Campuchia nỗ lực loại bỏ đô la hoá bằng tiền kỹ thuật số quốc gia

Các Ngân hàng Trung ương (NHTW) trên toàn thế giới đang gấp rút phát triển các loại tiền kỹ thuật số quốc gia (CBDC), với nỗ lực cung cấp hệ thống thanh toán an toàn và tiện lợi, khi quá trình số hóa nhanh chóng mở rộng sang nhiều phân khúc của nền kinh tế.

Trong khi hơn 60 NHTW trên toàn thế giới đang khám phá các khả năng của CBDC, thì Campuchia cũng lọt Top những quốc gia dẫn đầu cuộc đua này. Theo đó, Campuchia đã ra mắt đồng tiền kỹ thuật số mang tên Bakong vào tháng 10/2020. Bakong được phát triển bởi Ngân hàng Quốc gia Campuchia (NBC), với sự giúp đỡ từ công ty công nghệ blockchain Nhật Bản Soramitsu, nhằm tăng cường sự hiện diện của đồng nội tệ - đồng Riel, và dần dần thoát khỏi việc sử dụng đồng đô la Mỹ trên toàn đất nước.

Tính đến tháng 6 năm nay, người dùng ví điện tử của Bakong đã tăng gấp đôi so với khoảng ba tháng trước đó. Hệ thống tổng thể của Bakong đạt khoảng 5,9 triệu người dùng, bao gồm cả những người được tiếp cận gián tiếp, thông qua các ứng dụng di động của ngân hàng thành viên. Chỉ trong nửa đầu năm 2021, đã có tổng cộng 1,4 triệu giao dịch được ghi nhận, với giá trị khoảng 500 triệu USD.

Manu Rajan, Giám đốc điều hành của Wing, một nhà cung cấp dịch vụ thanh toán điện tử và tiền di động ở Campuchia đã phục vụ hơn 12 triệu khách hàng vào năm 2020 chia sẻ với giới truyền thông rằng, Bakong sẽ giảm bớt việc chuyển tiền giữa các tổ chức tài chính. Với hơn 9.000 đại lý tạo điều kiện thuận lợi cho việc chuyển tiền và rút tiền mặt, hơn gấp đôi số lượng chi nhánh ngân hàng và máy ATM đang có. Wing cung cấp cơ sở hạ tầng quan trọng cho tất cả các vùng của Campuchia, ngay cả những vùng nông thôn khó tiếp cận nhất.

“Việc tung ra Bakong chỉ trong một thời gian ngắn đã biến các công ty như Wing trở thành máy ATM mặc định của đất nước”, Rajan nói.

Trên thực tế, Bakong plus Wing là một giải pháp hoàn chỉnh cho tài khoản séc, cộng với mạng lưới ATM, mang đến cho mọi người khả năng chuyển giá trị mà vẫn kiểm soát tiền mặt của họ.

Nhiều câu hỏi được đặt ra là tại sao một quốc gia nhỏ bé như Campuchia lại dám thực hiện động thái đầu tiên áp dụng blockchain trong khi nhiều nước khác chỉ đang xem xét nó.

Theo NBC, ngân hàng này đã nghiên cứu dự án từ năm 2016, dẫn đến việc triển khai dự án thử nghiệm ban đầu vào năm 2019, để thử nghiệm ứng dụng và khắc phục các điểm khó khăn.

Bằng tiền kỹ thuật số, NBC giải thích rằng, người dùng có thể giữ tiền của họ, ở dạng phi vật chất hóa như tiền gửi ngân hàng, trong ví điện tử. Hệ thống thanh toán điện tử cũng giúp người dùng không phải mang theo số lượng lớn tiền giấy Riel để thanh toán cho các giao dịch có giá trị cao.

Tổng giám đốc của NBC, bà Chea Serey, người đứng đầu dự án đã nói với Nikkei Asia: “Bakong bắt đầu như một sự sẵn sàng kết nối các hệ thống thanh toán phân mảnh ở Campuchia. Việc áp dụng các khoản thanh toán kỹ thuật số đã bắt đầu tăng lên, đặc biệt là sau sự bùng phát của đại dịch COVID-19, và như vậy, hoàn cảnh đã chín muồi để mọi người chuyển sang sử dụng một phương tiện kỹ thuật số cao hơn”.

Không giống như Bitcoin, CBDC là dạng tiền kỹ thuật số do các NHTW hỗ trợ và phát hành. Bakong cho phép công dân Campuchia thanh toán tại các cửa hàng hoặc gửi tiền thông qua ứng dụng di động mà không cần sử dụng tiền mặt, đồng thời cho phép thanh toán và chuyển tiền bằng đồng Riel hoặc đô la Mỹ. Một trong những lý do chính đằng sau dự án Bakong, là khuyến khích sử dụng đồng Riel.

Cùng theo bà Chea Serey, hiện Campuchia vận hành một hệ thống tiền tệ kép, với đồng đô la Mỹ được lưu hành rộng rãi trong nền kinh tế của nước này. Tình trạng “đô la hóa” của đất nước bắt đầu vào những năm 1980-1990, sau nhiều năm nội chiến và bất ổn. Trong khi đồng nội tệ của Campuchia là đồng Riel, thì đồng đô la Mỹ lại được lưu hành rộng rãi hơn.

“Đồng đô la Mỹ đã mang lại lợi ích cho đất nước trong giai đoạn tái thiết, nhưng bây giờ đã đến lúc cần loại bỏ sự phụ thuộc đó, khi nền kinh tế Campuchia phát triển. Việc tăng cường sử dụng đồng nội tệ cũng sẽ giúp NHTW duy trì một chính sách tiền tệ độc lập, bao gồm kiểm soát lượng cung tiền và lưu thông của nó.

Thực tế, khái niệm “loại bỏ đô la hóa" là từ mà chúng tôi luôn cố gắng tránh, vì nó có thể gây ra rào cản tâm lý cho một số nhà đầu tư toàn cầu trong nước. Nhưng như vậy, nhiệm vụ của Bakong là hướng đến tăng cường sử dụng đồng nội tệ, với mục tiêu dài hạn là chỉ sử dụng nội tệ mà thôi”, vị Tổng giám đốc NBC nhấn mạnh.

Một vị chuyên gia tài chính đánh giá, mặc dù việc sử dụng đồng Riel đã tăng lên trong các giao dịch kỹ thuật số kể từ khi Bakong ra mắt, nhưng chỉ riêng tiền kỹ thuật số sẽ không thể chuyển Campuchia từ một nền kinh tế dựa trên đô la Mỹ, sang một nền kinh tế dựa trên đồng nội tệ của nó. Vì vậy, có những chính sách khác cần phải được thực hiện, như tỷ giá hối đoái và tỷ lệ lạm phát ổn định, cũng như triển vọng tăng trưởng kinh tế.

NBC cũng đang khám phá các giao dịch xuyên biên giới thông qua Bakong. Hiện tại, cơ quan quản lý đang làm việc với Maybank của Malaysia cũng như NHTW của Thái Lan. Nhà chức trách nước này giải thích rằng, nhiều phụ nữ Campuchia di cư đến Malaysia để làm việc, do đó, họ cần một phương pháp an toàn và hiệu quả để gửi tiền về cho gia đình của họ. Từ đó, Bakong sẽ giúp phụ nữ cảm thấy được trao quyền vì họ có thể quản lý tài chính của riêng mình, mà không cần phụ thuộc vào bên thứ ba nào khác.

Xu hướng thực hiện các bước để tiến hành nghiên cứu và phát triển CBDC đã và đang được nhiều quốc gia nắm bắt. Cùng với đó, một số nhà quản lý trên toàn thế giới cũng duy trì quan điểm thắt chặt các quy định về tiền điện tử, trước diễn biến bất ổn của Bitcoin.

Điển hình là Trung Quốc, bên cạnh tiên phong đi đầu về CBDC, đã mạnh tay cấm các tổ chức tài chính và công ty thanh toán cung cấp các dịch vụ liên quan đến tiền điện tử và thanh trừng các hoạt động khai thác Bitcoin. Hay như Liên minh Châu và Hoa Kỳ đang xem xét việc thắt chặt các quy tắc xung quanh việc chuyển tiền điện tử. Chính vì vậy, các quy định để bảo vệ người tiêu dùng là cần thiết trước những cơn chìm nổi không kiểm soát của Bitcoin. Hoặc, đây cũng là định hướng tạo không gian cho sự tập trung phát triển các đồng tiền kỹ thuật số quốc gia.