Tháng 10 thị trường lúa gạo thế giới diễn biến trái chiều, giá tăng khá mạnh ở Việt Nam nhưng tiếp tục giảm ở các nước xuất khẩu chủ chốt khác của châu Á. Nguồn cung tiếp tục dồi dào, nhất là sau khi Việt Nam vừa thu hoạch xong, Thái Lan bước vào vụ thu hoạch chính... Trong khi đó nhu cầu nhìn chung vẫn yếu, mặc dù xuất hiện nhu cầu từ Philippine và Trung Quốc. Triển vọng giá gạo nhìn chung sẽ tiếp tục giảm trong tháng 11, song nhu cầu có thể sẽ tăng bởi giá giảm thấp hấp dẫn người mua. Tuy nhiên, việc giá gạo Việt Nam tăng lên ngang với các xuất xứ khác sẽ gây khó khăn cho sức cạnh tranh của gạo Việt trên thị trường thế giới.
I. DIỄN BIẾN THỊ TRƯỜNG
Thị trường lúa gạo châu Á tháng 10/2013 diễn biến trái chiều, giá đảo chiều tăng ở Việt Nam nhưng tiếp tục giảm ở Thái Lan và các nước châu Á khác. Kết quả là chênh lệch giá giữa gạo Thái lan và Việt Nam giảm mạnh về chỉ còn khoảng 5-10 USD/tấn.
Trên thị trường Việt Nam, vụ thu hoạch lúa hè thu đã kết thúc song nguồn cung vẫn nhiều bởi lượng xuất khẩu trong thời gian qua rất thấp. Giá đã tăng khá mạnh trở lại ngay từ đầu tháng 10 do xuất khẩu mạnh qua đường tiểu ngạch sang thị trường Trung Quốc, cộng với một hợp đồng bán 120.000 tấn cho Philippine ký được vào giữa tháng. ĐBSCL đang trong mùa lũ, việc vận chuyển khó khăn cũng góp phần đẩy giá tăng.
Gạo Việt Nam giá tăng khoảng 30 USD/tấn(gần 10%) so với một tháng trước đó và về ngang với giá hồi đầu tháng 8, với 5% tấm xuất khẩu giá chào bán đạt 400-410 USD/tấn vào ngày 22/10, gạo 25% tấm đạt khoảng 370-380 USD/tấn.
Tại ĐBSCL, giá lúa gạo nguyên liệu liên tiếp tăng trong vòng một tháng qua, tăng khoảng 450-500 đồng/kg.
II. SẢN XUẤT VÀ THƯƠNG MẠI
1. Các nước xuất khẩu chủ chốt: Xuất khẩu gạo sụt giảm ở hầu như khắp các nước xuất khẩu chủ chốt như Việt Nam, Thái lan và cả Myanmar. Tuy nhiên, xuất khẩu gạo Campuchia vẫn tiếp tục tăng trưởng ấn tượng.
1.1. Việt Nam: Xuất khẩu gạo sụt giảm
Theo thống kê của Hiệp hội Lương thực (VFA), xuất khẩu gạo từ đầu năm đến ngày 15/10/2013 đạt 5,34 triệu tấn, kim ngạch 2,294 tỷ USD, giá xuất khẩu bình quân giai đoạn này khoảng 429 USD/tấn.
Trung Quốc là khách hàng mua gạo lớn nhất của Việt Nam. Theo số liệu của Hiệp hội Lương thực Việt Nam (VFA), Trung Quốc đã nhập khẩu 1,62 triệu tấn gạo trong 9 tháng đầu năm, chiếm 31,4% tổng kim ngạch xuất khẩu gạo của Việt Nam, và tăng 3,2% so với cùng kỳ năm ngoái.
Với kết quả này, mục tiêu xuất khẩu 7-7,2 triệu tấn gạo năm 2013 có thể không đạt được trong bối cảnh cung vẫn tăng, giá gạo thế giới giảm mạnh.
1.2. Thái Lan: Xuất khẩu giảm mạnh, chính phủ tiếp tục can thiệp
Xuất khẩu gạo Thái lan giảm xuống 2,27 triệu tấn từ đầu năm đến nay, giảm 36% so với 3,56 triệu tấn cùng kỳ năm ngoái.
Chính phủ Thái Lan đã quyết định kéo dài chương trình thu mua lúa can thiệp cho vụ 2013/14, nhưng sẽ không mua nhiều hơn 16,5 triệu tấn lúa, hay khoảng 50% tổng sản lượng hàng năm, và các điều kiện bổ sung trong chương trình thu mua lần này sẽ khiến cho một lượng lớn gạo được chuyển ra thị trường thay vì vào kho của chính phủ.
Để vượt qua giai đoạn khó khăn, các nhà xuất khẩu Thái lan đang tăng cường ký hợp đồng với các nhà máy xay xát ở nước láng giềng Campuchia để tìm kiếm gạo giá rẻ dành cho xuất khẩu. Do Campuchia không can thiệp vào thị trường gạo nên giá gạo của họ cạnh tranh hơn so với các nhà xuất khẩu Thái Lan trên thị trường quốc tế.
Về phía chính phủ, cũng nhằm tăng xuất khẩu, giảm lượng gạo tồn kho trong nước, Thái Lan đã đề xuất với Trung Quốc về việc cho phép Thái Lan xuất khẩu gạo sang nước này. Bù lại, Thái Lan sẽ giúp Trung Quốc phát triển hệ thống đường sắt hiện đại như của Thái Lan.
2. Các nước nhập khẩu chủ chốt: Indonesia và Malaysia vẫn vắng bóng trên thị trường nhập khẩu. Tuy nhiên, Philippine đang trở lại thị trường sau trận bão lụt lịch sử ảnh hưởng lớn tới sản lượng lúa gạo nội địa. Trung Quốc mặc dù vẫn chưa chính thức nhập khẩu nhiều nhưng đang ồ ạt nhập qua con đường tiểu ngạch.
2.1 Philippine: Có thể không đạt tự cung do bão và động đất
Philippine có thể không đạt mục tiêu tự cung tự cấp gạo trong năm 2013 do cơn bão Santi hôm 11/10 vừa qua tàn phá nhiều cánh đồng lúa, trong bối cảnh nhu cầu gia tăng đẩy giá gạo tăng lên. Theo ước tính ban đầu của chính phủ nước này, khoảng 248.000 ha lúa đã bị thiệt hại, ước tính mất khoảng 133.000 tấn thóc (khoảng 90.000 tấn gạo).
2.2. Indonesia: Khẳng định không cần nhập gạo trong những năm tới
Thứ trưởng Nông nghiệp Indonesia mới đây cho biết, nước này dự kiến sẽ duy trì tự cung tự cấp lúa gạo trong những tháng còn lại của năm nay và những năm tới, nhờ sản lượng tăng và lượng dự trữ của chính phủ cũng tăng.
III. DỰ BÁO
Giá gạo Thái Lan đang giảm mạnh, về sát với mặt bằng giá chung, nên khả năng giá gạo thế giới tiếp tục giảm trong những tháng tới là rất lớn, trong bối cảnh cung cao cầu thấp.
Dự báo giá gạo Thái sẽ tiếp tục giảm tới cuối tháng 11, và từ nay tới đó giá gạo Thái sẽ còn giảm thêm khoảng 20 USD xuống khoảng 380-400 USD/tấn.
(Vinanet.com.vn)