Theo kết quả khảo sát của Hiệp hội chế biến và xuất khẩu thuỷ sản Việt Nam, Tiền Giang, Cần Thơ, Hậu Giang, Đồng Tháp là các tỉnh có số lượng doanh nghiệp thủy sản ngừng hoạt động hoàn toàn hoặc tạm ngừng sản xuất nhiều nhất để tổ chức lại thực hiện “3 tại chỗ”. Riêng tại các tỉnh Cà Mau, Sóc Trăng,… một số ít DN vẫn đang cố gắng duy trì số lượng công nhân, thực hiện chia ca, phân luồng để vừa đảm bảo sản xuất vừa đảm bảo phòng, chống dịch tại nhà máy.
Với các doanh nghiệp đang hoạt động, việc giãn cách của các địa phương trong thời gian dài khiến công nhân, người lao động tham gia làm việc "3 tại chỗ" đã bắt đầu mệt mỏi và mong được về nhà. Điều này gây khó cho các doanh nghiệp muốn tiếp tục duy trì sản xuất theo mô hình cũ.
Không những thế, chi phí phát sinh từ việc ăn ở tập trung, xét nghiệm và tầm soát dịch bệnh tăng cao, trong khi công suất chỉ còn 50-60% cũng bào mòn tài chính doanh nghiệp, đe doạ duy trì sản xuất nếu không có sự hỗ trợ của Chính phủ.
Chỉ 30-40% doanh nghiệp thủy sản đủ năng lực phục hồi sản xuất ngay sau giãn cách
Các doanh nghiệp thủy sản tổ chức được “3 tại chỗ” ngoài cố gắng duy trì lực lượng lao động chủ chốt để tiếp tục sản xuất và vận hành nhà máy thì tiếp tục trả lương cơ bản cho lượng lao động tạm thời nghỉ việc. Những doanh nghiệp ngừng hoạt động, cho nhân viên nghỉ nhưng vẫn trả lương để giữ chân lao động.
Kết quả khảo sát cho thấy chỉ 30 – 40% doanh nghiệp có đủ năng lực để phục hồi sản xuất ngay sau khi kết thúc giãn cách xã hội, số còn lại không thể hoặc phải mất thời gian dài. Nguyên nhân là quá trình phục hồi chịu ảnh hưởng lớn bởi chuỗi cung ứng nguyên vật liệu đứt gãy, khó khăn trong vận chuyển; doanh nghiệp bị mất khách hàng do thời gian thực hiện giãn cách quá lâu, không đảm bảo tiến độ giao hàng; đặc biệt là khó tập trung lại lực lượng lao động như trước kia do chưa tiêm đủ vaccine, đã rời khỏi vùng làm việc, thực hiện cách ly hoặc đang điều trị Covid-19.
Theo đánh giá của khảo sát này, nếu việc giãn cách tiếp tục duy trì đến giữa tháng 9/2021 thì khả năng đứt gãy chuỗi rất cao và khó hồi phục lại sản xuất như bình thường.
Giá nguyên liệu sẽ tăng tới 20% trong những tháng cuối năm
Nguồn nguyên liệu ảnh hưởng rất lớn và quyết định giá thành sản phẩm, tuy nhiên do ảnh hưởng của dịch bệnh, quy định giãn cách nên doanh nghiệp thủy sản không thể quy động được nguồn nguyên liệu. Nguyên liệu bị đùn ứ đẩy giá giảm mạnh, người dân không tiếp tục thả nuôi… Dự báo, nguồn nguyên liệu từ nuôi trồng sẽ thiếu từ 20-30% và giá nguyên liệu sẽ tăng từ 10-20% trong những tháng cuối năm
Đối với nguyên liệu khai thác biển cũng gặp nhiều khó khăn do ngư dân không thể đi biển đánh bắt, các cảng cá cũng giới hạn hoặc ngưng hoạt động. Dự kiến nguồn nguyên liệu khai thác trong nước giảm thiếu 30-40%, giá tăng tương ứng 20-30%.
Các thị trường nhập khẩu hồi phục dẫn tới lượng đơn hàng tăng 10-20% tính đến tháng 7/2021, tạo nên cơ hội tốt đẩy mạnh luồng xuất khẩu cho thuỷ sản Việt Nam. Nhưng quy định giãn cách khiến các doanh nghiệp giao hàng trễ hẹn, dẫn đến mất khách hàng. Theo thống kê, tính đến cuối tháng 8/2021, có tới 40-50% các đơn hàng bị giao trễ hẹn và có khoảng 10-15% các đơn hàng bị hủy. Ngay cả khi nới lỏng giãn cách sau ngày 15/9, khả năng lấy lại được các đơn hàng cho mùa lễ cuối năm cũng rất hạn chế.
Phí vận chuyển tăng cao (từ 2-10 lần), chưa có sự điều chỉnh phù hợp, khả năng đặt trước container và tàu khó khăn khiến doanh nghiệp thêm bị động về thời gian và chi phí, tác động trực tiếp tới khả năng cạnh tranh của thuỷ sản Việt Nam. Nhiều nhà nhập khẩu đã tỏ thái độ quan ngại cho rằng, trước mắt vẫn giữ đơn hàng nhưng có thể cân nhắc tới việc tìm nguồn cung thay thế.
Chỉ 30-40% doanh nghiệp đã hoàn thành tiêm vaccine mũi 1
Tính tới cuối tháng 8/2021, tỷ lệ tiêm vaccine (mũi 1) cho công nhân thủy sản tại miền Nam, ĐBSCL đạt trung bình 30-40%, chưa có doanh nghiệp nào được triển khai tiêm mũi 2. Việc ưu tiên triển khai tiêm vaccine cho công nhân của các địa phương thực hiện khác nhau, trong khi nhóm doanh nghiệp ở tỉnh Cà Mau được tiêm vaccine nhiều và nhanh nhất từ 90-95% công nhân thì ở các địa phương khác như Long An, Cần Thơ, Hậu Giang,… hay các tỉnh ven biển miền Trung, Nam Trung Bộ như Đà Nẵng, Khánh Hòa… tỷ lệ tiêm rất ít và chưa phù hợp với mức độ bùng phát dịch tại các địa phương.
VASEP cũng đã đề nghị Thủ tướng Chính phủ xem xét thứ tự ưu tiên các thành phần được tiêm vaccine ngừa Covid-19. Theo đó, sau những người làm tại các cơ sở y tế và những cán bộ liên quan phải tiếp xúc với người dân, người cao tuổi, người có bệnh nền thì thứ tự tiếp theo là những người lao động (trong sản xuất, lưu thông các mặt hàng thiết yếu; trong các nhà máy, các khu công nghiệp – thực hiện sản xuất cho xuất khẩu nói chung và sản xuất, xuất khẩu thủy sản nói riêng), trong đó đặc biệt ưu tiên tiêm vaccine cho lực lượng lao động tại các nhà máy đang áp dụng phương thức “3 tại chỗ” tại các địa phương trong tháng 9/2021. Đặc biệt là lực lượng công nhân ngành thủy sản làm việc trong môi trường khép kín và ẩm ướt rất dễ lây lan dịch bệnh.
Ngoài ra, VASEP cũng đề xuất các địa phương không áp dụng cứng nhắc quy định sản xuất “3 tại chỗ” bằng việc hướng dẫn doanh nghiệp thực hiện “1 cung đường - 2 điểm đến” sau khi đã tiêm đủ vaccine ngừa Covid-19 và nơi ở công nhân là một địa điểm ngoài nhà máy.

Nguồn: ndh.vn