Triển vọng USD mạnh lên và những quan ngại cho các nền kinh tế mới nổi

Kinh tế Mỹ đang phục hồi mạnh mẽ, kéo theo đó là sự trỗi dậy trở lại của đồng USD. Điều này đặt ra những quan ngại về "sức khỏe" của các nền kinh tế mới nổi, vốn đang phải "vật lộn" với những diễn biến tiêu cực của đại dịch COVID-19.

Vị thế của đồng bạc xanh từng bị đe dọa đáng kể sau khi Washington công bố các biện pháp nới lỏng để vực dậy nền kinh tế đang khủng hoảng vì đại dịch, khiến tỷ lệ nợ tăng mạnh. Tuy nhiên, mọi thứ đã thay đổi kể từ đầu năm nay.

Trong quý II/2021, kinh tế Mỹ ghi nhận tốc độ tăng trưởng hàng năm là 6,5%. Tốc độ này diễn ra nhờ hai lực đẩy là tiêu dùng cá nhân và chi tiêu vốn tư nhân đã tăng mạnh trở lại, về mức trước đại dịch. Mặc dù nguy cơ về một làn sóng COVID-19 khác vẫn tồn tại, song các chỉ số kinh tế đến nay nói chung là khá ổn định.

Trong khi đó, Chỉ số tỷ giá hối đoái cân bằng Nikkei (Nikkei EER) của Nikkei Asian Review và Trung tâm Nghiên cứu Kinh tế Nhật Bản, được tính toán dựa trên các yếu tố kinh tế cơ bản của một quốc gia như nợ chính phủ và số dư tài khoản vãng lai, đang cho thấy xu hướng tăng giá của đồng USD.

Theo thước đo của Nikkei EER, giá trị trên lý thuyết của đồng USD được ghi nhận ở mức 113 yen đổi lấy 1 USD trong giai đoạn quý IV/2019, tức là thời điểm trước khi đại dịch bùng phát.

Chỉ số này giảm xuống còn 99 yen/USD trong cùng thời điểm của năm 2020, sau khi Washington quyết định củng cố nền kinh tế với các gói chi tiêu tài chính lớn. Hiện nay, tỷ giá quy đổi (theo Nikkei EER) đang là 109 yen Nhật đổi 1 USD, tăng từ mức 103 yen đổi 1 USD được ghi nhận hồi đầu năm nay. Chỉ số này cũng đang tăng mạnh so với đồng euro và đồng nội tệ của Indonesia, Malaysia cùng các nền kinh tế mới nổi khác.

Các chuyên gia cho rằng động thái sắp tới của Cục Dự trữ Liên bang Mỹ (Fed) sẽ ảnh hưởng đến triển vọng của đồng USD. Ủy ban Thị trường Mở Liên bang (FOMC) dự kiến lãi suất sẽ bắt đầu tăng vào năm 2023, thay vì sau năm 2024 như dự báo trước đó.

Đồng quan điểm này, chuyên gia Mari Iwashita của ngân hàng đầu tư Daiwa Securities nhận định: "Môi trường lãi suất dài hạn của Mỹ đang chịu áp lực gia tăng mạnh mẽ". Chuyên gia này cũng dự đoán rằng đồng USD sẽ chịu áp lực đi lên tương tự.

Điều này làm nổi lên một vấn đề đáng lo ngại, đó là nguy cơ đồng tiền của các nền kinh tế mới nổi sẽ chuyển động ngược chiều với sự trỗi dậy của đồng USD. Sau cuộc họp của FOMC vào tháng 6/2021 với những thông báo "đánh tiếng" về việc tăng lãi suất tại nền kinh tế lớn nhất thế giới, tỷ giá hối đoái của đồng nội tệ của Brazil và Nam Phi đã nhanh chóng lao dốc so với đồng bạc xanh.

Chuyên gia Minoru Uchida thuộc ngân hàng MUFG của Nhật Bản cho biết: "Nhiều nhà đầu tư đang dần chuyển hướng khỏi các đồng tiền tệ mới nổi do lo ngại về ảnh hưởng từ việc Mỹ tăng lãi suất". Việc môi trường lãi suất của Mỹ được đẩy lên một mức cao sẽ thu hút nguồn vốn đổ về đây và kéo dòng tiền ra khỏi các nền kinh tế mới nổi.

Những biến động tích cực về tỷ giá hối đoái của đồng USD phần nhiều đến từ việc Tổng sản phẩm quốc nội (GDP) của Mỹ gia tăng nhanh chóng, vượt xa tổng giá trị hàng hóa và dịch vụ được sản xuất ở Nhật Bản và các nước khác. Trong quý I/2021, tốc độ tăng trưởng GDP hàng năm của Mỹ là 6,3% trong khi chỉ số này tại Nhật Bản lại giảm 3,9%.

Trong khi các chính phủ trên thế giới vẫn duy trì chế độ chi tiêu cao, thì ở Mỹ, việc này đang diễn ra ở mức độ nhẹ nhàng hơn.

Ngoài ra, giá trị của đồng USD cũng bứt phá nhờ những dấu hiệu tích cực trong các giao dịch thương mại quốc tế, trong đó giá dầu thô đang duy trì đà tăng do kinh tế toàn cầu phục hồi.

Bản thân nước Mỹ cũng đã cải thiện cơ cấu kinh tế của mình để duy trì khả năng chống chọi trong môi trường giá năng lượng ở mức cao, một phần bằng cách tăng cường sản xuất dầu đá phiến để giảm sự phụ thuộc vào dầu nhập khẩu. Theo Cơ quan Thông tin Năng lượng Mỹ (EIA), trong năm 2020, nước này xuất khẩu dầu thô và các sản phẩm dầu mỏ nhiều hơn nhập khẩu.

Để quyết định xu hướng tiếp theo của đồng USD, xu hướng kinh tế được cho là chìa khóa. Có một thực tế là đồng USD có thể sụt giảm nếu sự phục hồi kinh tế của Mỹ suy yếu. Tuy nhiên, các loại tiền tệ khác có thể bị rơi vào tình trạng "khó khăn" hơn.

Ngân hàng Thế giới (WB) dự báo kinh tế Brazil năm 2021 sẽ tăng trưởng 4,5% và Nga là 3,2%, đều thấp hơn mức tăng trưởng kinh tế toàn cầu dự kiến là 5,6%.

Mặc dù vậy, tình hình có thể sẽ được cải thiện khi ngân hàng trung ương của các nước này đã vừa đưa ra quyết định tăng lãi suất trong một nỗ lực tuyệt vọng nhằm ngăn chặn dòng tiền ồ ạt chảy ra ngoài và lạm phát gia tăng.

Một mối quan tâm khác là các biến thể của virus SARS-CoV-2. Kể từ đầu tháng Bảy, số ca mắc mới hàng ngày liên tục lập mức cao mới ở Thái Lan, dẫn đến lệnh giới nghiêm vào ban đêm ở một số khu vực.

Trong khi đó, Indonesia đang chịu "áp lực kép" từ sự tăng giá của đồng USD và từ làn sóng lây nhiễm virus SARS-CoV-2.

Ngoài ra, các nền kinh tế mới nổi có các khoản nợ bằng đồng USD sẽ phải đối mặt với gánh nặng trả nợ lớn hơn nếu họ không kiềm chế được sự lây nhiễm đủ nhanh và nếu đồng bạc xanh tiếp tục tăng giá.