Cánh cửa mở
Theo số liệu thống kê của Tổng cục Hải quan, trong năm 2014, mặt hàng giày dép các loại XK được hơn 10,34 tỷ USD. Năm 2015, dù số liệu mới chỉ thống kê đến hết ngày 15-12, mặt hàng này đã XK được hơn 11,37 tỷ USD.
Theo bà Phan Thị Thanh Xuân, Tổng thư ký Hiệp hội Da- Giày- Túi xách Việt Nam (Lefaso), trong năm 2016, với đà phát triển như trên cùng những cơ hội từ các Hiệp định thương mại tự do (FTA), đặc biệt với việc Cộng đồng Kinh tế chung ASEAN (AEC) vừa thành lập, giá trị XK sẽ tăng 15-20% so với năm 2015.
Nguyên nhân của sự tăng trưởng này, theo đại diện của Lefaso, trong năm 2015, các thị trường XK truyền thống của ngành đều đạt tốc độ tăng trưởng tốt, tiêu biểu như thị trường Hoa Kỳ tăng hơn 20%, thị trường EU tăng hơn 10%, đặc biệt, thị trường Trung Quốc tăng vượt bậc với gần 50% so với năm 2014. Bên cạnh đó, các DN da giày trong nước đều có sự đổi mới về sản xuất, nâng cao năng suất và chất lượng sản phẩm, tích cực tìm kiếm mở rộng thị trường. Nhiều nhà đầu tư nước ngoài từ Trung Quốc, Nhật Bản, Đài Loan (Trung Quốc)… đã đến Việt Nam xây dựng nhà máy để tận dụng nguồn nhân công giá rẻ cũng như những ưu đãi mà FTA mang lại, sau đó XK ngược trở lại quốc gia họ.
Nói về hướng phát triển của DN, ông Nguyễn Hữu Anh, Phó Giám đốc Công ty TNHH da giày Phong Châu cho hay, trong năm 2015, Công ty đã tích cực mở rộng thị trường XK, sang một số thị trường mới như các nước tại châu Phi, ASEAN… Vì thế, giá trị XK giày dép trong năm 2015 của DN tăng 5-7% so với năm 2014. Trong năm 2016, Công ty vẫn tiếp tục định hướng này, đẩy mạnh XK vào các thị trường mà Công ty đã có sự kết nối, song song đó tìm kiếm thêm đối tác, đầu tư mở rộng quy mô sản xuất.
Còn theo bà Lê Quỳnh Trâm, Giám đốc Công ty TNHH Lavie Shoes, Công ty hiện vẫn sản xuất theo hợp đồng gia công, quy mô nhỏ nên giá trị doanh thu phụ thuộc nhiều vào biến động thị trường. Tuy nhiên, năm 2015 và dự kiến trong năm 2016, với sự thuận lợi từ các FTA, cùng sự chuyển dịch cơ cấu sản xuất về Việt Nam, Công ty đã và sẽ ký kết được nhiều hợp đồng hơn và sẽ tính tới mở rộng sản xuất trong những năm tiếp theo.
Cần vượt khó
Thực tế cho thấy, các DN da giày ở nước ta vẫn chủ yếu là DN vừa và nhỏ, thậm chí là những cơ sở sản xuất nhỏ lẻ, chủ yếu làm hàng gia công, chưa có thương hiệu nên tiềm năng XK để tăng lên về giá trị vẫn còn bỏ ngỏ.
Về vấn đề này, bà Nguyễn Thị Lan, Chủ cơ sở giày dép Quỳnh Châu cho hay, mặc dù dự báo trong năm 2016, số lượng hợp đồng và giá trị XK giày dép của cơ sở có tăng lên do lượng khách hàng từ Nhật Bản đến Việt Nam tìm kiếm đối tác nhiều hơn. Tuy nhiên, phía Nhật Bản thường yêu cầu chất lượng khá khắt khe nên cơ sở chỉ có thể làm gia công, với mọi nguyên liệu, mẫu mã, thậm chí máy móc đều được phía đối tác cung cấp, vì thế, giá trị doanh thu chưa cao như kỳ vọng. Cơ sở cũng có mong muốn mở rộng quy mô, tìm kiếm thêm khách hàng nhưng vẫn chưa đủ khả năng về vốn, nhân lực… để thực hiện.
Tuy nhiên, nhiều chuyên gia cho rằng, sắp tới đây, Việt Nam sẽ chịu nhiều tác động tới năng lực cạnh tranh bằng nhân công giá rẻ do các thị trường mới nổi như Myanmar, Campuchia, Bangladesh… Thậm chí, với các quốc gia trong khối ASEAN, mặc dù Việt Nam có giá nhân công rẻ hơn, nhưng chất lượng và năng suất lao động không bằng Indonesia hay Thái Lan, nhiều khả năng các đối tác vẫn dịch chuyển khỏi Việt Nam.
Bên cạnh vấn đề khó từ năng lực sản xuất của các DN Việt Nam, XK trong năm 2016 cũng sẽ gặp khó khăn hơn do các quốc gia đều đặt ra hàng rào phi thuế quan, để bảo hộ sản phẩm trong nước khi các FTA có hiệu lực, xóa bỏ hàng rào thuế quan.
Theo bà Phan Thị Thanh Xuân, các FTA cũng như AEC chính là những yếu tố tác động mạnh mẽ đến sự phát triển của ngành da giày, mang đến cơ hội lớn nhưng cũng đặt ra sức ép không nhỏ lên các DN XK. Ngay trong năm 2015, nhiều thị trường XK truyền thống của da giày Việt Nam đã có những thay đổi về hàng rào phi thuế quan gây khó cho DN như sự thay đổi các tiêu chí an toàn về hóa chất, vật liệu trong đạo luật về hóa chất REACH của EU…
Cùng với những khó khăn trên, DN còn phải đối mặt với nhiều thay đổi, sự tăng chi phí từ các quy định mới trong nước như: Mức lương mới của công nhân, phí đóng bảo hiểm xã hội, chi phí bến bãi, tàu thuyền… Tuy nhiên, với sự lạc quan về một nền kinh tế khởi sắc, cũng như hoạt động giao thương phát triển, các DN đều cho biết họ sẽ vượt qua khó khăn, để có mức doanh thu tăng trưởng tốt như kế hoạch đã đặt ra.
Dịu Hương
(Theo baohaiquan.vn)