Xuất khẩu thủy sản chuyển biến tích cực

Theo bà Lê Hằng, Giám đốc truyền thông của Hiệp hội Chế biến và Xuất khẩu Thủy sản Việt Nam (VASEP), nhìn vào các thông số về giá trị XK thủy sản từng tháng từ đầu năm 2023 tới nay, rõ ràng đang có sự hồi phục dần dần, tháng sau cao hơn so với tháng trước. Tuy nhiên, lũy kế trong 6 tháng đầu năm, XK thủy sản Việt Nam vẫn thấp hơn 27% so với cùng kỳ năm ngoái, chỉ đạt gần 4,2 tỷ USD.

Riêng trong tháng 6/2023, XK thủy sản ước đạt gần 800 triệu USD, giảm 21%. Trong đó, XK mặt hàng chủ lực tôm ước đạt 341 triệu USD, mức cao nhất từ đầu năm tới nay, giảm 18% so với cùng kỳ - đây cũng là mức giảm thấp nhất từ đầu năm. Lũy kế nửa đầu năm, XK tôm đạt gần 1,6 tỷ USD, thấp hơn 31% so với nửa đầu năm 2022.

XK mặt hàng cá tra trong tháng 6 mức giảm đã ít hơn, nhưng vẫn thấp hơn 26% so với cùng kỳ năm trước, đạt khoảng 156 triệu USD. Lũy kế 6 tháng đầu năm, XK cá tra đạt trên 885 triệu USD, thấp hơn 38% so với cùng kỳ năm ngoái.

Ngoài những khó khăn từ phía thị trường tiêu thụ kém, doanh nghiệp sản xuất, XK tôm và cá tra bị sụt giảm lợi nhuận vì giá thức ăn, con giống và các chi phí đầu vào tăng cao, giá thành cao, trong khi giá bán hạ mà vẫn khó tiêu thụ, dẫn đến tồn kho càng khiến cho chi phí đội lên…

Ông Võ Văn Phục, Chủ tịch HĐQT, Tổng Giám đốc Công ty CP Thủy sản Sạch Việt Nam cho rằng, ngành tôm Việt Nam đang phải đối mặt với 2 thách thức. Một là, nền kinh tế đang co lại do ảnh hưởng của lạm phát khiến cho sức tiêu thụ giảm. Hai là, cạnh tranh giữa các quốc gia ngày càng gay gắt, cụ thể là nguồn cung tôm giá rẻ hơn từ Ấn Độ, Ecuador và Indonesia. Cuộc khủng hoảng trên thế giới chưa biết bao giờ sẽ dừng lại. Do đó, thị trường tiêu thụ sẽ khó khăn, cộng thêm thách thức chiến lược về nguồn cung tôm giá rẻ, trong khi cung vượt cầu làm cho giá tôm thành phẩm xuống thấp, thậm chí còn thấp hơn giá nguyên liệu.

Những con số tăng trưởng âm nhiều hơn trong tháng 6 cho thấy, XK cá ngừ và các mặt hàng hải sản khác có tín hiệu xấu đi trước những áp lực thiếu nguyên liệu và sự kiểm soát ngày càng chặt của thị trường nhập khẩu, điển hình là thị trường EU, liên quan đến kiểm soát an toàn thực phẩm và qui định chống khai thác IUU.

Theo đó, XK cá ngừ trong tháng 6 giảm 29%, đạt 64 triệu USD, lũy kế nửa đầu năm giảm 31% đạt trên 380 triệu USD. XK các loại cá biển khác giảm sâu hơn tháng trước với mức giảm 17% đạt 157 triệu USD, dù những tháng trước có tăng trưởng nhẹ so với cùng kỳ... XK các mặt hàng khác như mực, bạch tuộc, cua ghẹ, nhuyễn thể có vỏ trong tháng 6/2023 cũng giảm từ 17 - 30% so với cùng kỳ.

Theo đánh giá của bà Lê Hằng, nhìn chung các thị trường nhập khẩu chính của thủy sản như Mỹ, EU, Trung Quốc, Nhật Bản... bị chi phối bởi 2 yếu tố chính: lạm phát và tồn kho. Lượng tồn kho đang được giải tỏa dần ở các thị trường, nhu cầu dự báo sẽ tăng trở lại trong nửa cuổi năm. Tuy nhiên, lạm phát tại nhiều thị trường chưa có dấu hiệu hạ nhiệt, đó sẽ là "cái phanh" kìm hãm sự hồi phục nhu cầu tiêu thụ và NK thủy sản tại Mỹ, EU...

Tuy nhiên, một số thị trường như Nhật Bản, Hàn Quốc, Australia... vẫn được coi là điểm đến lạc quan cho sản phẩm thế mạnh của Việt Nam: đó là hàng chế biến sâu có giá trị gia tăng cao. Bởi vì ở những thị trường này, chúng ta chưa bị áp lực cạnh tranh về nguồn cung và giá bán như ở Mỹ, EU hay Trung Quốc.

Bên cạnh đó, một số thị trường Đông Nam Á cũng được đánh giá là tiềm năng vì có nền kinh tế ổn định hơn, lạm phát thấp hơn cộng với lợi thế vị trí địa lý và ưu đãi thuế quan theo các FTA.

Nhìn nhận thị trường có điểm sáng tích cực, ông Trương Hữu Thông, Giám đốc Công ty TNHH Thông Thuận cho rằng, trong bối cảnh kinh tế hiện nay, các ngành nghề khác như da giày, dệt may, đồ gỗ đều giảm sâu, tuy nhiên thủy sản vẫn là ngành hàng thiết yếu, nên vẫn có xu hướng tích cực hơn. Điều kiện của năm nay, doanh nghiệp phải linh hoạt, nhìn vào thực trạng của thị trường để tìm ra giải pháp thích ứng, chống chọi với khó khăn, tập trung làm hàng giá trị gia tăng như sushi, tẩm bột, tempura… để gia tăng XK.

Với thực tế trên, VASEP dự báo, XK thủy sản sẽ dần hồi phục trong những tháng tới và có kết quả tốt hơn so với nửa đầu năm, nhờ những tín hiệu khả quan hơn ở các thị trường tiêu thụ, khi lượng tồn kho giảm và bước vào mùa đặt hàng cho tiêu thụ cuối năm và các dịp lễ hội.