Những bình luận trong tuần này từ Thống đốc Ngân hàng Dự trữ Úc Michele Bullock và thành viên Hội đồng Ngân hàng Trung ương châu Âu Isabel Schnabel, báo hiệu rằng bước đi tiếp theo của họ có thể là tăng lãi suất, đã làm nổi bật xu hướng thắt chặt chính sách tiền tệ đang nổi lên gần đây tại các ngân hàng trung ương lớn.
Những nhận xét của Thống đốc Bullock đã khiến thị trường bất ngờ, trong khi nhận xét của bà Schnabel ít gây ngạc nhiên hơn. Nhưng các bình luận đó đều nhấn mạnh một môi trường chính sách tiền tệ đầy thách thức hơn nhiều vào năm tới - chi phí vay có khả năng tăng lên.
Điểm chung là lạm phát, vẫn đang ở mức cao hơn mục tiêu tại nhiều nền kinh tế phát triển, trong khi tăng trưởng vẫn nhìn chung ổn định.
Cục Dự trữ Liên bang Mỹ hôm 10/12 đã cắt giảm lãi suất như dự kiến và báo hiệu sẽ giảm lãi suất thêm một lần nữa vào năm tới. Chủ tịch Fed Jerome Powell cho biết chính sách hiện đang ở mức "trung lập" và nói thêm rằng bước đi tiếp theo của ngân hàng trung ương khó có thể là tăng lãi suất.
Các ngân hàng trung ương vùng Vịnh hôm 10/12 cũng cắt giảm lãi suất chủ chốt 25 điểm cơ bản, phản ánh động thái của Fed. Lãi suất thấp hơn dự kiến sẽ kích thích hoạt động kinh tế và thúc đẩy tăng trưởng phi dầu mỏ.
Các nước xuất khẩu dầu khí thuộc Hội đồng Hợp tác vùng Vịnh (GCC) thường tuân theo quyết định của ngân hàng trung ương Mỹ về lãi suất vì hầu hết các đồng tiền trong khu vực đều được neo vào đồng USD. Chỉ có đồng dinar Kuwait được neo vào một rổ tiền tệ, trong đó có cả USD. Ả Rập Xê Út, nền kinh tế lớn nhất khu vực, đã giảm lãi suất thỏa thuận mua lại (repo) 25 điểm cơ bản xuống còn 4,25% và lãi suất repo ngược xuống còn 3,75%. Ngân hàng trung ương Các Tiểu vương quốc Ả Rập Thống nhất đã giảm lãi suất cơ bản áp dụng cho cơ sở tiền gửi qua đêm xuống còn 3,65%, có hiệu lực từ 11/12. Ngân hàng trung ương của Qatar, Bahrain, Kuwait và Oman cũng đã giảm lãi suất chủ chốt 25 điểm cơ bản.
Trong khi đó, Ngân hàng Trung ương Canada hôm 10/12 đã giữ nguyên lãi suất chính sách chủ chốt ở mức 2,25% như dự kiến, và Thống đốc Tiff Macklem cho biết nền kinh tế nhìn chung đang chứng tỏ khả năng phục hồi tốt trước tác động của các biện pháp thương mại của Mỹ. Bất chấp mức thuế từ 25% đến 50% đối với một số lĩnh vực quan trọng như ô tô, gỗ, nhôm và thép, nền kinh tế Canada đã cho thấy những dấu hiệu phục hồi.
Chuyển hướng mạnh mẽ
Nhìn vào kỳ vọng về lãi suất thị trường của các ngân hàng trung ương G10 cho thấy chỉ có ba ngân hàng - Cục Dự trữ Liên bang Mỹ (Fed), Ngân hàng Anh (Bank of England) và Ngân hàng Trung ương Na Uy (Norges Bank) - được dự đoán sẽ cắt giảm lãi suất vào năm tới, với Fed được dự đoán sẽ giảm 75 điểm cơ bản và hai ngân hàng còn lại giảm 50 điểm cơ bản.
Ngân hàng Canada (Bank of Canada) và Ngân hàng Dự trữ Úc (RBA) hiện được dự đoán sẽ tăng lãi suất lần lượt khoảng 35 và 50 điểm cơ bản vào năm tới. Chỉ vài tuần trước, việc cắt giảm lãi suất ở cả hai quốc gia này được cho là có khả năng xảy ra hơn là tăng lãi suất.
Điều gì giải thích cho sự thay đổi đột ngột này?
Nhiều ngân hàng trung ương lớn đang ở trong một vị thế rất bất thường, khi vừa thực hiện chu kỳ cắt giảm lãi suất nhanh nhất ngoài thời kỳ suy thoái trong nhiều thập kỷ. Trong trường hợp của Fed, đó là kể từ giữa những năm 1980, trong khi Ngân hàng Trung ương châu Âu (ECB) chưa bao giờ nới lỏng chính sách mạnh mẽ như vậy nếu không có sự suy giảm kinh tế, theo các nhà phân tích của Deutsche Bank.
Lịch sử cho thấy, không có gì đáng ngạc nhiên, việc nới lỏng nhanh chóng mà không gây suy thoái thường dẫn đến sự tăng tốc mạnh mẽ trở lại của hoạt động kinh tế, đặc biệt nếu việc cắt giảm lãi suất đi kèm với sự hào phóng về tài chính, mở đường cho việc quay trở lại tăng lãi suất nhanh hơn dự kiến. Đây có thể là những gì chúng ta sẽ thấy vào năm tới.
"Các ngân hàng trung ương hiện đang đi trên dây," chuyên gia Jim Reid của Deutsche Bank hôm 9/12 viết.
Tất nhiên, khả năng Fed tăng lãi suất trong thời gian tới là thấp. Nhưng với tình hình quốc tế hiện nay, đó không phải là điều có thể hoàn toàn loại bỏ khỏi kế hoạch năm 2026, ông Reid nói.
Dự báo về thị trường tài chính sắp tới
Khi các nhà đầu tư đánh giá lại tình hình các ngân hàng trung ương toàn cầu, tiền tệ và trái phiếu có thể đặc biệt dễ bị tổn thương, nhất là khi sự biến động trên các thị trường này hiện đang rất thấp. Chỉ số "MOVE", thước đo biến động ngầm định trên thị trường trái phiếu kho bạc Mỹ, tuần trước đã giảm xuống mức thấp nhất trong bốn năm, trong khi tuần này, chỉ số biến động ngầm định của sáu loại tiền tệ chính so với đồng USD đã chạm mức thấp nhất kể từ tháng 7 năm ngoái.
Một hệ quả có thể xảy ra của việc các ngân hàng trung ương G10 chuyển hướng sang chính sách tiền tệ cứng rắn hơn là áp lực bán ra đối với đồng yên Nhật.
Quan điểm chung của thị trường từ lâu đã cho rằng Ngân hàng Nhật Bản (BOJ) sẽ tăng lãi suất vào năm 2026, nhưng hy vọng sẽ chỉ một số ít các ngân hàng G10 khác sẽ làm theo, giúp hỗ trợ đồng tiền đang suy yếu.
Một sự chuyển hướng toàn cầu theo hướng cứng rắn (thắt chặt tiền tệ) sẽ làm phức tạp đáng kể chính sách của BOJ và có nguy cơ đẩy đồng yên trở lại mức thấp lịch sử gần đây, khoảng 162 yên/USD, làm dấy lên nguy cơ Bộ Tài chính can thiệp vào thị trường ngoại hối. Hiện tại, tỷ giá không cách xa mức đó.
Một hậu quả tiềm tàng khác là sự suy yếu của tiền tệ các thị trường mới nổi. Đó là bởi vì, nếu các yếu tố khác không đổi, nếu lãi suất tăng trên toàn cầu, các nhà đầu tư sẽ bị thu hút bởi sự an toàn và lợi nhuận ngày càng hấp dẫn của tiền tệ ở các nền kinh tế phát triển. Trong khi đó, nhiều thị trường trái phiếu trên thế giới bắt đầu trở nên bất ổn, một lần nữa dẫn đầu là Nhật Bản. Việc bán tháo mạnh trái phiếu chính phủ Nhật Bản (JGB) đã khiến lợi suất trái phiếu dài hạn tăng mạnh lên mức cao kỷ lục.
Nhưng JGB không phải là trường hợp duy nhất. Lợi suất trái phiếu 10 năm của Úc đã tăng 70 điểm cơ bản kể từ cuối tháng 10, lợi suất trái phiếu 30 năm của Đức đạt mức cao nhất trong 14 năm vào 9/12, và lợi suất trái phiếu 10 năm của Canada đã tăng 35 điểm cơ bản chỉ trong hơn một tuần.
Khi năm nay sắp kết thúc, có một nghịch lý trong thị trường tiền tệ và trái phiếu. Các nhà đầu tư lo lắng, nhưng biến động lại thấp. Triển vọng về một chu kỳ tăng lãi suất toàn cầu vào năm tới có thể sớm giải quyết vấn đề này.