1.1. Tình hình thế giới
Áp lực của vấn đề đảm bảo an ninh lương thực đã góp phần thúc đẩy sản xuất lúa gạo của các lục địa gia tăng, đặc biệt là khu vực châu Phi làm tăng sản lượng lúa gạo toàn cầu niên vụ 2011/12. Theo Bộ Nông nghiệp Mỹ (USDA) dự báo sản lượng lúa gạo toàn cầu niên vụ 2011/12 đạt khoảng 457,9 triệu tấn, tăng 1% so với niên vụ 2010/11. Trong số 10 quốc gia hàng đầu sản xuất lúa gạo (Trung Quốc, Ấn Độ, Indonesia, Bangladesh, Việt Nam, Thái Lan, Miến Điện, Philippines, Brazil, và Nhật Bản), ngoại trừ Brazil và Nhật Bản còn lại các nước khác dự kiến sẽ thu hoạch vụ mùa với sản lượng lớn hơn trong niên vụ tới.
Tại Trung Quốc, dự báo sản lượng lúa gạo niên vụ 2011/12 đạt mức 140 triệu tấn, tăng 700.000 tấn so với niên vụ 2010/11. Con số đó tại Ấn Độ là 2,5 triệu tấn; Indonesia – 0,7 triệu tấn, Bangladesh – 0,1 triệu tấn. Một số nước có mức tăng sản lượng khá như Philippines
– gần 0,5 triệu tấn, Pakistan – 2,1 triệu tấn. Tuy nhiên, sản xuất lúa gạo niên vụ 2011/12 dự báo giảm tại một số nước ở Nam Mỹ như Argentina và Uruguay. Sản lượng tại Argentina được dự báo giảm 20 % so với niên vụ 2010/11, đạt 901.000 tấn, trong khi Uruguay được dự báo sẽ thu hoạch 940.000 tấn năm 2011/12, giảm 6% so với niên vụ trước.
Tiêu thụ lúa gạo toàn cầu trong niên vụ 2011/12 dự kiến đạt 458,7 triệu tấn, tăng 2% so với một năm trước đó. Tiêu thụ dự kiến tăng tại Bangladesh, Campuchia, Trung Quốc, Lào, Pakistan, Sri Lanka, Thái Lan và một số nước khác. Dự trữ cuối kỳ toàn cầu cho niên vụ
2011/12 dự kiến đạt 96,2 triệu tấn, giảm 1% so với niên vụ 2010/11. Dự trữ cuối kỳ giảm tại Bangladesh, Brazil, Ấn Độ, Indonesia, nhưng lại tăng tại Trung Quốc, Sri Lanka và Việt Nam. Tỷ lệ dự trữ/tiêu dùng niên vụ 2011/12 ước tính đạt 21%, giảm 0,6% so với mức 21,6% trong niên vụ trước.
Theo Bộ Nông nghiệp Mỹ, thương mại gạo toàn cầu cho năm 2012 được dự báo đạt
32,2 triệu tấn, tăng gần 4% so với năm 2011 vì sản lượng được dự báo tăng tại các nước xuất khẩu chính trên thế giới. Xuất khẩu của một số quốc gia xuất khẩu gạo chính được dự báo tăng như: xuất khẩu của Mỹ (tăng 3%, đạt 3,45 triệu tấn), xuất khẩu của Pakistan (dự báo tăng 700.000 tấn, đạt 3,2 triệu tấn), xuất khẩu của Ấn Độ (dự báo tăng 400.000 tấn, đạt 2,8 triệu tấn), xuất khẩu của Australia (tăng 100.000 tấn, ước đạt 450.000 tấn). Với các nước nhập khẩu lúa gạo, dự báo nhập khẩu trong năm 2012 sẽ tăng tại Philippines và một số nước khác như Angola, Côte D’Ivoire, Iran, Iraq, Malaysia, Madagascar, Mexico, Nigeria, Peru và Ả Rập Saudi. Trong khi đó, dự báo nhập khẩu sẽ giảm trong năm 2012 tại một số nước như: Indonesia, Afghanistan và Nga.
Giá gạo chất lượng cao và chất lượng trung bình của Thái Lan đã tăng 1% so với tuần đầu tháng 4. Giá gạo 100% hạng B (giá FOB, Bangkok) đạt mức 501 USD/tấn trong phiên giao dịch trung tuần tháng 5, tăng 1% so với tuần đầu tháng 4. Giá gạo 5% tấm của Thái Lan cũng có mức tăng tương tự đạt mức 485 USD/tấn. Trong khi đó, giá gạo tại thị trường Mỹ giảm nhẹ từ đầu tháng 4 (với mức giảm 6 USD/tấn) và dừng ở mức 496 USD/tấn (gạo hạt dài miền Nam số 2) do nguồn cung trong nước dồi dào và cạnh tranh từ các nhà xuất khẩu lớn từ châu Á.
1.2. Tình hình trong nước
Miền Bắc: Tính đến ngày 15/5/2011, diện tích lúa đông xuân ở các tỉnh Đồng bằng sông Hồng và Bắc Trung Bộ mới bắt đầu trỗ được trên 10% diện tích gieo cấy, phần lớn diện tích sẽ trỗ trong giai đoạn cuối tháng 5 và đầu tháng 6. Thời tiết biến động bất thường trong thời gian qua đã ảnh hưởng đến thời vụ gieo trồng cũng như thời gian sinh trưởng, phát triển của lúa, nên vụ đông xuân năm nay dự kiến sẽ thu hoạch muộn hơn so với mọi năm từ 15 – 20 ngày.
Miền Nam: Các vùng đều đã cơ bản thu hoạch xong lúa đông xuân, trừ Tây Nguyên mới thu hoạch đạt hơn 80% diện tích xuống giống. Tính đến ngày 15/5/2011, các tỉnh miền Nam đã xuống giống lúa hè thu đạt 1.251,7 ngàn ha, bằng 99,5% so với cùng kì năm trước, trong đó vùng ĐBSCL đạt 1.150 ngàn ha, tăng 3% so với cùng kỳ vụ trước.
Theo Hiệp hội Lương thực Việt Nam, sản lượng lúa gạo xuất khẩu trong tháng 5 tính từ ngày 01/05 đến ngày 26/05/2011 đạt 510.792 tấn, trị giá 233,226 triệu USD. Lũy kế xuất khẩu từ ngày 01/01 đến ngày 26/05/2011 đạt 3,079 triệu tấn, trị giá 1,453 tỷ USD.
Giá lúa gạo xuất khẩu của Việt Nam đã tăng trong tháng 5 do áp lực của giá trong nước tăng cao. Kết thúc ngày 10 tháng 5, giá gạo 5% tấm đạt mức 480 USD/tấn, tăng 3% so với giá kết thúc ngày 05/04.
Giá lúa thường ở Đồng bằng sông Cửu Long dao động từ 5.850 – 6.000 đ/kg, lúa hạt dài khoảng 6.100 – 6.150 đ/kg. Giá gạo nguyên liệu loại 1 làm ra gạo 5% tấm khoảng 7.900 -
8.000 đ/kg tùy từng địa phương, gạo nguyên liệu làm ra gạo 25% tấm là 7.750 – 7.900 đ/kg tùy chất lượng và địa phương. Giá gạo thành phẩm 5% tấm không bao bì tại mạn hiện khoảng
9.300 – 9.350 đ/kg, gạo 15% tấm 8.900 – 8.950 đ/kg và gạo 25% tấm khoảng 8.450 – 8.550 đ/kg tùy chất lượng và địa phương.
Mặc dù xuất khẩu gạo của nước ta đã xuất hiện xu hướng giảm trong tháng qua nhưng dự báo khối lượng xuất khẩu gạo trong năm 2011 có thể vẫn giữ ở mức 7,1-7,4 triệu tấn tương đương với dự báo của tháng trước:
Theo Báo cáo của Trung tâm tin học – thống kê, Bộ NN và PTNT