Tồn kho tăng đột biến
Báo cáo tài chính quý 2/2021 của Công ty CP Tập đoàn Hòa Phát (HPG) ghi nhận con số tồn kho tăng gấp rưỡi so với hồi đầu năm, ở mức xấp xỉ 39.867 tỷ đồng. Trong đó, tồn kho nguyên liệu, vật liệu chiếm tỷ trọng lớn nhất, đạt 18.765 tỷ đồng, tăng 58%; tồn kho thành phẩm cũng tăng 49%, lên mức 8.182 tỷ đồng.
Hàng tồn kho của Công ty CP Thép Nam Kim (NKG) tại thời điểm cuối tháng 6/2021 cũng gấp 2,5 lần so với đầu năm, ở mức 5.958 tỷ đồng. Tập trung chủ yếu ở hàng thành phẩm (3.100 tỷ đồng, tăng 86%) và nguyên liệu, vật liệu (1.886 tỷ đồng, gấp 7,4 lần hồi đầu năm).
Tại Công ty CP Tập đoàn Hoa Sen (HSG), báo cáo tài chính quý 3 niên độ tài chính 2020-2021 cũng cho thấy tồn kho tại thời điểm cuối tháng 6/2021 của HSG lên tới 11.712 tỷ đồng, cao gấp đôi so với thời điểm 1/10/2020. Điều này khiến cho tỷ trọng hàng tồn kho trên tổng tài sản tăng mạnh từ 31% lên 46%. Trong số này, nguyên vật liệu tăng gần 400%, đạt 5.650 tỷ đồng; thành phẩm tăng gấp đôi, lên mức 3.440 tỷ đồng.
Tương tự, tại thời điểm cuối tháng 6, hàng tồn kho của Công ty CP Đầu tư thương mại SMC cũng tăng 126% so với đầu năm, lên mức 4.081 tỷ đồng. Tại Công ty CP Thép Pomina, tồn kho cũng tăng 74%, lên lên 3.909 tỷ đồng.
Hiện tượng tăng đột biến về giá trị hàng tồn kho này được các chuyên gia của của Công ty Chứng khoán HSC lý giải chủ yếu là do giá nguyên liệu đầu vào là HRC và giá thép thành phẩm tăng mạnh trong thời gian qua. Tuy nhiên, nhìn vào bảng cân đối kế toán của các DN có thể thấy, giá trị tồn kho tăng mạnh đã khiến cho tỷ trọng hàng tồn kho trên tổng tài sản của các DN cũng tăng vọt. Diễn biến của giá thép trong thời gian tới sẽ ảnh hưởng lớn tới hiệu quả kinh doanh của các DN thép. Nếu giá thép tiếp tục đi lên, các DN sẽ lãi lớn, nhưng nếu giá thép đi xuống, DN sẽ chịu rủi ro.
Có đáng lo?
Trong quá khứ, đã có những thời điểm mức tồn kho của các DN thép tăng lên mức cao. Cụ thể, tỷ lệ hàng tồn kho trên tổng tài sản của HSG từng đạt mức cao nhất là 42% vào quý 4/2017 và quý 2/2018. Sau đó, giá HRC giảm từ 673 USD/tấn xuống còn 536 USD/tấn đã khiến biên lợi nhuận gộp của DN này giảm về 0% trong quý 4/2018 và quý 1/2019. Tại cùng thời điểm đó, NKG cũng có tỷ trọng hàng tồn kho trên tổng tài sản đạt mức đỉnh 40% và cũng gặp phải kịch bản tương tự như HSG.
Hiện tại tỷ trọng này đang ở mức trên 46% tại HSG và 42% tại NKG. Tuy nhiên, theo ông Nguyễn Đăng Thiện, Công ty Chứng khoán Mirae Asset, ở thời điểm hiện tại, rủi ro này đã được giảm thiểu đáng kể khi mảng xuất khẩu vốn chiếm 35-40% doanh thu đã được xác định giá hợp đồng trước 3-4 tháng. Tuy nhiên, ông Thiện vẫn đánh giá việc gia tăng quá nhanh tỷ lệ đầu cơ hàng tồn kho là rủi ro lớn trong quý 4/2021 và quý 1/2022 trong bối cảnh Trung Quốc có các biện pháp tác động giảm giá quặng sắt.
Công ty Chứng khoán HSC cũng nhận định, dù giá trị tăng rất mạnh, song mức tồn kho hiện tại của NKG chỉ tương đương với 12,5 tuần sản xuất – mức khá hợp lý so với 15 tuần sản xuất mà công ty duy trì vào thời điểm cuối quý 2/2020. Cùng với đó, việc ký hợp đồng kỳ hạn gối đầu với tỷ suất lợi nhuận được đảm bảo cho các đơn hàng xuất khẩu giúp cho mức hàng tồn kho cao của NKG không đáng lo ngại.
Tuy nhiên, vẫn sẽ có những rủi ro nhất định. Cụ thể, tại thị trường trong nước, theo ông Thiện, với việc giá nguyên vật liệu xây dựng tăng mạnh trong thời gian qua, nhiều DN đã phải tạm hoãn thi công để chờ quyết định bù trừ giá vật tư, khiến cho tiến độ có thể chậm hơn 6-18 tháng. Thêm vào đó, dịch Covid-19 bùng phát trở lại đã khiến các hoạt động xây dựng tê liệt ở miền Nam kể từ tháng 6 và chưa có dấu hiệu kết thúc. Điều này sẽ ảnh hưởng lớn tới sức tiêu thụ thép ở thị trường trong nước.
Trong bối cảnh đó, xuất khẩu đang là cứu cánh cho các DN. Qua làm việc với HSG, Công ty Chứng khoán HSC tiết lộ, giá xuất khẩu của các hợp đồng mà HSG đã ký cho kỳ giao hàng từ tháng 7/2021 đến hết tháng 11/2021 ở mức cao hơn so với mức giá xuất khẩu trong giai đoạn 9 tháng trước đó. Xu hướng này phản ánh nhu cầu tại châu Âu và Bắc Mỹ tiếp tục tăng mạnh. Do đó, tỷ suất lợi nhuận xuất khẩu của HSG được dự báo sẽ tăng trong thời gian tới cùng với việc cơ cấu sản phẩm cải thiện, bất chấp ảnh hưởng tiêu cực từ việc nhu cầu trong nước giảm.
Tuy nhiên, nhiều nhận định cũng chỉ ra rằng, nguồn cung thép trên thế giới đã bắt đầu hồi phục trở lại. Do đó, dự báo giá thép sẽ dần trở về mức trung bình trong dài hạn. Thực tế, từ tháng 7/2021, giá thép trong nước đã bắt đầu giảm sau 4 tháng tăng liên tục kể từ tháng 2/2021, tuy nhiên, vẫn ở mức cao hơn rất nhiều so với cùng kỳ năm trước. Trên thị trường thế giới, giá thép cũng có xu hướng giảm từ khoảng đầu tháng 6 đến nay.