Thương mại toàn cầu bị ảnh hưởng ít nhất 6 tháng do chiến tranh ở Nga-Ukraine

Rabobank cho biết thương mại toàn cầu sẽ bị ảnh hưởng trong ít nhất 6 tháng. Phán đoán này là khá nhẹ nếu không có trừng phạt, vì vậy tác động có thể cao hơn nhiều.

Các chuyên gia đã phân tích tác động tiềm tàng đối với thị trường nông sản toàn cầu dựa trên ba kịch bản sau: Tăng mạnh sau khi sáp nhập Crimea vào năm 2014); b) chiến tranh và các biện pháp trừng phạt mạnh; c) Phương Tây cũng áp đặt các biện pháp trừng phạt thứ cấp có hiệu quả đối với Trung Quốc và các nền kinh tế không tuân thủ.

Trên thị trường nông sản toàn cầu, chiến tranh sẽ có tác động lớn đến giá cả đối với bất kể kịch bản nào.

- Kịch bản A, chiến tranh, sẽ ngăn chặn xuất khẩu lúa mì, lúa mạch và ngô của Ukraine. Với thị trường toàn cầu rất eo hẹp, điều này sẽ khiến giá cả tăng ngay cả khi 2/3 lượng lúa mì và lúa mạch cũng như 1/3 sản lượng ngô của vụ mùa đã được xuất khẩu. Dự đoán giá lúa mì sẽ tăng 30% và giá ngô tăng 20%.

- Kịch bản B, chiến tranh và các biện pháp trừng phạt hiệu quả, thì sẽ trở nên tồi tệ hơn. Lúa mì và lúa mạch của Nga cũng đã được xuất khẩu 2/3 trong mùa này, nhưng Nga và Ukraine chiếm 30% trong tổng lượng xuất khẩu lúa mì của thế giới, điều này sẽ khiến giá toàn cầu tăng 30%. Nếu các biện pháp trừng phạt vẫn được áp dụng đến tháng 7/2022, khi bắt đầu thu hoạch vụ mùa tiếp theo, thì nguồn cung cấp ngũ cốc toàn cầu sẽ bị giảm mạnh, giá lúa mì sẽ tăng gấp đôi và ngô tăng 30%. Đến mùa thu năm 2022, nông dân Bắc bán cầu (nơi trồng nhiều lúa mì nhất) có thể tăng diện tích lúa mì bằng cách giảm các loại cây trồng khác, đặc biệt là ngũ cốc làm thức ăn chăn nuôi; nhưng chỉ đến giữa năm 2023, khi những cây trồng đó được thu hoạch, thị trường lúa mì mới có thể phần nào tái cân bằng.

Giá ngũ cốc làm thức ăn chăn nuôi phụ thuộc vào thương mại của Trung Quốc với Nga. Trung Quốc nhập khẩu một lượng lớn ngũ cốc làm thức ăn chăn nuôi (ngô, lúa mạch, bo bo) từ các thị trường trên thế giới nhưng chủ yếu từ Nga và Ukraine. Trung Quốc cũng có thể nhập khẩu thêm lúa mì của Nga và Ukraina làm thức ăn gia súc để thay thế ngô và lúa mạch toàn cầu, trong khi các nước khác có thể nhập khẩu từ các nước khác mà trước đây phục vụ nhu cầu của Trung Quốc. Trong một kịch bản như vậy, tác động đối với ngô / lúa mạch sẽ tương đối nhỏ. Tuy nhiên, nếu Trung Quốc không thể nhập khẩu từ Nga / Ukraine, khối lượng thu hoạch ở Nga phải giữ lại cho thị trường nội địa, thì Trung Quốc sẽ phải nhập khẩu từ các thị trường khác trên thế giới do đó sẽ khiến thế giới thiếu hụt hơn nữa và giá tăng, mặc dù không nhiều như đối với lúa mì. Dự đoán ngô và lúa mạch sẽ tăng 30% trong kịch bản B.

Thị trường dầu thực vật toàn cầu cũng rất hạn hẹp và trong khi nguồn cung dầu hướng dương không phải lớn, thì Nga và Ukraine vẫn chiếm 15% trong tổng xuất khẩu dầu thực vật toàn cầu. Nước nhập khẩu chủ yếu là Trung Quốc và Ấn Độ, một lần nữa đặt ra câu hỏi liệu Trung Quốc có thể nhập khẩu từ Nga và Ukraine hay không. Nếu Trung Quốc không thể nhập khẩu, thì thị trường toàn cầu sẽ phải giảm nhu cầu do giá tăng mạnh. Dự đoán giá dầu thực vật tăng 20% trong kịch bản B.

Trong khi giá phân bón hiện đang rất cao, nếu xuất khẩu chủ lực từ Nga / Belarus bị gián đoạn thì giá sẽ tiếp tục tăng nữa. Do khí tự nhiên là động lực chính thúc đẩy giá sản xuất phân bón, các nhà sản xuất phân bón trên thế giới cũng sẽ phải tăng chi phí đầu vào, khiến giá tăng thêm. Dự đoán giá phân bón tăng 20% trong kịch bản A và 40% trong kịch bản B. Tuy nhiên, Trung Quốc một lần nữa sẽ bị tách ra trong kịch bản B nếu nước này có thể giao dịch với Nga.

Kịch bản C có nghĩa là chiến tranh, phương Tây áp đặt các biện pháp trừng phạt hiệu quả đối với Belarus / Nga và sau đó là các biện pháp trừng phạt thứ cấp có hiệu lực đối với Trung Quốc và các nền kinh tế khác có giao dịch với Nga.

Điều quan trọng là sẽ có tác động gây gián đoạn đến dòng chảy thương mại toàn cầu mà các mô hình kinh tế vĩ mô không thể nắm bắt được nó: không có mô hình kinh tế quốc tế toàn cầu hóa nào ngày nay có thể mô tả sự phân chia nền kinh tế-chính trị gần hơn với mô hình thịnh hành trong Chiến tranh Lạnh. Tuy nhiên, chúng ta có thể mô tả nó một cách định tính. Như một ví dụ về sự cô lập này, hãy nhìn vào sự gián đoạn kinh tế mà Iran đang trải qua; của chiến tranh thương mại Mỹ - Trung; tác động đến chuỗi cung ứng do Covid; do Brexit; hay việc các nhà sản xuất rượu vang Australia đột ngột mất thị trường xuất khẩu Trung Quốc. Sự kết hợp của tất cả những điều này sẽ là kết quả của các lệnh trừng phạt của phương Tây chia rẽ các quốc gia.