Khó khăn trong xuất khẩu trái cây tươi

Từ đầu năm 2011, nhiều nước châu Âu đã tạm ngưng nhập khẩu trái cây tươi không đạt tiêu chuẩn Global GAP (tiêu chuẩn toàn cầu về chất lượng, an toàn và truy nguyên được nguồn gốc). Tình trạng trên đã khiến giá một số loại trái cây giảm mạnh. Nhiều doanh nghiệp (DN) bị trả hàng về phải đem bán giá rẻ hơn ở thị trường trong nước hoặc trông chờ xuất tiểu ngạch sang Trung Quốc.

Không chỉ có bưởi, nhiều loại trái cây khác cũng vướng rào cản Global GAP khi xuất khẩu sang châu Âu. Ông Huỳnh Hồng Ửng, chủ nhiệm HTX thanh long Chợ Gạo (Tiền Giang), cho biết thanh long chính vụ năm 2011 sắp bắt đầu thu hoạch rộ. Tuy nhiên thương lái chỉ mua để xuất tiểu ngạch sang Trung Quốc và tiêu thụ nội địa. Khách hàng châu Âu cũng muốn nhập khẩu thanh long Chợ Gạo nhưng yêu cầu phải có chứng nhận Global GAP.

Tiến sĩ Nguyễn Minh Châu, viện trưởng Viện Cây ăn quả miền Nam, cho biết vùng chuyên canh thanh long Chợ Gạo có khoảng 3.000ha, trong đó có trên 100ha đã canh tác theo tiêu chuẩn Global GAP dưới sự hướng dẫn của viện. Tuy nhiên do thiếu kinh phí nên chưa mời đơn vị thẩm định, chứng nhận được.

Tại chợ đầu mối trái cây Vĩnh Kim (Tiền Giang), từ sau tết đến nay giá bưởi giảm tới 10.000 đồng/kg, có lúc xuống chỉ còn 18.000 đồng/kg do chỉ tiêu thụ trong nước. Giá giảm, tiêu thụ ít nên dẫn đến tình trạng tới vụ thu hoạch mà không bán được.

Ngày 20-3, ông Trần Văn Sang, chủ nhiệm HTX bưởi năm roi Mỹ Hòa (Vĩnh Long), cho biết hiện nay không phải là vụ chính của bưởi năm roi nên sản lượng thu hoạch không lớn. Tuy nhiên, vì bưởi năm roi của HTX có “giấy thông hành” Global GAP nên vẫn có đơn đặt hàng. Ngày 19-3 HTX mới xuất sang châu Âu một container 25 tấn. Tuần tới sẽ xuất tiếp một container nữa.

Ông Nguyễn Xuân Huy, giám đốc Công ty TNHH chế biến nông sản Long Giang (Tiền Giang), cho biết do không đáp ứng tiêu chuẩn Global GAP để xuất khẩu sang châu Âu nên nhãn của VN chỉ trông chờ thị trường nội địa và Trung Quốc.

Tuy nhiên từ sau tết đến nay Trung Quốc cũng hạn chế mua nhãn VN vì cho rằng chất lượng, mẫu mã đều không đạt. Vì thế giá nhãn từ 20.000 đồng/kg hồi sau tết đã lao dốc còn 12.000 đồng/kg (loại đẹp) nhưng cũng rất khó bán.

Tại vùng chuyên canh vú sữa Tiền Giang, nông dân cũng buồn so vì giá giảm chóng mặt, hiện giá chỉ còn ở mức 15.000 đồng/kg, bằng 1/3 so với hồi tết. Ngay cả vú sữa canh tác theo tiêu chuẩn Global GAP cũng chỉ ở mức 25.000-27.000 đồng/kg vì sản lượng không nhiều, chủ yếu tiêu thụ trong nước.

Tiến sĩ Nguyễn Minh Châu nói ông rất sốt ruột khi thấy trái cây VN cứ loay hoay trên sân nhà và một số thị trường châu Á. Ông nói: “Chỉ có xuất khẩu sang châu Âu thì giá trị trái cây VN mới được nâng cao, nông dân và DN mới có nhiều lợi nhuận. Bởi nếu chúng ta cứ dựa vào thị trường dễ tính hoài thì nông dân sẽ thiệt thòi mãi thôi”.

Theo ông Châu, hiện nay thị trường châu Âu rất ưa chuộng các loại trái cây nhiệt đới của VN như bưởi, chuối, khóm, đu đủ, thanh long, xoài... nhưng do là thị trường cao cấp nên việc họ đòi hỏi phải có tiêu chuẩn Global GAP là đương nhiên. Vấn đề là Nhà nước phải hỗ trợ nông dân tổ chức sản xuất theo tiêu chuẩn này; hỗ trợ luôn cả kinh phí để chứng nhận, mở rộng diện tích và tiêu thụ sản phẩm.

Chủ tịch UBND tỉnh Tiền Giang cho biết tiến độ chuyển hướng sản xuất trái cây theo tiêu chuẩn Việt GAP và Global GAP ở tỉnh thời gian qua khá chậm dù đây là địa phương tiên phong trên lĩnh vực này.

Tại “vương quốc” cây ăn trái Bến Tre, Chủ tịch UBND tỉnh cũng đã chỉ đạo tập trung xây dựng nhiều mô hình canh tác theo tiêu chuẩn Việt GAP và Global GAP đối với bưởi da xanh, nhãn, chôm chôm, sầu riêng, măng cụt...