Bản cũng như ngành tôm của Việt Nam nói chung. Và như vậy, sau một thời gian dài, những cố gắng của DN, người nuôi tôm và cơ quan quản lý nhà nước nhằm kiểm soát chất Enrofloxacin trong sản xuất, kinh doanh thủy sản đã bước đầu có kết quả, hình ảnh một sản phẩm tôm Việt Nam trên thị trường Nhật Bản đạt chất lượng an toàn vệ sinh thực phẩm đã được khôi phục.
Các DN XK tôm cho biết, cơ quan chức năng của Nhật Bản kiểm tra rất gắt gao tôm Việt Nam trước khi nhập hàng vào nước họ. Đồng thời, các nhà NK cũng chỉ NK tôm của Việt Nam sau khi kiểm tra mẫu thử tại các phòng thí nghiệm tư nhân tại Nhật Bản và nếu phát hiện dư lượng Enrofloxacin, ngay lập tức hàng sẽ bị trả về cho dù có chứng thư của cơ quan thẩm quyền Việt Nam. Đáng chú ý, thiệt hại do hàng bị trả về là rất lớn và DN là người gánh chịu tất cả! Hơn thế nữa, DN XK tôm sẽ bị mất uy tín khi bị nêu tên trong hệ thống cảnh báo của Nhật Bản. Chính vì vậy, các DN hết sức thận trọng khi xuất hàng sang Nhật Bản và chỉ khi nào DN đảm bảo 100% lô hàng tôm không bị nhiễm Enrofloxacin mới dám XK sang thị trường này.
Giá trị XK tôm chiếm tỷ lệ cao nhất trong tổng giá trị XK thuỷ sản của cả nước và Nhật Bản hiện vẫn là thị trường lớn nhất NK tôm của Việt Nam. Trong khi đó, sức mua tại các thị trường NK chủ yếu khác là Châu Âu và Mỹ hiện đang suy giảm. Ngoài ra, nguồn cung tôm dồi dào từ Ấn Độ và Trung Mỹ, sản lượng khai thác tôm vịnh Mêhicô tăng... đã kéo giá NK tại các thị trường trên giảm mạnh.
DN XK thủy sản nói chung và DN XK tôm nói riêng đang gặp rất nhiều khó khăn từ vốn, nguyên liệu sản xuất, nhân công, phí vận chuyển cho đến thị trường XK. Vì vậy, việc DN hiện phải gánh thêm khoản phí kiểm tra chỉ tiêu dư lượng Enrofloxacin trong 100% lô hàng tôm nuôi XK sang Nhật Bản theo Quyết định số 2654 của Bộ NN và PTNT ban hành cuối tháng 10/2011 đã gây thêm khó khăn cho DN, trong khi việc kiểm tra này chỉ giải quyết “phần ngọn” và không thật sự hiệu quả, đặc biệt là sau khi “cái gốc” của vấn đề là việc cấm sử dụng Enrofloxacin trong sản xuất, kinh doanh thủy sản được nêu trong Thông tư số 03 của Bộ NN và PTNT ban hành đầu năm nay và đã chứng tỏ hiệu quả ngay tức thì như đã được phản ánh trong hệ thống cảnh báo của Nhật Bản.