Theo đánh giá của Kiểm toán Nhà nước trong Báo cáo kiểm toán năm 2014 được công bố sáng nay (10/7/2015), Ngân hàng Nhà nước (NHNN) đã điều hành tương đối linh hoạt và hiệu quả các công cụ thực hiện chính sách tiền tệ, góp phần hoàn thành các mục tiêu kinh tế vĩ mô theo kế hoạch phát triển kinh tế - xã hội năm 2013.

Mặc dù có những tín hiệu tốt nhưng hoạt động ngân hàng vẫn đối mặt với nhiều thách thức, như chất lượng tín dụng chưa thực sự được cải thiện, tỷ lệ nợ xấu có dấu hiệu giảm nhưng vẫn ở mức cao , nợ xấu chưa được báo cáo, phân loại và đánh giá đầy đủ.

Cụ thể, theo số liệu của NHNN chi nhánh TPHCM, tỷ lệ nợ xấu của Ngân hàng TMCP  của Phương Nam (Southern Bank) 30/6/2012 là 45,6% và tại tháng 11/2013 là 55,31%.

Báo cáo cũng cho biết, Southern Bank công bố tỷ lệ nợ xấu tháng 12/2013 là 3,39%, do Ngân hàng không chuyển nợ xấu theo kiến nghị của Thanh tra NHNN.

Tại Đại hội đồng cổ đông năm 2015 vào cuối tháng 4/2015, Southern Bank công bố tỷ lệ nợ xấu tính tới cuối năm 2014 tăng mạnh lên mức 5,89% trên tổng dư nợ.

Chứng khoán Bản Việt trong một báo cáo phân tích, các khoản phải thu, lãi và phí phải thu tăng liên tục và chiếm phần lớn trong cơ cấu tổng tài sản, thì Southern Bank không trích lập dự phòng rủi ro cho hạng mục này. Đây chính là lý do nợ xấu và chi phí dự phòng theo báo cáo của Southern Bank có thể thấp hơn thực tế.

Theo báo cáo mới nhất tại là báo cáo quý III/2014, tổng tài sản của Southern Bank là 80.806 tỷ đồng, chỉ tương đương các ngân hàng quy mô nhỏ, bằng 1/7 - 1/8 tổng tài sản của 4 ngân hàng lớn. Tuy nhiên, các khoản phải thu, phí và lãi phải thu chiếm tới hơn 1/3 tổng tài sản. So về tuyệt đối, con số này lớn hơn của 4 ngân hàng lớn và gấp hàng chục lần nếu xét số tương đối.

Các khoản phải thu tại Southern Bank bắt đầu tăng mạnh kể từ năm 2011. Các năm trước đó, khoản phải thu chỉ ở mức trên dưới 3.000 tỷ đồng, lãi và phí phải thu cũng chỉ vài trăm tỷ đồng.

Các báo cáo tài chính từ năm 2013 không giải trình cụ thể khoản này. Còn theo báo cáo tài chính hợp nhất đã kiểm toán năm 2012, trong tổng số 16.100 tỷ đồng giá trị các khoản phải thu bên ngoài, chiếm nhiều nhất là phải thu do TCKT, TCTD phát hành chứng khoán, đạt 6.746 tỷ đồng, tăng gần 500 tỷ đồng so với đầu năm. Đây là khoản mục mới bắt đầu xuất hiện trong kể từ đầu năm 2011 và là nguyên nhân chính khiến các khoản phải thu gấp hơn 4 lần chỉ sau 1 năm.

Tiếp theo là các khoản phải thu do cấn trừ nợ vay, hơn 3.906 tỷ đồng. Năm 2010, khoản này  là 496 tỷ đồng, tăng vọt lên 2.822 tỷ đồng vào năm 2011.

Các khoản phải thu từ nhà, quyền sử dụng đất lên tới hơn 3.900 tỷ đồng. Trong đó, các khoản giá trị lớn như phải thu nhà 64 Lê Thánh Tôn, quận 1 với giá trị 584 tỷ đồng; 48 quyền sử dụng đất phường An Thới, quận 12 625 tỷ đồng; 105 quyền sử dụng đất chung cư Long Phụng 224 tỷ đồng; Phải thu các quyền sử dụng đất khác 1.637 tỷ đồng...Trong đó, phải thu từ quyền sử dụng đất tại An Thới và Long Phụng xuất hiện từ báo cáo năm 2011.

Các khoản phải thu từ hợp đồng hợp tác đầu tư là 1.082 tỷ đồng. Đối với các doanh nghiêp, phải thu với vàng bạc Phương Nam là 717 tỷ đồng, và với thuộc da Hào Dương là 500 tỷ đồng. Cuối năm 2013, Hào Dương đã bị đình chỉ hoạt động do gây ô nhiễm môi trường.

Cần lưu ý đây là số liệu tính theo các khoản phải thu tại thời điểm cuối năm 2012. Các khoản phải thu đã giảm hơn 3.000 tỷ đồng trong 2 năm qua, nên tỷ trọng các khoản phải thu chắc chắn có sự thay đổi.

Thái Hà