Lần đầu tiên kể từ tháng 12/2019, gạo 5% tấm xuất khẩu của Châu Á giảm xuống dưới ngưỡng 400 USD/tấn, trong bối cảnh chênh lệch giá giữa các xuất xứ thu hẹp về mức thấp nhất kể từ tháng 4/2018, khi các nhà xuất khẩu của Thái Lan, Việt Nam và Pakistan đều hạ giá bán để cạnh tranh với gạo Ấn Độ.
Theo dữ liệu của S&P Global Platts, cách đây một tháng, giá gạo 5% tấm xuất khẩu của Ấn Độ vẫn còn cao hơn 400 USD/tấn, và hồi cuối tháng 3/2021 thậm chí một số xuất xứ còn trên 500 USD/tấn.
gia gao chau a dong loat giam

Giá gạo châu Á

Hàng năm, giá gạo Châu Á thường giảm vào khoảng tháng 6 – 8. Năm nay, giá gạo đang giảm do nhiều lý do khác nhau. Tại Pakistan, các nhà xuất khẩu tìm cách dọn kho trước khi bước vào vụ thu hoạch, từ cuối tháng 8. Trong khi đó, cả Thái Lan và Việt Nam đều đang thu hoạch lúa trái vụ; và Ấn Độ cũng vừa kết thúc vụ lúa rabi trái vụ. Nội tệ giảm giá cũng góp phần làm giảm giá gạo xuất khẩu của Ấn Độ và Thái Lan.
Năm nay, ngoài việc giá gạo đang giảm theo mùa vụ thì một trong những nguyên nhân chính dẫn đến sự “sụp đổ” giá gạo gần đây chính là tác động tiêu cực của COVID-19 với những khó khăn mà đại dịch gây ra cho việc vận chuyển, như thiếu container hay đứt gãy chuỗi cung ứng.
Nhiều nhà xuất khẩu gạo Châu Á gần đây cho biết nhiều khách hàng của họ biện minh cho việc không mua gạo là do cước phí vận tải chứ không phải do giá FOB.
Nhiều tháng nay, rất khó để tìm được tàu chở hàng do nhu cầu cao trong khi nguồn cung thấp. Ngay cả khi tìm được tàu chở hàng thì cũng không có gì đảm bảo người thuê sẽ được sử dụng con tàu đó. Một nhà nhập khẩu lớn ở Châu Âu cho biết tình hình vận chuyển hàng hóa hiện đang rất “kịch tính”, chủ yếu do việc vận chuyển thường xuyên không được thực hiện như hợp đồng, thậm chí có thể bị thay đổi vào phút cuối. Một nhà xuất khẩu Pakistan đã xác nhận tình huống này và cho biết rằng điều đó thật “nực cười… thậm chí vào phút cuối, họ [các công ty vận chuyển] vẫn hủy hợp đồng," dẫn tới việc đối tác phải tốn thêm nhiều chi phí bổ sung.
Một nhà xuất khẩu gạo của Ấn Độ thông tin với Platts rằng: "Nhu cầu là có, nhưng do các vấn đề về container nên rất khó để thực hiện những hợp đồng kinh doanh mới”. Trong khi đó, một nhà xuất khẩu ở Thái Lan xác nhận rằng khách hàng của họ có nhu cầu - đặc biệt là sau khi giá FOB giảm - "nhưng người mua biến mất khi được báo giá cước phí".
Một nhà xuất khẩu gạo Pakistan cho biết nhiều người mua đã hủy đơn đặt hàng mà chuyển sang sử dụng gạo dự trữ đã mua từ trước đó, bởi giá gạo trong nước dù tăng cũng không cao bằng giá gạo nhập khẩu cộng cước phí vận tải ở thời điểm hiện tại. Điều đó thể hiện ở các số liệu xuất khẩu gạo gần đây. Cục Thống kê Pakistan ước tính rằng xuất khẩu gạo trong tháng 5/2021 đã giảm 48% so với cùng kỳ năm ngoái, trong khi xuất khẩu năm 2021 của Thái Lan tính đến ngày 11 tháng 7 (không bao gồm gạo thơm Hom Mali) đã giảm 20% so với cùng kỳ năm ngoái, theo Bộ Nông nghiệp Mỹ.
Một nhà môi giới châu Âu hôm 16/7 cho biết nếu họ phải trả giá 320 USD/tấn (FOB FCL) cho gạo tấm Myanmar chất lượng cao, cước vận chuyển đến Bắc Âu trung bình khoảng 9.000 USD/TEU. Trên cơ sở 25 tấn /TEU, tương đương với giá cước vận chuyển là 360 USD/tấn, cao hơn 13% so với giá thành của sản phẩm gạo đó.
Một thương nhân Châu Âu mới đây thông báo "không thể tìm thấy" các container ở Ấn Độ, trong khi một thương nhân khác ở Châu Âu cho biết: "rất khó (để có được container ở Thái Lan), nhưng không phải là không thể. Nếu bạn trả đúng giá."
Tại thời điểm này, giá gạo trắng FOB của các nước Châu Á không có sự khác biệt nhiều nên cước vận chuyển và tình trạng nguồn cung gạo sẵn có là những yếu tố quan trọng nhất để các nhà nhập khẩu quyết định có nên ký hợp đồng mua hay không.
Xuất khẩu gạo của Việt Nam cũng sụt giảm. Theo số liệu sơ bộ của Hải quan, trong 6 tháng đầu năm 2021, xuất khẩu gạo của cả nước giảm 14% so với cùng kỳ năm ngoái, đạt 3,03 triệu tấn; trong khi kim ngạch 1,65 tỷ USD (giảm 4%). Đáng chú ý, xuất khẩu trong tháng 6/2021 giảm mạnh 30,4% về lượng và giảm 28,7% về kim ngạch so với tháng 5/2021, chỉ đạt 436.140 tấn, tương đương 241,61 triệu USD.
Chỉ riêng Ấn Độ có lượng gạo xuất khẩu tăng nhờ nguồn cung dồi dào với giá rẻ hơn nhiều so với các xuất xứ khác. Theo Tổng cục Thống kê và Tình báo Thương mại, xuất khẩu gạo của Ấn Độ trong tháng 4/2021 đạt 2,02 triệu tấn, cao gấp hơn 2 lần so với cùng kỳ năm ngoái. Tuy nhiên, với việc các quốc gia khác đang đua nhau hạ giá để cạnh tranh với Ấn Độ, rất có thể tốc độ xuất khẩu của Ấn Độ sẽ chững lại, trong khi các nhà xuất khẩu Thái Lan, Việt Nam và Pakistan lại bắt đầu nhận được những đơn đặt hàng mới.

Nguồn: VITIC / Spglobal